Wikipedia, wolna encyklopedia

Czy wiesz…

Z nowych i ostatnio rozbudowanych artykułów w Wikipedii:

…dlaczego Donald Trump nazwał mięczakiem swojego wiceprezydenta? (na zdjęciu)

…czym się różniły „łuṕ” i „łup”?

…kto prowadził program telewizyjny pt. Kuchnia po śląsku?

…że niemiecki krążownik Friedrich Carl zatonął na Bałtyku w początkowej fazie I wojny światowej?

…która amerykańska prawniczka sprzeciwiała się nierównościom społecznym oraz I wojnie światowej?

Wydarzenia

Inwazja Rosji na Ukrainę • Wojna Izraela z Hamasem

Han Kang

• Pokojową Nagrodą Nobla została uhonorowana japońska organizacja Nihon Hidankyō „za wysiłki na rzecz świata wolnego od broni jądrowej i za wykazanie poprzez zeznania świadków, że broń jądrowa nigdy nie może zostać ponownie użyta” (11 października)
• Koreańska pisarka Han Kang (na zdjęciu) otrzymała literacką Nagrodę Nobla „za prozę mierzącą się z historycznymi traumami i odsłaniającą kruchość ludzkiego życia” (10 października)
• Laureatami Nagrody Nobla w dziedzinie chemii zostali David Baker za „obliczeniowe projektowanie białek” oraz Demis Hassabis i John Jumper za „przewidywanie struktury białka” (9 października)
• Laureatami Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki, w uznaniu „fundamentalnych odkryć i wynalazków umożliwiających uczenie maszynowe z wykorzystaniem sztucznych sieci neuronowych”, zostali fizyk John Hopfield oraz informatyk i psycholog poznawczy Geoffrey Hinton (8 października)
• Amerykańscy biolodzy Victor Ambros i Gary Ruvkun otrzymali Nagrodę Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny „za odkrycie mikroRNA i jego roli w potranskrypcyjnej regulacji genów” (7 października)
• Urząd prezydenta Meksyku objęła Claudia Sheinbaum, pierwsza kobieta na tym stanowisku (1 października)

Zmarli: Alex Salmond • Ethel Kennedy • Leszek Moczulski • Ratan Tata • Leif Segerstam • Johan Neeskens • A.Q.M. Badruddoza Chowdhury • Jerzy Molga

Rocznice

14 października: imieniny obchodzą m.in.: Paraskewa, Bernard i Kalikst
Okrągłe, dziesięcioletnie rocznice:

Stefan Żeromski

Erwin Rommel

• 1644 – urodził się angielski kwakier William Penn, założyciel Pensylwanii
• 1864 – urodził się polski pisarz i działacz społeczny Stefan Żeromski (na portrecie), autor nowel, powieści, dramatów, prozy poetyckiej i publicystyki (Syzyfowe prace, Ludzie bezdomni, Przedwiośnie, Popioły, Wiatr od morza)
• 1894 – urodził się amerykański poeta E.E. Cummings
• 1944 – zamieszany w zamach na Adolfa Hitlera feldmarszałek III Rzeszy Erwin Rommel (na zdjęciu) został zmuszony do popełnienia samobójstwa
• 1964 – w ZSRR Nikita Chruszczow został odsunięty od władzy, a nowym sekretarzem generalnym KPZR został Leonid Breżniew
• 1994 – premiera filmu Pulp Fiction w reżyserii Quentina Tarantino
  
  13 października • Kalendarium dzień po dniu • 15 października

Artykuł na medal

Pancerniki typu Kaiser Friedrich III – niemieckie pancerniki z przełomu XIX i XX wieku. Okręty miały wyporność 11 097 ton i osiągały prędkość ponad 17 węzłów, ich główne uzbrojenie stanowiły cztery działa kalibru 24 cm umieszczone w dwóch wieżach. W latach 1896–1902 w stoczniach Kaiserliche Werft, Germaniawerft, Schichau oraz Blohm & Voss zbudowano pięć okrętów tego typu, które otrzymały nazwy upamiętniające niemieckich władców. Załoga pojedynczej jednostki składała się z 39 oficerów oraz 612 podoficerów i marynarzy. W przypadku pełnienia funkcji okrętu flagowego liczebność załogi zwiększała się o 63–75 osób, z czego 12 stanowili oficerowie. Pancerniki zostały wcielone do służby w Kaiserliche Marine w latach 1898–1902. Służyły w Heimatflotte oraz w Hochseeflotte, biorąc ograniczony udział w I wojnie światowej. Z czynnej służby zostały wycofane w latach 1915–1920, po czym zostały złomowane. Czytaj więcej…

Dobry artykuł

Gaur indyjski – gatunek dużego ssaka z rodziny wołowatych. Jeden z największych wołowatych. Osiąga od 250 do 330 cm długości głowy i tułowia, ważąc do 1000 kg, samce więcej niż samice. Mają także znacznie większe rogi. Ubarwiony ciemnobrązowo bądź czarno. Wyróżnia się 2, rzadziej 3 obecne podgatunki, kolejny wyginął. Zamieszkuje lasy oraz tereny trawiaste Azji Południowej i Południowo-Wschodniej. Prowadzi stadny tryb życia, samce mogą też żyć samotnie. Krowa rodzi po raz pierwszy w trzecim roku życia po trwającej około 270 dni ciąży pojedyncze młode. Cielę ssie 8 miesięcy. Gaur żywi się niską i wyższą roślinnością, pożera liczne gatunki. Pada ofiarą zwłaszcza tygrysa, lamparta i człowieka. Jest narażony na wyginięcie, zasiedla jednak liczne tereny chronione. Czytaj więcej…