Rannik – Wikipedia, wolna encyklopedia

Rannik
	; Rannik zimowy
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	jaskropodobne
Rząd	jaskrowce
Rodzina	jaskrowate
Rodzaj	rannik
	Nazwa systematyczna
	Eranthis Salisb.; Trans. Linn. Soc. London 8: 303. 9 Mar 1807
	Typ nomenklatoryczny
	Eranthis hyemalis (L.) Salisb.
Synonimy
	Eranthus G.Don; Helleboroides Adans.; Koellea Biria; Robertia Mérat; Shibateranthis Nakai;
	Eranthus G.Don; Helleboroides Adans.; Koellea Biria; Robertia Mérat; Shibateranthis Nakai;
	Zasięg
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Rannik (Eranthis Salisb.) – rodzaj roślin z rodziny jaskrowatych (Ranunculaceae). Wyróżnia się w jego obrębie 11 gatunków^[4]. Ich zasięg obejmuje południową Europę i poprzez zachodnią Azję, Syberię i Chiny sięga Japonii. Rośliny z tego rodzaju należą do najwcześniej zakwitających po wytopieniu śniegów. Rosną w lasach i zaroślach na nizinach, w górach także w miejscach skalistych. Preferują gleby wapienne^[5]. W Polsce gatunkiem uprawianym i przejściowo dziczejącym jest rannik zimowy E. hyemalis^[6]. Rzadko uprawiane bywają inne gatunki^[7]^[8].

Morfologia

Pokrój: Byliny z bulwiastymi kłączami^[9] osiągające do 10 cm wysokości^[5].
Liście: Odziomkowe, jeśli obecne, wyrastają w liczbie 1 lub 2, na długich ogonkach. Mają blaszkę zaokrągloną i palczasto podzieloną. Na nierozgałęzionej łodydze wyrastają poza tym w okółku liście (podkwiatki)^[9].
Kwiaty: Wyrastają zwykle pojedynczo na szczycie łodygi z okazałymi 5-8 działkami kielicha barwy żółtej, białej lub różowej (żółte są gatunki europejskie, białawe te rosnące na Dalekim Wschodzie). Płatki korony zmodyfikowane – przekształcone w drobne, rurkowate miodniki. Pręciki w liczbie 10 lub bardziej liczne, ich nitki jednożyłkowe, bardzo wąskie, ich główki są elipsoidalne lub kuliste. Zalążnia górna zwieńczona długą szyjką słupka^[9]^[5].
Owoce: Mieszki w liczbie od 4 do 9, rzadko liczniejsze. Nasiona drobne, bardzo liczne^[9].

Systematyka

Pozycja systamatyczna

Rodzaj z plemienia Actaeeae, z podrodziny Ranunculoideae, rodziny jaskrowatych Ranunculaceae^[10].

Wykaz gatunków^[4]

Eranthis albiflora Franch. – rannik białokwiatowy^[7]
Eranthis byunsanensis B.Y.Sun
Eranthis cilicica Schott & Kotschy – rannik wiosenny^[11], rannik cylicyjski^[12], rannik cylicki^[8]
Eranthis hyemalis (L.) Salisb. – rannik zimowy
Eranthis iranica Rukšāns & Zetterl.
Eranthis lobulata W.T.Wang
Eranthis longistipitata Regel
Eranthis pinnatifida Maxim. – rannik pierzastodzielny^[8]
Eranthis sibirica DC.
Eranthis stellata Maxim.
Eranthis tanhoensis Erst
Eranthis ×tubergenii (E. cilicica × E. hyemalis) – rannik Tubergena^[8]

Zastosowanie

Kilka gatunków jest uprawianych jako rośliny ozdobne, głównie ze względu to, że zakwitają bardzo wczesną wiosną^[8].

Uprawa

Są bardzo odporne na mróz, wymagają próchnicznej ziemi o stałej wilgotności i zasadowym odczynie^[11]. Dobrze rosną pod drzewami i krzewami^[8].

Ranniki to gatunki łatwe w uprawie, nie wymagające szczególnej troski. Najobficiej kwitną w miejscach słonecznych (termin kwitnienia przy dużym nasłonecznieniu może być krótki), ale dobrze radzą sobie także w półcieniu. Tolerują różne typy gleb, również te mniej żyzne. Ważne, aby podłoże nie było podmokłe – przy nadmiarze wody może dojść do gnicia organów podziemnych. Optymalne są gleby żyzne, umiarkowanie wilgotne o odczynie od lekko kwaśnego do obojętnego. Nawożenie mineralne nie jest konieczne, ranniki można natomiast wspomóc nawozami organicznymi (obornik, kompost), które nie tylko dostarczą różnorodnych pierwiastków pokarmowych, ale także poprawiają parametry gleby^[7].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-07] (ang.).
↑ ^a ^b Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-01-30].
↑ ^a ^b ^c Eranthis Salisb.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-07-23].
↑ ^a ^b ^c Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 51. ISBN 0-333-74890-5.
↑ Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2004, s. 158. ISBN 83-01-14342-8.
↑ ^a ^b ^c Rannik – oryginalna bylina na rabaty, skalniaki oraz obrzeża [online], Gospodarstwo Ogrodnicze Elżbieta i Zbigniew Bilscy [dostęp 2018-06-27] .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Beata Grabowska, Tomasz Kubala: Encyklopedia bylin tom I, A-J. Poznań: Zysk i S-ka, 2011, s. 344. ISBN 978-83-7506-845-0.
↑ ^a ^b ^c ^d Eranthis. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2011-03-01]. (ang.).
↑ Genus: Eranthis. [w:] GRIN Taxonomy for Plants [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2011-10-08]. (ang.).
↑ ^a ^b Nazwa polska według GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .
↑ Nazwa polska według Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina Botanica, 2008. ISBN 978-83-925110-5-2.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-07] (ang.).

[ing-3] Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-01-30].

[powo-4] Eranthis Salisb.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-07-23].

[philips-5] Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 51. ISBN 0-333-74890-5.

[6] Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2004, s. 158. ISBN 83-01-14342-8.

[:0-7] Rannik – oryginalna bylina na rabaty, skalniaki oraz obrzeża [online], Gospodarstwo Ogrodnicze Elżbieta i Zbigniew Bilscy [dostęp 2018-06-27] .

[grabowska-8] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Beata Grabowska, Tomasz Kubala: Encyklopedia bylin tom I, A-J. Poznań: Zysk i S-ka, 2011, s. 344. ISBN 978-83-7506-845-0.

[china-9] Eranthis. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2011-03-01]. (ang.).

[grin-10] Genus: Eranthis. [w:] GRIN Taxonomy for Plants [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2011-10-08]. (ang.).

[E-11] Nazwa polska według GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .

[12] Nazwa polska według Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina Botanica, 2008. ISBN 978-83-925110-5-2.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]