Rezygnacja papieża – Wikipedia, wolna encyklopedia

Rezygnacja papieża (łac. renuntiatio) – termin używany do określania dobrowolnego zrzeczenia się urzędu papieża.

Współcześnie w kodeksie prawa kanonicznego sytuacja ta określona jest przez kan. 332 § 2 (analogiczny kan. 44 § 2 KKKW):

Gdyby się zdarzyło, że Biskup Rzymski zrzekłby się swego urzędu, to do ważności wymaga się, by zrzeczenie zostało dokonane w sposób wolny i było odpowiednio ujawnione; nie wymaga zaś niczyjego przyjęcia.

Na ten kanon powołuje się również art. 77 konstytucji apostolskiej Universi Dominici gregis.

Rezygnacje papieży w historii

[edytuj | edytuj kod]
Imię papieża Imię prawdziwe Portret Pontyfikat Powód rezygnacji
Poncjan Pontianus 21 lipca 230 roku
28 września 235 roku
(5 lat, 2 miesiące, 7 dni)
Wygnany przez cesarza Maksymina Traka wraz z innymi przywódcami Kościoła na Sardynię, jako następca św. Piotra zrezygnował z funkcji[1].
Liberiusz Liberius 17 maja 352 roku
24 września 366 roku
(14 lat, 4 miesiące, 7 dni)
Ustąpił z posługi Biskupa Rzymu prawdopodobnie pod naciskiem cesarza Konstancjusza II, który dążył do potępienia św. Atanazego przez papieża Liberiusza i zaszczepienia arianizmu na zachodzie cesarstwa.
Marcin I Martinus 5 lipca 649 roku
17 czerwca 653 roku
(3 lata, 11 miesięcy, 12 dni)
Został złożony z urzędu prawdopodobnie rozkazem cesarza Konstansa II, zarzucającym Marcinowi I bezprawne ogłoszenie się papieżem, składającym go z urzędu i zarzucającym zdradę stanu[2].
Leon V Leo lipiec
– wrzesień 903 roku
(1 miesiąc, 10 dni)[3]
Zrezygnował z posługi Biskupa Rzymu, zmuszony do tego przez nadwornego kapelana, późniejszego antypapieża Krzysztofa.
Benedykt V Benedictus 22 maja 964 roku
23 czerwca 964 roku
(1 miesiąc, 1 dzień)
Zdjęty z urzędu siłą przez cesarza Ottona I Wielkiego, który nie zgodził się na jego elekcję. Jako papież został zdetronizowany, zdegradowany do rangi diakona i zesłany na wygnanie do Hamburga[3].
Jan XVIII Giovanni Fasano 25 grudnia 1003 roku
– czerwiec 1009 roku
(ok. 5 lat, 5 miesięcy)
Zrezygnował z funkcji Biskupa Rzymu w nieznanych okolicznościach, prawdopodobnie został do tego przymuszony.
Benedykt IX Teofilatto
di Tusculo
21 października 1032 roku
– wrzesień 1044 roku
(ok. 11 lat, 10 miesięcy, 11 dni)
10 marca1 maja 1045 roku
(1 miesiąc, 3 tygodnie)
8 listopada 1047 roku – 17 lipca 1048 roku
(3 miesiące, 9 dni)
Pierwszy pontyfikat: 20 stycznia 1045 roku ród Krescencjuszy wprowadził na Tron Piotrowy biskupa Jana z Sabiny, jednak Benedykt IX nie został oficjalnie zdetronizowany.
Drugi pontyfikat: Benedykt IX zrezygnował z funkcji na rzecz swojego ojca chrzestnego, Jana Gracjana (Grzegorza VI)[4].
Trzeci pontyfikat: Teofilakt został ponownie wybrany papieżem przy pomocy entuzjastycznego ludu i łapownictwa, jednak już 3 miesiące później hrabia Bonifacy z Toskanii podporządkował się królowi Henrykowi i usunął przy użyciu siły Benedykta IX z tronu Piotrowego.
Grzegorz VI Johannes Gratianus Pierleone 1 maja 1045 roku
20 grudnia 1046 roku
(1 rok, 7 miesięcy, 19 dni)
Po udowodnieniu mu symonii na synodzie w Sutri, ogłosił swoją rezygnację. Następnie został zdetronizowany wraz z Benedyktem IX oraz Sylwestrem III[5][6].
Celestyn V Pietro Angelari
dell Murrone
5 lipca
13 grudnia 1294 roku
(5 miesięcy, 8 dni)
Celestyn V chciał się oddać modlitwie, powierzając rządy nad Kościołem trzem kardynałom. Jego pomysł spotkał się jednak z kategorycznym sprzeciwem. Poprosił więc dwóch kardynałów, by zbadali sprawę rezygnacji z urzędu papieża. Gdy Celestyn otrzymał odpowiedź twierdzącą, zrezygnował, by powrócić do dawnego życia jako pustelnik.
Grzegorz XII Angelo Correr 30 listopada 1406
4 lipca 1415
(8 lat, 7 miesięcy, 4 dni)
Grzegorz XII nie chciał zrezygnować, dopiero interwencja Zygmunta Luksemburskiego go do tego doprowadziła. Rezygnując z godności papieskiej, zakończył w ten sposób trwający od kilkudziesięciu lat rozłam w Kościele.
Benedykt XVI Joseph Aloisius Ratzinger 19 kwietnia 2005 roku
28 lutego 2013 roku
(7 lat, 10 miesięcy, 9 dni)
Zrezygnował z funkcji papieża 28 lutego 2013 roku o 20.00, tak jak zapowiedział 11 lutego podczas spotkania w Sala del Concistoro, odbywającego się podczas zwołanego przez papieża konsystorza zwyczajnego, w Pałacu Apostolskim. W swoim oświadczeniu zwrócił uwagę na podeszły wiek oraz na osłabienie sił fizycznych i duchowych. Zadeklarował jednak, że będzie kontynuował swoją posługę w Kościele[7][8][9]. Po rezygnacji zamieszkał w klasztorze Mater Ecclesiae, gdzie zmarł 31 grudnia 2022 roku.

