Porządzie – Wikipedia, wolna encyklopedia

Porządzie

wieś
Zabytkowy kościół pw. św. Teresy
Państwo	Polska
Województwo	mazowieckie
Powiat	wyszkowski
Gmina	Rząśnik
Liczba ludności (2011)	725[2][3]
Strefa numeracyjna	29
Kod pocztowy	07-205[4]
Tablice rejestracyjne	WWY
SIMC	0519080[5]
Położenie na mapie gminy Rząśnik Porządzie
Położenie na mapie Polski Porządzie
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Porządzie
Położenie na mapie powiatu wyszkowskiego Porządzie
52°41′56″N 21°25′26″E/52,698889 21,423889[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Porządzie – wieś w Polsce, położona w województwie mazowieckim, w powiecie wyszkowskim, w gminie Rząśnik^[6][5]. Leży w dolinie Bugu i Narwi.

Prywatna wieś duchowna położona była w drugiej połowie XVI wieku w powiecie kamienieckim ziemi nurskiej województwa mazowieckiego^[7]. W XV–XVIII w. wieś była częścią dóbr biskupów płockich^[8]. W II poł. XIX wieku Porządzie zostało zasiedlone przez biskupów osadnikami z Puszczy Zielonej^[9]. Po upadku I Rzeczypospolitej upaństwowione, było częścią dóbr narodowych Leszczydół^[10].

W 1819 we wsi mieszkało 16 gospodarzy trzydniowych (odrabiali pańszczyznę w wysokości 3 dni), 5 jednodniowych, 1 czynszownika, 5 chałupników. We wsi mieszkało 120 osób, w tym 5 osób pochodzenia żydowskiego. W 1827 istniało tu 28 domów, w których mieszkało 200 osób. W 1855 we wsi było 16 gospodarzy trzydniowych oraz 5 jednodniowych, 9 chałupników i 1 czynszownik. Istniała karczma^[10]. W 1921 we wsi notowano 96 domów i 510 mieszkańców. Należała do gminy Wyszków^[11].

W latach 1954–1972 wieś należała do gromady Rząśnik, od 1973 do gminy Rząśnik. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa ostrołęckiego^[8].

W strukturze kościoła rzymskokatolickiego wieś, siedziba parafii, należy do metropolii białostockiej, diecezji łomżyńskiej, dekanatu Wyszków^[12].

Etymologię nazwy wsi wyprowadza się od pierwotnego układu wsi według określonego porządku albo porządnej pracy mieszkańców^[13][14].

W 1783 sołectwo w Porządziu nadał Janowi i Mariannie Karłowiczom biskup płocki Michał Jerzy Poniatowski^[10].

W 1858 wieś urządzono kolonialnie^[10]. Wieś składa się z kilku części, z czego najstarszą jest Porządzie-Stara Wieś o układzie przestrzennym owalnicy z nawsiem pośrodku. Na krawędzi skarpy znajduje się część Porządzie-Góry. Porządzie-Kolonia oraz Porządzie-Włóki mają charakter ulicówki z zabudową rozłożoną wzdłuż drogi^[9].

W dniach 14–15 lipca 1863 oddział dowodzony przez Jakuba Jasińskiego i Józefa Konstantego Ramotowskiego stoczył tu bitwę z wojskami carskimi^[15].

W drugiej połowie XIX w. badania etnograficzne prowadził tu Oskar Kolberg^[13], a w latach 50. XX w. Marian Pokropek^[16]. Wieś stanowiła ważny ośrodek tkacki w kurpiowskiej Puszczy Białej^[13][14][16].

W okresie międzywojennym we wsi istniał Dom Ludowy, siedziba organizacji świeckich i religijnych, czasowo siedziba szkoła powszechnej. Inicjatorem powstania Domu Ludowego był ks. Jan Trzaskoma^[17].

W miejscowości znajduje się kościół drewniany z I poł. XVIII w. w 1928 przeniesiony tu z Dzierżenina^[18].

We wsi istnieje Publiczna Szkoła Podstawowa im. ks. Jana Trzaskomy^[17]. W 2018 przy szkole otwarto halę sportową^[19].

• 
  Nieistniejący dom, w którym przed pobudowaniem plebanii mieszkał proboszcz ks. Jan Trzaskoma
• 
  Nieistniejący dom z 1876
• 
  Nieistniejący dom z ok. poł. XIX wieku
• 
  Dom z początku XX wieku
• 
  Dom na Włókach (część wsi)
• 
  Widok z Porządzia na Pulwy
• 
  Cmentarz z okresu I wojny światowej

• Porządzie, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VIII: Perepiatycha – Pożajście, Warszawa 1887, s. 833 .