Skakun arlekinowy – Wikipedia, wolna encyklopedia

Skakun arlekinowy
Salticus scenicus[1]
(Clerck, 1757)
Ilustracja
Skakun arlekinowy (Salticus scenicus)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Gromada

pajęczaki

Rząd

pająki

Rodzina

skakunowate

Rodzaj

Salticus

Gatunek

skakun arlekinowy

Skakun arlekinowy, pająk zwany też pląsem zebrą (Salticus scenicus) – gatunek z rodziny skakunowatych (Salticidae).

Morfologia
Długość 5–8 mm, ciało krępej budowy, odnóża krótkie i mocne, głowotułów szeroki, z przodu ścięty. Charakterystyczne ubarwienie ciała – czarne z białymi poprzecznymi pręgami: biała obwódka głowotułowia u nasady odnóży oraz cztery poprzeczne na odwłoku, z których to trzy ostatnie mogą być przerwane na osi odwłoka. Samice nieco większe od samców. Owłosienie ciała słabe, kądziołki przędne nieduże.
Występowanie
Europa, Azja, północna Afryka, Ameryka Północna.
Środowisko życia
Zewnętrzne i wewnętrzne ściany budynków, nasłonecznione skały, płoty, pnie drzew itp.
Skakun arlekinowy atakujący muchę
Tryb życia
Nie buduje sieci, czasami przędzie niewielką sakwę jako kryjówkę i leże. Aktywny za dnia, nieustannie porusza się w poszukiwaniu pokarmu. Do swoich ofiar skrada się na odległość kilku centymetrów, po czym błyskawicznie skacze (prędkość wyskoku osiągająca nawet 700 mm/s, średnio ok. 600 mm/s)[2]. Przed upadkiem w trakcie skoku zabezpiecza się, wlokąc za sobą wyjątkowo mocną nić pajęczą przytwierdzoną do podłoża[2][3]. Posiada bardzo dobry wzrok. Ma cztery pary oczu. Para największych, głównych oczu umieszczona jest z przodu, na szerokim głowotułowiu. Ich budowa wyróżnia się kilkoma siatkówkami położonymi nad sobą, którymi skakun może poruszać i tym samym obserwować obiekty w ruchu bez obracania całego ciała. Ponadto różne siatkówki dają pląsowi ostrą wizję w kolorze. Trzy pary mniejszych oczu po bokach głowotułowia poszerzają pole widzenia skakuna do prawie 360°. Z czterech oczu w przodzie głowotułowia dwa środkowe są wyraźnie powiększone[4]. Atakuje nawet dwukrotnie większe od siebie ofiary, paraliżując je jadem. Badania wskazują, że nawet 57% ofiar skakunów należy do rodziny komarowatych[5]. Stwierdzono, że potrafi uczyć się na błędach i zapamiętuje konfigurację terenu. Jako łowcy operujący przede wszystkim zmysłem wzroku reagują głównie na obiekty znajdujące się w ruchu, jednak nie atakują przedmiotów, których nie rozpoznają jako potencjalne ofiary. Potrafią natomiast rozpoznać zagrożenia nawet, jeśli trwają w bezruchu – a sama identyfikacja wspomnianych zagrożeń jest wieloelementowa. Badania wykazały, że okrągły obiekt posiadający imitację oczu innego pająka wzbudza zainteresowanie skakunów, ale są w stanie rozpoznać, że nie jest to faktyczne zagrożenie; wykorzystanie zwłok naturalnego drapieżnika skakunów (z gatunku Marpissa) powodowało bezwarunkową ucieczkę pląsów, podobnie jak użycie zwłok większego pająka niewystępującego w środowisku naturalnym skakunów (z gatunku Phidippus). Zastosowanie wydrukowanej przestrzennie imitacji większego pająka bez oczu wzbudziło w badanych skakunach niepokój skutkujący asekuracyjnym wycofaniem[6]. Zaobserwowano także u skakunów mimowolne ruchy odnóży, kądziołek przędnych oraz siatkówek w trakcie snu, co sugeruje występowanie u nich fazy głębokiego snu REM[7].
Rozmnażanie
Od maja do sierpnia. Samiec posiada bardzo duże nogogłaszczki, za pomocą których sygnalizuje samicy swoje zamiary w czasie zalotów, a także grozi nimi podczas spotkań z innymi samcami. Nogogłaszczki te trzyma skośnie wyciągnięte do przodu. Przed kopulacją wykonuje taniec godowy. Samica wybiera samca o ubarwieniu podobnym do swojego. Nasienie samca może przechowywać przez dłuższy czas po kopulacji.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Salticus scenicus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. a b Ava Chen, Kris Kim, Paul S. Shamble, Rapid mid-jump production of high-performance silk by jumping spiders, „Current Biology”, 31 (21), 2021, R1422–R1423, DOI10.1016/j.cub.2021.09.053, ISSN 0960-9822 [dostęp 2023-06-24] (ang.).
  3. Yung-Kang Chen i inni, More than a safety line: jump-stabilizing silk of salticids, „Journal of The Royal Society Interface”, 10 (87), 2013, s. 20130572, DOI10.1098/rsif.2013.0572, ISSN 1742-5689, PMID23925983, PMCIDPMC3758018 [dostęp 2023-06-24] (ang.).
  4. M.F. Land, The Morphology and Optics of Spider Eyes, Friedrich G. Barth (red.), Berlin, Heidelberg: Springer, 1985, s. 53–78, DOI10.1007/978-3-642-70348-5_4, ISBN 978-3-642-70348-5 [dostęp 2023-06-24] (ang.).
  5. T. Okuyama, Prey of two species of jumping spiders in the field, [w:] Masatoshi Hori (red.), Applied Entomology and Zoology, t. 42(4), Sendai, Japonia 2007, s. 663-668 [dostęp 2032-06-24].
  6. Daniela C. Rößler i inni, Static visual predator recognition in jumping spiders, „Functional Ecology”, 36 (3), 2022, s. 561–571, DOI10.1111/1365-2435.13953, ISSN 0269-8463 [dostęp 2023-06-24] (ang.).
  7. Daniela C. Rößler i inni, Hanging by a thread: unusual nocturnal resting behaviour in a jumping spider, „Frontiers in Zoology”, 18 (1), 2021, s. 23, DOI10.1186/s12983-021-00410-3, ISSN 1742-9994, PMID34001153, PMCIDPMC8127284 [dostęp 2023-06-24].

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]


Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]