Stary Rynek w Łodzi – Wikipedia, wolna encyklopedia

Stary Rynek

Stare Miasto
Stary Rynek w Łodzi
Państwo	Polska
Miejscowość	Łódź
Położenie na mapie Polski Stary Rynek
Położenie na mapie województwa łódzkiego Stary Rynek
Położenie na mapie Łodzi Stary Rynek
51°46′54,0″N 19°27′16,0″E/51,781667 19,454444
Multimedia w Wikimedia Commons

Stary Rynek – plac znajdujący się w środkowo-północnej części Łodzi.

Stary Rynek ma formę dużego placu o kształcie zbliżonym do prostokątu o wymiarach ok. 105 na 85 m. Z trzech stron – od północy, ze wschodu i z zachodu – otaczają go charakterystyczne kamienice z podcieniami, przy czym budynki po zachodniej stronie placu oddzielone są od niego przebiegającą wzdłuż placu ulicą Zgierską. Od południa do placu przylega Park Staromiejski.

Stary Rynek i jego najbliższa okolica stanowiły miejsce najstarszego osadnictwa, z którego rozwinęła się współczesna Łódź.

Do początku XIX wieku, tj. do lat 1821–1823, kiedy to dokonano regulacji nowej osady (nazwanej Nowym Miastem) i ulokowano kilkaset metrów na południe nowe centrum – Rynek Nowego Miasta^[1], Rynek Staromiejski stanowił centrum rolniczej Łodzi. Plac otaczała drewniana, miejska zabudowa. Stojący przy rynku ratusz także był wykonany z drewna. W okresie tym na południe od Rynku przepływała rzeka Łódka. Na niej, w miejscu współczesnego parku, utworzony był staw, a przy nim młyn. Na początku XIX wieku drewniane budynki zostały zastąpione murowanymi klasycystycznymi kamienicami. W tym okresie okolice rynku zamieszkiwała niemal wyłącznie ludność żydowska (m.in. Kalman Poznański – ojciec łódzkiego fabrykanta Izraela Poznańskiego). W okresie II wojny światowej ta zamieszkana przez Żydów okolica weszła w skład łódzkiego getta. Po jego likwidacji otaczające rynek domy zostały częściowo rozebrane. Prace rozbiórkowe były kontynuowane przez władze polskie po 1945 w celu nadania placowi nowego kształtu architektonicznego. Do połowy lat 50. XX wieku wzniesiono nową zabudowę Starego Rynku w formie uproszczonego historyzmu socrealistycznego o trzech kondygnacjach, stromych dachach i z podcieniami na parterze. Dzięki temu utrzymując czytelność placu nadano mu kameralny charakter; historyczna, zamknięta forma Rynku została jednak zagubiona wskutek rezygnacji z zabudowy pierzei południowej.

Autorem projektu zabudowy Starego Miasta i Starego Rynku w Łodzi był Ryszard Karłowicz wraz z zespołem projektowym^[2].

Percepcję miejsca wyraźnie zmieniło także monotonne, „osiedlowe” ukształtowanie fasad oraz funkcjonalne odcięcie go od centrum miasta poprzez Park Staromiejski, w obu przypadkach sprzeczne z dawnym, centralnym i handlowym charakterem placu. W 1964 na rynku odsłonięto pomnik Juliana Marchlewskiego; został on usunięty w pierwszej połowie lat 90. XX w.

W 1998 na rynku umieszczono głaz z tabliczką upamiętniający 575 rocznicę przyznania Łodzi praw miejskich. W lutym 2008 władze miasta przyjęły koncepcję zamknięcia południowej ściany Starego Rynku gmachem delegatury urzędu miasta Łódź-Bałuty. Na placu, według koncepcji, ma zostać wzniesiony konny pomnik króla Władysława Jagiełły.

• Place w Łodzi
• Stare Miasto w Łodzi

• Stary Rynek w portalu turystyczno-krajoznawczym województwa łódzkiego

• Archiwalne widoki rynku w bibliotece Polona