Próba srebra – Wikipedia, wolna encyklopedia

Próba srebra – sposób określenia zawartości srebra w stopie wyrażonej w promilach, np. jeśli stop zawiera 50% czystego srebra, jest ono próby 500.

Czyste srebro jest bardzo miękkie, dlatego domieszkowane jest innymi metalami, aby zwiększyć trwałość wyrobów z niego wykonanych. W celu standaryzacji ilości srebra w stopie wprowadzono tzw. próby srebra:

• próba 925 zawiera 92,5% czystego srebra
• próba 875 zawiera 87,5% czystego srebra
• próba 830 zawiera 83,0% czystego srebra
• próba 800 zawiera 80,0% czystego srebra.

Powyższy system prób podawanych w tysięcznych częściach całości obowiązuje w Polsce od 1986 roku. Przed 1986 rokiem funkcjonował system kolejnych jednocyfrowych prób, których wartości zmieniały się wraz z kolejnymi rozporządzeniami. Poniższa tabela przedstawia znaczenie kolejnych prób w zależności od roku obowiązywania:

Na terenie obecnej Polski do roku 1920 na terenach polskich pod zaborami posługiwano się cechami probierczymi państw sprawujących kontrolę nad danym terytorium.

Zabór rosyjski – na terenie Rosji i terytoriach zależnych funkcjonowała jednostka wagowa zołotnik. Srebro zwykle oznaczane było próbą 84 oznaczającą ⁸⁴/₉₆ czyli stop zawierający 87,5% srebra (875). Na wyrobach emaliowanych spotykana jest próba 88 oznaczająca stop zawierający ⁸⁸/₉₆ czyli 91,6% srebra (916). Od roku 1798 próba 84 (875) była najniższą prawnie dozwoloną próbą srebra dla wyrobów użytkowych i biżuterii^[1]. Na terenie zaboru rosyjskiego do roku 1851 dozwolone było bicie próby w łutach, zwykle 12 łutów, czyli stop zawierający ¹²/₁₆ srebra (próba 750). Ustawa z kwietnia 1851 wprowadziła rosyjski system prób w zołotnikach, a także minimalną próbę 84 (875)^[2].

Zabór pruski – na terenie Prus do 1886 roku używano jednostki wagowej łut. Srebro znakowano próbą 12 łutów oznaczającą stop o zawartości ¹²/₁₆ srebra, czyli próbę 750. Często spotykaną próbą było również 13 łutów, czyli stop o zawartości ¹³/₁₆ srebra (próba 812). W roku 1888 prawnie zakazano wytwarzania znakowania próbami wyrobów o próbie niższej niż 800, oraz zmieniono system prób na określający zawartość srebra w częściach tysięcznych, np. 800, 925 itp.^[3]

Zabór austriacki – na terenie Austrii i Austro-Węgier do roku 1866 używano jednostki wagowej łut. Srebro znakowano próbą 12 łutów oznaczającą stop o zawartości ¹²/₁₆ srebra, czyli próbę 750. Często spotykaną próbą było również 13 łutów, czyli stop o zawartości ¹³/₁₆ srebra (próba 812). Po roku 1866 wprowadzono system prób jednocyfrowych oznaczających: 1. próba 950, 2. próba 900, 3. próba 800, 4. próba 750^[4].

• próba złota
• probiernictwo

• Michał Gradowski: Znaki na srebrze. Warszawa: Akces, 1994. ISBN 83-900243-5-7.

• Tabele polskich cech probierczych. bip.gum.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-08-12)].