Rezerwat przyrody Staniszewskie Błoto – Wikipedia, wolna encyklopedia

Staniszewskie Błoto

rezerwat leśny, torfowiskowy
Państwo	Polska
Województwo	pomorskie
Mezoregion	Pojezierze Kaszubskie
Data utworzenia	7 kwietnia 1962
Akt prawny	M.P. z 1962 r. nr 30, poz. 135
Powierzchnia	130,41 ha
Położenie na mapie gminy Kartuzy Staniszewskie Błoto
Położenie na mapie Polski Staniszewskie Błoto
Położenie na mapie województwa pomorskiego Staniszewskie Błoto
Położenie na mapie powiatu kartuskiego Staniszewskie Błoto
54°21′54″N 18°01′36″E/54,365000 18,026667

Rezerwat przyrody Staniszewskie Błoto (kaszb. Stajszewsczé Błoto) – leśno-torfowiskowy rezerwat przyrody na Pojezierzu Kaszubskim na obszarze Kaszubskiego Parku Krajobrazowego w kompleksie Lasów Mirachowskich. Został utworzony w 1962 roku na powierzchni 44,58 ha^[1]; w 1989 roku powiększono go do 130,41 ha^[2]. Obejmuje największe na Pojezierzu Kaszubskim, kopułowe torfowisko wysokie typu bałtyckiego. Złoże torfu osiąga tu miejscami ponad 10 metrów miąższości^[3]. Najbliższe miejscowości to Mirachowo i Bącka Huta.

Rezerwat leży na terenie obszarów Natura 2000 – Lasy Mirachowskie PLB220008 oraz Staniszewskie Błoto PLH220027^[3].

Torfowisko zostało uznane za obiekt ochrony już w 1916 roku^[3].

Jeszcze 100 lat temu Staniszewskie Błoto porośnięte było bezleśnymi mszarami, tworzonymi przez mchy torfowce. Na skutek prowadzonych melioracji – odwodnień, wykonanych i wielokrotnie odnawianych, aby prowadzić tu gospodarkę leśną (również po utworzeniu rezerwatu!), ten unikatowy krajobraz, przypominający nieco torfowiska Laponii, całkowicie zanikł. Wysychająca kopuła zarosła borami bagiennymi. Drzewostany te również stały się z czasem bardzo cennymi elementami przyrody Staniszewskiego Błota, jednak i one zaczęły ulegać degradacji, w miarę jak postępował spadek poziomu wody. Na wyspach mineralnych występują również lasy bukowo-dębowe. Roślinność jest w znacznym stopniu zmieniona wskutek nasadzenia świerka. Obecnie prowadzony jest program renaturyzacji torfowiska, polegający m.in. na piętrzeniu wody w rowach melioracyjnych poprzez budowę zastawek. Umożliwił on już ponowne zabagnienie centralnej części torfowiska, gdzie zachowały się resztki bezdrzewnych mszarów, oraz zarośnięcie torfowcami samych rowów. W rezerwacie występują chronione gatunki roślin: rosiczka okrągłolistna, widłak jałowcowaty, wrzosiec bagienny oraz (bardzo licznie) bagno zwyczajne. Walory rezerwatu wzbogaca występowanie kilku rzadkich gatunków mchów torfowców (Sphagnum wulfianum, S. tenellum, S. fuscum).

Aż 20 stwierdzonych tu porostów zaliczanych jest do gatunków specjalnej troski – chronionych, rzadkich lub zagrożonych. Niektóre porosty rezerwatu są bardzo rzadkie nie tylko w skali regionalnej, ale i krajowej. Jednym z nich jest Absconditella pauxilla, znana jest w Polsce tylko ze Staniszewskiego Błota i pobliskiego rezerwatu Kurze Grzędy. Bardzo cennym gatunkiem związanym z torfowiskami wysokimi i dobrze zachowanymi bagiennymi borami sosnowymi jest także Cladonia stygia, utrzymująca się w rezerwacie od kilkudziesięciu lat. Ponadto występują 4 taksony uznawane za wskaźniki lasów o dużej ciągłości ekologicznej: Arthonia vinosa, Biatora turgidula i Fellhaneropsis myrtillicola. Choć grzyby wielkoowocnikowe nie były przedmiotem badań, warto tu wspomnieć o znalezieniu w 1997 roku podgrzybka pasożytniczego, umieszczonego na Czerwonej Liście Grzybów Polski.

Fauna bezkręgowców, choć relatywnie uboga, charakteryzuje się obecnością rzadkich i zagrożonych gatunków, ograniczonych swoim występowaniem do torfowisk wysokich i przejściowych z torfowcami. Wśród owadów wodnych są to m.in. chruścik żółtonóg Hagenella clathrata oraz chrząszcze pływaczek brunatek Hydroporus gyllenhalii i pływaczek czarnogłów H. morio, tworzące tu bardzo liczne populacje, zaś wśród bezkręgowców lądowych pająk Diplocephalus dentatus, mrówka mszarnica Formica picea i chrząszcz z rodziny kusakowatych myśliczek lustrzany Stenus lustrator. Kuczman Palpomyia nigripes ma tu jedno z dwóch znanych stanowisk w Polsce. Niewielkie zróżnicowanie drzewostanów jest przyczyną ubóstwa fauny leśnej, jednak i tutaj odnotowano kilka ciekawszych taksonów, jak kornik bielojad olbrzymi Dendroctonus micans czy ptaki – lelek kozodój i włochatka. Do 1957 roku w rezerwacie znajdowało się tokowisko głuszców.

• Herbich J., Ciechanowski M. (red.), Przyroda rezerwatów Kurze Grzędy i Staniszewskie Błoto na Pojezierzu Kaszubskim, Wyd.: Fundacja Rozwoju Uniwersytetu Gdańskiego, 2009, 472 ss.

• Rezerwat przyrody Staniszewskie Błoto. [w:] Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody [on-line]. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska. [dostęp 2018-05-27].