Po co wolność – Wikipedia, wolna encyklopedia

Po co wolność – utwór polskiego zespołu rockowego Kult. Pochodzi z albumu Kaseta, wydanego w 1989 roku przez wytwórnię Arston^[2]. Autorem tekstu jest Kazik Staszewski, muzykę skomponował Janusz Grudziński^[1]. „Po co wolność” uchodzi za jeden z najważniejszych utworów zespołu, będącym (obok m.in. „Polski”) antykomunistycznym hymnem generacji^[3][4].

Utwór powstał w 1985 roku^[1], jednak ze względu na cenzurę nie mógł być wcześniej oficjalnie nagrany i był wykonywany wyłącznie na koncertach^[5][6]. W nagraniu wersji albumowej uczestniczyli Rafał Kwaśniewski i Piotr Falkowski, którzy byli członkami zespołu przez kilka miesięcy. Tuż po nagraniu albumu Kaseta Kwaśniewski odszedł z Kult, po czym dołączył do Elektrycznych Gitar^[1].

„Po co wolność” jest komentarzem do ówczesnej sytuacji społeczno-politycznej w komunistycznej Polsce, gdzie społeczeństwo zgadzało się na zniewolenie w zamian za przyznanie im niewielkich przywilejów i dóbr ze strony władz^[7][8].

Utwór ma formę przemówienia^[3]. Zaczyna się od słów Przemówienie z dnia siódmego roku bieżącego. Zwrot „rok bieżący” nawiązuje do PRL-owskiej nowomowy^[9]. W następnych zwrotach padają dobra i przywileje, które otrzymała ludność w zamian za zrzeczenie się swobód. Wymienione są m.in.: festiwale Interwizja i Eurowizja, filmy fantastyczne, autobusy do pracy, bezpłatny przydział spirytusu, Mundial 1986, również wydawanie zgód na organizację demonstracji ulicznych^[8]. Refren stanowi przemówienie parodiujące nowomowę i styl propagandy socjalistycznej^[8][3].

Ostatnia strofa jest gorzkim komentarzem na podział świata na blok zachodni i wschodni i jego konsekwencję (Co za fatalny świat / Podzielony granicami / Z ludźmi, których kochasz / Rozmawiasz tylko listami / Czujesz ich jedynie przy pomocy pocztowego kleju / Tylko dlatego, że mieszkają w innym kraju)^[3]. Kazik Staszewski, pisząc ostatnią zwrotkę, nawiązywał do swojej sytuacji życiowej, gdzie czuł się odizolowany od rodziny, która zamieszkała w Wielkiej Brytanii^[1].

W 2016 roku reżyser Leszek Gnoiński stworzył film pt. Jarocin. Po co wolność, przedstawiający historię festiwalu rockowego w Jarocinie^[10]. Tytuł filmu został zaczerpnięty z piosenki „Po co wolność”^[11].

Covery tej piosenki nagrały zespoły Farben Lehre (Projekt Punk z 2013 roku)^[12] oraz Pabieda (Nowa wymowa z 2013 roku)^[13].

• Stanisław Bitka. Bunt i nostalgia. Filmy dokumentalne o festiwalu w Jarocinie. „Images. The International Journal of European Film, Performing Arts and Audiovisual Communication”. 26.35, 2019. 
• Maciej Fic: Muzyka rockowa jako źródło edukacji o Polsce Ludowej. W: Maciej Fic (red.): Polska Ludowa w edukacji historycznej. Katowice: 2019. ISBN 978-83-226-3626-8. [dostęp 2023-04-19].
• Mirosław Filiciak. Will You Awaken When Your Netflix No Longer Works? American Films, Television Productions and Social Transformations in Poland. „European journal of American studies”. 13-3, 2018. 
• Mateusz Flont. A Cappella"(1986-1989): anarchistyczne pismo trójmiejskiego Ruchu" Wolność i Pokój"(ustalenia bibliograficzne i klasyfikacja teoretyczna). „Scripta Historica”. 25, 2019. 
• Artur Sobiela. Wątki antykomunistyczne w polskiej muzyce punk 1978–1989. „Meritum”. 3, 2011. 
• Artur Mariusz Trudzik. Albumy rockowe z lat 80.–medium w walce z reżimem PRL-u (studium z dziennikarstwa muzycznego). „Kultura–Media–Teologia”. 21, 2015. 

• Tekst piosenki na oficjalnej stronie zespołu Kult