Proletariusze wszystkich krajów, łączcie się! – Wikipedia, wolna encyklopedia

Proletariusze wszystkich krajów, łączcie się! (niem. Proletarier aller Länder, vereinigt euch!) – fragment Manifestu komunistycznego (1848) Karola Marksa i Fryderyka Engelsa, który stał się sławnym hasłem i zawołaniem komunistów w XX w. Hasło podkreśla założenie, że solidarność klasowa winna wziąć górę nad egoizmem narodowym^[1]. Propagatorzy hasła uważali nacjonalizm za ideologię wymyśloną w celu odciągnięcia proletariatu od rewolucji oraz w celu obrony lokalnych rynków. Nacjonalizm uznany za bolączkę miał zniknąć w momencie ogólnoświatowego zwycięstwa proletariatu^[2]. Polityka oparta na tymże haśle spowodowała, że Armenia, Azarbejdżan i Gruzja w czasie wojny domowej w Rosji opowiedziały się po stronie czerwonych, a nie białych uznanych za rosyjskich nacjonalistów^[2]. Wezwanie to było również hasłem wszystkich republik ZSRR, a także widniało – w tłumaczeniu na odpowiednie języki narodowe – pod lub nad winietami wszystkich tych gazet, które stanowiły oficjalne organy partii robotniczych w różnych krajach.

Fragment ten, w pełniejszej wersji i kontekście, brzmiał:

W czasie strajku w sierpniu 1980 r. nad bramą nr 2 Stoczni Gdańskiej zawieszono transparent z parafrazą tego sloganu, o treści Proletariusze wszystkich zakładów, łączcie się^[3].

• Peter Kenez: Odkłamana historia Związku Radzieckiego. Warszawa: 2006. ISBN 978-83-11-11031-1.