Szklany Dom w Warszawie – Wikipedia, wolna encyklopedia

Szklany Dom w Warszawie
Zabytek: nr rej. 1397 z 31 października 1989
Ilustracja
Budynek od strony ul. Mickiewicza
Państwo

 Polska

Województwo

 mazowieckie

Miejscowość

Warszawa

Adres

ul. Mickiewicza 34/36

Styl architektoniczny

funkcjonalizm[1]

Architekt

Juliusz Żórawski

Kondygnacje

5

Rozpoczęcie budowy

1938

Ukończenie budowy

1941

Ważniejsze przebudowy

1948

Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Szklany Dom w Warszawie”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Szklany Dom w Warszawie”
Położenie na mapie Warszawy
Mapa konturowa Warszawy, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „Szklany Dom w Warszawie”
Ziemia52°16′18″N 20°59′05″E/52,271667 20,984722
Multimedia w Wikimedia Commons

Szklany Dom[2][3], właśc. dom mieszkalny Państwowego Zakładu Ubezpieczeń Wzajemnych Pracowników Umysłowych[1][4], tzw. szklaniak[5] – zabytkowy budynek mieszkalny znajdujący się przy ul. Mickiewicza 34/36 w Warszawie.

Nazwa „Szklany Dom” nawiązuje do długich pasów okien rozmieszczonych na całej długości fasady frontowej[3].

Opis

[edytuj | edytuj kod]

Dom powstał w latach 1938–1941 według projektu konkursowego (I nagroda) Juliusza Żórawskiego[3][6]. Budynek w kształcie litery „L” składa się z dwóch skrzydeł o długości 125 i 55 metrów[3]. Architekt zastosował w nim pięć zasad architektury nowoczesnej Le Corbusiera: poziome (pasmowe) okna, wolny plan zabudowy poszczególnych kondygnacji, wolna fasada, przyziemie oparte na owalnych słupach („oderwanie” bryły budynku od ziemi) i płaski dach z tarasami[2][7]. Obiekt został zaprojektowany z uwzględnieniem naturalnej pochyłości terenu[6].

W budynku znajdowało się 110 dużych mieszkań o wysokim standardzie wykończenia, które dzięki zastosowaniu konstrukcji szkieletowej mogły być w dowolny sposób aranżowane[3]. Posiadał 10 klatek schodowych[6]. Na dachu powstały trzy tarasy rekreacyjne dla mieszkańców[3]. Cechą charakterystyczną tarasu narożnego jest wygięty betonowy daszek na okrągłych słupach[6]. Prześwit na parterze został zamknięty dekoracyjnymi kutymi kratami z motywem róży wiatrów[6][2].

Szklany Dom był najnowocześniejszym i najbardziej luksusowym domem wielomieszkaniowym przedwojennego Żoliborza[7]. Został zaprojektowany jako samowystarczalna jednostka mieszkaniowa – posiadał kotłownię, garaż podziemny na 20 aut[8] oraz zaplecze socjalne[2]. W ścianach zamontowano rynny odprowadzające deszczówkę do studzienki w garażu[6], a w windach kryształowe lustra[7].

1 sierpnia 1944, po odprawie rejonów przeprowadzonej w mieszkaniu przy ul. Krechowieckiej 6, do budynku przeniosło się dowództwo obwodu „Żoliborz” Armii Krajowej[9]. Do 30 września 1944 mieściła się w nim kwatera dowódcy obwodu Mieczysława Niedzielskiego ps. „Żywiciel”[10][11].

W czasie powstania budynek został uszkodzony[2]. Został wyremontowany w 1948 w związku z przyjazdem do Warszawy Pabla Picassa i planowanym bankietem na cześć artysty na tarasie na dachu[6].

W 1989 dom został wpisany do rejestru zabytków[12]. W 2024 wspólnota mieszkaniowa „Szklany Dom” otrzymała pierwsze miejsce w IV edycji konkursu „Renowacja Roku Zabytków Mazowsza” za remont tarasu[13].

Galeria

[edytuj | edytuj kod]
  • Prześwit na parterze budynku zamknięty dekoracyjnymi kutymi kratami
    Prześwit na parterze budynku zamknięty dekoracyjnymi kutymi kratami
  • Narożny taras na dachu z wygiętym betonowym daszkiem
    Narożny taras na dachu z wygiętym betonowym daszkiem
  • Tablica upamiętniająca sztab dowództwa obwodu „Żoliborz” Armii Krajowej stacjonujący w Szklanym Domu podczas powstania warszawskiego
    Tablica upamiętniająca sztab dowództwa obwodu „Żoliborz” Armii Krajowej stacjonujący w Szklanym Domu podczas powstania warszawskiego

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b Marta Leśniakowska: Architektura w Warszawie. Warszawa: Arkada Pracownia Historii Sztuki, 2005, s. 207. ISBN 83-908950-8-0.
  2. ↑ a b c d e Michał Krasucki, Monika Powalisz: ŻOL. Ilustrowany atlas architektury Żoliborza. Centrum Architektury, 2014, s. 59. ISBN 978-83-937716-2-2.
  3. ↑ a b c d e f Grzegorz Mika. Piękna dzielnica na pięknym brzegu. „Skarpa Warszawska”, s. 20, lipiec 2017. 
  4. ↑ Łukasz Heyman: Nowy Żoliborz 1918–1939. Wrocław: Ossolineum, 1976, s. 156.
  5. ↑ Szklaniak - SLANG.pl Co To Znaczy Definicja [online], slang.pl [dostęp 2021-12-02].
  6. ↑ a b c d e f g Marta Leśniakowska: Architektura w Warszawie 1918–1939. Warszawa: Arkada Pracownia Historii Sztuki, 2006, s. 157. ISBN 83-60350-00-0.
  7. ↑ a b c Tomasz Pawłowski, Jarosław Zieliński: Żoliborz. Przewodnik historyczny. Warszawa: Rosner i Wspólnicy, 2008, s. 208. ISBN 978-83-60336-27-4.
  8. ↑ Warszawa: Szklany Dom. bryla.pl. [dostęp 2017-08-01].
  9. ↑ Piotr Rozwadowski (red. nauk.): Wielka Ilustrowana Encyklopedia Powstania Warszawskiego. Tom 1.. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona i Fundacja „Warszawa Walczy 1939–1945”, 2005, s. 692–693. ISBN 83-11-10124-8.
  10. ↑ Piotr Rozwadowski (red. nauk.): Wielka Ilustrowana Encyklopedia Powstania Warszawskiego. Tom 1.. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona i Fundacja „Warszawa Walczy 1939–1945”, 2005, s. 693. ISBN 83-11-10124-8.
  11. ↑ Jerzy Majewski, Tomasz Urzykowski: Przewodnik po powstańczej Warszawie. Warszawa: Muzeum Powstania Warszawskiego, 2012, s. 324. ISBN 978-83-273-0091-1.
  12. ↑ Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków - stan na 31 marca 2017 r.. woj. mazowieckie (Warszawa). nid.pl. [dostęp 2017-07-29].
  13. ↑ Anna Liszka: Wybrano najlepsze renowacje zabytków Mazowsza. Wiemy, które warto zobaczyć. propertydesign.pl, 2024-10-14. [dostęp 2024-10-18]. (pol.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szklany_Dom_w_Warszawie&oldid=75010799”