Rząd Generalnego Gubernatorstwa – Wikipedia, wolna encyklopedia

Hans Frank z zarządcami dystryktów, od lewej: Ernst Kundt, Ludwig Fischer, Hans Frank, Otto Wächter, Ernst Zörner, Richard Wendler.
Od prawej strony podczas przeglądu Sonderdienstu maszerują kolejno gubernator Hans Frank, komendant policji GG Herbert Becker oraz sekretarz stanu Ernst Boepple
Oficjalna proklamacja utworzenia Generalnego Gubernatorstwa (październik 1939)

Rząd Generalnego Gubernatorstwa (niem. Regierung des Generalgouvernements) – nieuznawany międzynarodowo[1] centralny organ zarządu Generalnego Gubernatorstwa, istniejący od września / października 1939 formalnie do 8 / 9 maja 1945 – kapitulacji III Rzeszy pod kierownictwem gubernatora Hansa Franka, w 1948 uznany przez Najwyższy Trybunał Narodowy za organizację przestępczą[2].

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Początkowo na zajętych przez Wehrmacht terenach Polski władzę sprawował Zarząd Wojskowy Wehrmachtu. W jego ramach działała administracja cywilna i Zarząd Cywilny. Szefem Zarządu Cywilnego mianowano Hansa Franka. Na przełomie października i listopada 1939 został utworzony Urząd Generalnego Gubernatora, który w grudniu 1940 został przekształcony w „rząd Generalnego Gubernatorstwa”[3][4]. Frank po mianowaniu na funkcję Generalnego Gubernatora mianował grupę swoich współpracowników. Pierwsze wydane obwieszczenie o sprawach personalnych z dnia 31 października 1939 jako zaczątek rządu Generalnego Gubernatorstwa wymieniało siedem osób[5]:

  1. Josefa Bühlera jako szefa generalnego urzędu,
  2. Friedricha Wilhelma Krügera jako szefa Policji GG,
  3. Otto Wächtera jako gubernatora dystryktu krakowskiego,
  4. Friedricha Schmidta jako gubernatora dystryktu lubelskiego,
  5. Karla Lascha jako gubernatora dystryktu radomskiego,
  6. Ludwiga Fischera jako gubernatora dystryktu warszawskiego,
  7. Wilhelma Heubera jako pełnomocnika Generalnego Gubernatora dla okupowanych polskich obszarów z siedzibą w Berlinie.

Organizacja rządu GG

[edytuj | edytuj kod]

W skład rządu oprócz organów centralnych wchodziły ministerstwa – resortowe wydziały główne (przed grudniem 1940 zwane „wydziałami”) w liczbie 12:

  • Wydział Główny:
    • I Spraw Wewnętrznych (niem. Hauptabteilung Innere Verwaltung)
    • II Skarbu (niem. Hauptabteilung Finanzen)
    • III Sprawiedliwości (niem. Hauptabteilung Justiz)
    • IV Gospodarki (niem. Hauptabteilung Wirtschaft)
    • V Wyżywienia (niem. Hauptabteilung Ernährung und Landwirtschaft)
    • VI Lasów (niem. Hauptabteilung Forsten)
    • VII Pracy (niem. Hauptabteilung Arbeit)
    • VIII Propagandy (niem. Hauptabteilung Propaganda)
    • IX Nauki i Oświaty (niem. Hauptabteilung Wissenshaft und Unterricht)
    • X Budownictwa (niem. Hauptabteilung Bauwesen)
    • XI Kolei (niem. Hauptabteilung Eisenbahn)
    • XII Poczty (niem. Hauptabteilung Post)

Skład rządu Generalnego Gubernatorstwa

[edytuj | edytuj kod]
Współpracownicy Hansa Franka: sekretarz stanu Josef Bühler oraz Kurd Eissfeldt, z prawej podsekretarz stanu Ernst Kundt

Zarząd dystryktów GG

[edytuj | edytuj kod]
Mapa administracyjna Generalnego Gubernatorstwa po 1941

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Generalne Gubernatorstwo. Quasi-państwo utworzone przez Niemców. dorzeczy.pl, 2021-10-26. [dostęp 2023-11-20].
  2. Andrzej Zajda: Najwyższy Trybunał Narodowy – proces Arthura Greisera. ingremio.org. [dostęp 2023-11-20].
  3. M. Wieliczko, Zarząd cywilny 14 Armii Wehrmachtu (26 sierpnia – 10 października 1939 r.), „Annales UMCS. Sectio F” 1996, vol. 51.
  4. M. Wrzosek, Zaczątki niemieckiego systemu okupacyjnego na terytoriach polskich opanowanych przez wojska niemieckie jesienią 1939 roku, „Studia Podlaskie” 1996, t. 6.
  5. „Wybór tekstów źródłowych z historii państwa i prawa. Okres okupacji hitlerowskiej na ziemiach polskich.”, Alfred Konieczny, Uniwersytet Wrocławski, Wrocław 1980.
  6. „Okupacja i ruch oporu w Dzienniku Hansa Franka 1939-1945” KIW, Warszawa 1972, Tom I, s. 40.
  7. Bogdan Musiał: Deutsche Zivilverwaltung und Judenverfolgung im Generalgouvernement. Harrassowitz, Wiesbaden 1999, ISBN 3-447-04208-7; 2. unv. Aufl., ebd. 2004, ISBN 3-447-05063-2.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Ernst Klee, Das Personenlexikon zum Dritten Reich. Wer war was vor und nach 1945? („The Encyclopedia of People in the Third Reich. Who was What before and after 1945?”) Frankfurt am Main: S. Fischer, 2003; 2nd edition. 2005, 732 pages, ISBN 3-596-16048-0.
  • Berenstein Tatiana, Rutkowski Adam: Niemiecka administracja wojskowa na okupowanych ziemiach polskich (1 września – 25 października 1939 r.). in: Najnowsze Dziejke Polski. Materiały i studia z okresu II wojny światowej. Bd. VI. Warszawa 1962. S. 45–57
  • Bogdan Musial: Deutsche Zivilverwaltung und Judenverfolgung im Generalgouvernement. Harrassowitz, Wiesbaden 1999, ISBN 3-447-04208-7; 2. unv. Aufl., ebd. 2004, ISBN 3-447-05063-2.
  • Das Generalgouvernement. Reisehandbuch. Karl Baedeker Verlag, Leipzig 1943 – drei Datierungen der Übersichtskarte: IV.43, VI.43, undatiert.
  • Max du Prel (Hrsg.): Das General-Gouvernement. Konrad Triltsch, Würzburg 1942.
  • Werner Präg/Wolfgang Jacobmeyer (Hrsg.): Das Diensttagebuch des deutschen Generalgouverneurs in Polen 1939–1945 (= Quellen und Darstellungen zur Zeitgeschichte. Bd. 20). Deutsche Verlags-Anstalt, Stuttgart 1975, ISBN 3-421-01700-X (Veröffentlichung des Instituts für Zeitgeschichte).

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]