Stanisław Srzednicki – Wikipedia, wolna encyklopedia

Stanisław Srzednicki
Stach
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

9 kwietnia 1915
Krzemieniec (Wołyń)

Data i miejsce śmierci

20 sierpnia 1944
Warszawa

Stopień instruktorski

harcmistrz

Organizacja harcerska

Związek Harcerstwa Polskiego

Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Walecznych (od 1941)

Stanisław Srzednicki, ps. „Stach” (ur. 9 kwietnia 1915 w Krzemieńcu, zm. 20 sierpnia 1944 w Warszawie) – polski instruktor harcerski, współorganizator młodzieżowej organizacji „ Orlęta” w Warszawie, porucznik.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Dzieciństwo i młodość

[edytuj | edytuj kod]

Pochodził z patriotycznej rodziny – wnuk powstańców 1863 zesłanych po upadku powstania w głąb Rosji, jego ojciec i stryjowie uczestniczyli w ruchach rewolucyjnych i narodowo-wyzwoleńczych i następnie brali udział w kształtowaniu państwowości polskiej po odzyskaniu niepodległości. W latach 1926–1934 uczeń Gimnazjum im. Króla Władysława IV w Warszawie, w wieku 9 lat wstąpił do 17 Warszawskiej Drużyny Harcerskiej, w 1935 został jej drużynowym w stopniu harcmistrza.

Orlęta

[edytuj | edytuj kod]

W 1935 rozpoczął studia na Wydziale Mechanicznym Politechniki Warszawskiej. Współtworzył młodzieżową organizację „Orlęta”, w której prowadził pracę wychowawczą wśród dzieci i młodzieży z warszawskiej Pragi. Był komendantem praskiego hufca „Orląt”[1].

Konspiracja. Kompania Motorowa Orląt

[edytuj | edytuj kod]
Grób Srzednickiego na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie

Po wybuchu II wojny światowej w 1939 zaciągnął się ochotniczo do wojska. 20 września dostał się do niewoli, z której uciekł po kilku dniach. Po powrocie do Warszawy przystąpił do pracy konspiracyjnej w szeregach SZP, ZWZ i AK, wciągając do konspiracji swych wychowanków z „Orląt”. Organizował dla nich tajne komplety w szkole zawodowej im. Stanisława Konarskiego i w Gimnazjum im. Króla Władysława IV oraz szkolenia wojskowe. Większość z nich odbywała kursy samochodowe i praktykę warsztatową. Oddział „Orląt” stał się w 1943 Kompanią Motorową „Orląt”, a Stanisław Srzednicki ukończył I kurs Szkoły Podchorążych Piechoty Agricola, otrzymał awans na podporucznika i został dowódcą kompanii.

W czasie powstania warszawskiego dowodził kompanią „Orląt” w batalionie „Gozdawa” zgrupowania „Sosna” na Starym Mieście. Mimo rany odniesionej w pierwszych dniach Powstania walczył dalej. W połowie sierpnia został przeniesiony do dowództwa odcinka na stanowisko oficera do zadań specjalnych. Zginął od pocisku artyleryjskiego w czasie odpierania natarcia niemieckiego na ratusz, w rejonie budynku przy ul. Daniłowiczowskiej 7.

Pośmiertnie odznaczony krzyżem Virtuti Militari i Krzyżem Walecznych. Pochowany jest w kwaterze zgrupowania „Sosna” na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera B 8 rz. 2 m. 37)[2].

Upamiętnienia

[edytuj | edytuj kod]
Tablica pamiątkowa poświęcona Orlętom i ich komendantowi, umieszczona na budynku przy ul. Podwale 23 w Warszawie (od strony ul. Kilińskiego)

Tablice pamiątkowe

[edytuj | edytuj kod]

Stanisławowi Srzednickiemu i „Orlętom” poświęcono tablice pamiątkowe:

Stanisław Srzednicki jako patron

[edytuj | edytuj kod]

Imię Stanisława Srzednickiego noszą:

W przeszłości imię to nosiły również:

  • Szkoła Podstawowa nr 325 w Warszawie na Ursynowie (ul. Na Uboczu 9; w latach 1993–1999)[4]
  • 273 Warszawska Drużyna Harcerska przy Szkole Podstawowej nr 193 w Hufcu Targówek, a następnie Praga Nowa[5].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Rafał Kołłątaj-Srzednicki „Rafał”. [w:] Archiwum Historii Mówionej [on-line]. Muzeum Powstania Warszawskiego, 2005-05-03. [dostęp 2020-04-14].
  2. Cmentarium – Spis pochowanych na Powązkach Wojskowych (d. Cmentarzu Komunalnym Powązki) w Warszawie. [dostęp 2009-11-13].
  3. Wirtualny spacer – Kruchta Lewa. Katedra polowa Wojska Polskiego w Warszawie. [dostęp 2012-12-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-11-24)].
  4. M. Gałęzowski, „Stach”, „Biuletyn IPN” 8–9 (2009), s. 182; A. Łobocka, W budynku gimnazjum powstanie nowa podstawówka, haloursynow.pl.
  5. Dzieje Szczepu 273 WDHiGZ „Mazowsze” im. Władysława Broniewskiego. 2005. [dostęp 2012-12-08].

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]