Rezygnacje, do których nie doszło

[edytuj | edytuj kod]
  • Pius VII – w 1804 roku, gdy został zmuszony do podróży do Paryża na koronację Napoleona, podpisał dokument, w którym zrzekał się urzędu papieża w razie uwięzienia we Francji
  • Pius XII – w czasie II wojny światowej przygotował dokument swojej ewentualnej rezygnacji, która miała nastąpić w chwili aresztowania go przez Niemców. Polecił kolegium kardynalskiemu, aby w takiej sytuacji zebrało się w neutralnej Portugalii, w celu wyboru nowego papieża
  • Paweł VI – dwa lata po wyborze na papieża napisał list, w którym zezwolił Kurii Rzymskiej na zwolnienie go z urzędu, w przypadku zaistnienia jego długotrwałej lub nieuleczalnej choroby, lub innej poważnej przeszkody w sprawowaniu urzędu[10][11]
  • Jan Paweł II – spekuluje się, że napisał on pismo z rezygnacją, która miała nastąpić, gdyby z powodu choroby nie był zdolny wypełniać swych obowiązków[2].

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Watykan. Historia Papiestwa od św. Piotra do Benedykta XVI, Święty Poncjan, s 18, 2005
  2. a b O papieżach, którzy zrezygnowali ze swojej funkcji. Katolicka Agencja Informacyjna. [dostęp 2013-03-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-09-25)]. (pol.).
  3. a b POCZĄTEK PAPIESKIEGO TYSIĄCLECIA. (pol.).
  4. Rudolf Fischer-Wollpert: Leksykon papieży. Kraków: Znak, 1996, s. 69. ISBN 83-7006-437-X.
  5. William Fanning: Abdication. W: Catholic Encyclopedia. 1913. (ang.).
  6. Henry III and the Synod of Sutri. Deposition of three rival Popes. a.d. 1046.. W: Philip Schaff: History of the Christian Church. T. IV: Mediaeval Christianity. (ang.).
  7. Benedykt XVI podjął decyzję o rezygnacji z urzędu. Radio Watykańskie, 2013-02-11. [dostęp 2020-12-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-05-10)].
  8. Benedetto XVI lascia il pontificato: 'Consapevole gravità del mio atto, via per il bene della Chiesa'. ANSA. [dostęp 2013-02-11]. (wł.).
  9. Pope resigns, saying no longer has strength to fulfill ministry. Reuters. [dostęp 2013-02-11]. (ang.).
  10. Ujawniono treść listu, w którym Paweł VI dopuszcza rezygnację. stacja7.pl, 2018-05-16. [dostęp 2019-01-01].
  11. Paweł VI miał gotowe dwa listy ze swą rezygnacją. gosc.pl, 2017-08-25. [dostęp 2019-01-01].