Sobieszyn (województwo lubelskie) – Wikipedia, wolna encyklopedia

Zobacz w indeksie Słownika geograficznego Królestwa Polskiego hasło Sobieszyn (województwo lubelskie)

Ten artykuł dotyczy wsi w województwie lubelskim. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.

Sobieszyn

wieś
Pałac, elewacja od strony stawów
Państwo	Polska
Województwo	lubelskie
Powiat	rycki
Gmina	Ułęż
Liczba ludności (2021)	599[2][3]
Strefa numeracyjna	81
Kod pocztowy	08-504[4]
Tablice rejestracyjne	LRY
SIMC	0392371[5]
Położenie na mapie Polski Sobieszyn
Położenie na mapie województwa lubelskiego Sobieszyn
Położenie na mapie powiatu ryckiego Sobieszyn
Położenie na mapie gminy Ułęż Sobieszyn
51°35′29″N 22°10′03″E/51,591389 22,167500[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Sobieszyn – wieś w Polsce położona w województwie lubelskim, w powiecie ryckim, w gminie Ułęż^[5][6]. Historycznie Sobieszyn należy do ziemi stężyckiej w Małopolsce.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do ówczesnego województwa lubelskiego.

Wieś jest sołectwem w gminie Ułęż^[7]. Według Narodowego Spisu Powszechnego z roku 2011 wieś liczyła 706 mieszkańców^[8].

Sobieszyn jest siedzibą rzymskokatolickiej parafii pod wezwaniem Podwyższenia Krzyża Świętego.

Wieś stanowi dawne gniazdo rodu Sobieskich. W 1508 r. Stanisław i Małgorzata Sobiescy ze swych części płacą poboru 2 grzywny, 13 groszy i 9 denarów. W 1569 r. Stanisław Sobieski płaci tu poboru od ½ łana i 2 zagrodników, Jan Sobieski od 16 półłanków. W pobliskiej wsi Lendo Mniejsze siedzi trzech Sobieskich (Zbigniew, Klemens, Dobrogost), mających niewielkie cząstki. We wsi Budziska mają znaczne części Jan i Stanisław (możliwe że ci sami co w Sobieszynie). Jan ma 16 półłanków kmiecych, Stanisław zaś 14. Chrystian Sobieski ma 24 półłanków w Radoryżu i Cisowniku (Pawiński, Małop., 332, 333 i 476).

Wieś szlachecka położona była w drugiej połowie XVI wieku w ziemi stężyckiej^[9].

W 1648 r. Sobieszyn wraz z Łysobykami i Lendem należy do rodziny Zbąskich. W 1664 r. Sobieszyn (w powiecie stężyckim) miał dwie części: Łukasza Sobieskiego 12 domów, 60 mieszkańców i Stanisława Kazimierz Bieniawskiego 14 domów, 61 mieszkańców. Sprawę między Sobieszynem a Podlodowem załatwia komisja sejmu warszawskiego w roku 1775 (Vol. leg., VIII, 384). Na początku XIX stulecia dobra należały do hrabiostwa Tarnowskich, od 1826 r. do Maciejewskich, wreszcie do głośnego z filantropijnych zapisów hrabiego Kajetana Kickiego.

W wieku XIX Sobieszyn, wieś i fol., powiecie garwoliński, gminie Ułęż, parafii Sobieszyn, odległy 42 wiorst od Garwolina, 5 wiorst od Łysobyków. Leży na krawędzi szeroko rozpostartej doliny praw. brzegu Wieprza, w pobliżu ujścia rzeki t.n. Posiada kościół parafii murowany, szkołę początkową (od 1871 r.), trzy młyny wodne, trzy stawy, 65 domów, 567 mieszkańców W 1827 r. było 54 domów, 348 mieszkańców^[10].

W latach 1886–1893 polski chemik i gleboznawca Teofil Cichocki zorganizował oraz kierował stacją chemiczno-rolną w Sobieszynie, gdzie oprócz badań chemicznych, nadzorował również stałą stację meteorologiczną^[11] .

Charakterystyka dóbr

Dobra Sobieszyn składały się w 1875 r. z folwarków.: Sobieszyn, Lendo Małe al. Ruskie, awulsu Brzozowa, nomenklatur: Brzozowa, Wólka, Drewnik, rozlegly mórg 2432: folwark Sobieszyn z awulsem Brzozowa grunty orne i ogrody mórg 587, łąk mórg 179, pastwiska mórg 27, lasu mórg 1271, nieużytków mórg 199, budynków murowanych 6, z drzewa 33, płodozmian 8. polowy, las nieurządzony, folwark Lendo Ruskie grunty orne i ogrody mórg 129, łąk mórg 17, pastwisk mórg 3, nieużytków mórg 20, budynków murowanych 1, z drzewa 10, cegielnia.

W skład dóbr poprzednio wchodziły: wieś Sobieszyn osad 71, mórg 691, wieś Wólka Sobieska osad 9, mórg 137, wieś Lendo Ruskie osad 8, mórg 167^[10].

Kościół i parafia

Sobieszyn należał z dawna do parafii w pobliskim Drążgowie (nad Wieprzem). Gdy kościół w Drążgowie zamieniono na zbór ariański co miało miejsce w drugiej połowie XVI wieku, parafię przeniesiono do Żabianki. Po 30 latach arianom odebrano kościół w Drążgowie, parafia wróciła na dawne miejsce.
Gdy w 1771 roku kościół ów ze starości runął, parafia pozostała bez świątyni, którą zastępowała mała kaplica. Dopiero zapis hrabiego Kajetana Kickiego (materiały i 4000 zł. w koronach austriackich), uczyniony z warunkiem wzniesienia kościoła w Sobieszynie, obdarzył parafią nową piękną świątynią w stylu ostrołukowym, o trzech nawach, z wieżą w nim „wielki ołtarz cały z marmuru, w ołtarzu Chrystus ukrzyżowany z marmuru kararyjskiego”. Kościół ten poświęcony został w 1886 r. i parafią przeniesiono tu z Drążgowa (por. Przegląd katolicki, 1886 rok, Nr. 49)^[10].

• Zespół Szkół im. hr. Kajetana Kickiego w Sobieszynie-Brzozowej (liceum, technikum)^[12]
• Zespół Szkół Ogólnokształcących w Sobieszynie^[13]
  • Szkoła Podstawowa im. Jana III Sobieskiego w Sobieszynie
  • Liceum Ogólnokształcące im. Jana III Sobieskiego w Sobieszynie
• Oddział Przedszkolny Szkoły Podstawowej w Sobieszynie
• Przedszkole Specjalne Nr 11

• Kościół rzymskokatolicki pw. Podwyższenia Krzyża Świętego z XIX w.
• Neogotycka murowana plebania
• Pałac klasycystyczny Kickich z pierwszej połowy XIX wieku z zabudowaniami gospodarczymi, obok resztki XIX-wiecznego parku krajobrazowego
• Modrzewiowy dwór z XIX wieku
• Zabytkowy budynek szkoły i zespół parkowy w Sobieszynie-Brzozowej

• Władysław Gorczyński: „Wyniki spostrzeżeń meteorologicznych stacji sobieszyńskiej” w „Pamiętnik fizyograficzny” t. XXII. Warszawa: Druk K. Kowalewskiego, 1881.

• Sobieszyn, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. X: Rukszenice – Sochaczew, Warszawa 1889, s. 946 .