Triteleiopsis palmeri – Wikipedia, wolna encyklopedia
Systematyka[1][2] | |||
Domena | |||
---|---|---|---|
Królestwo | |||
Podkrólestwo | |||
Nadgromada | |||
Gromada | |||
Podgromada | |||
Nadklasa | |||
Klasa | |||
Nadrząd | |||
Rząd | |||
Rodzina | |||
Rodzaj | Triteleiopsis | ||
Gatunek | Triteleiopsis palmeri | ||
Nazwa systematyczna | |||
Triteleiopsis palmeri (S.Watson) Hoover Amer. Midl. Naturalist 25: 98 (1941)[3] | |||
Synonimy | |||
|
Triteleiopsis palmeri (S.Watson) Hoover – gatunek roślin z monotypowego rodzaju Triteleiopsis Hoover, z rodziny szparagowatych, występujący w południowo-zachodniej Ameryce Północnej: w Arozonie i północno-zachodnim Meksyku[3].
Nazwa naukowa rodzaju oznacza podobna do Triteleia[4].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]- Pokrój
- Wieloletnie rośliny zielne o wysokości do 60 cm[4].
- Pęd
- Podziemna bulwocebula o średnicy 1–2 cm, pokryta słomkowatą, włóknistą okrywą, tworząca bulwki potomne[4].
- Liście
- Od 3 do 10 naprzemianległych, skupionych u nasady, płaskich, równowąskich liści o rozszerzonej nasadzie, całobrzegich, z wypustką grzbietową, o długości 15–30 cm i szerokości 3–20 mm u nasady[4].
- Kwiaty
- Zebrane licznie w baldachowaty kwiatostan, który wyrasta na grubym, soczystym, dystalnie owoszczonym, okrągłym na przekroju głąbiku, o średnicy 7-15 mm i wysokości 45–60 cm. Niekiedy rośliny tworzą dwa głąbiki. Kwiatostan wsparty jest 7–10 błonkowatymi podsadkami o zaostrzonych wierzchołkach. Szypułki członkowate. Okwiat sześciolistkowy, lejkowaty. Listki okwiatu u nasady zrośnięte w rurkę o długości 9–10 mm, powyżej wolne na długości 7–8 mm. U gardzieli okwiatu obecne są poprzeczne wyrostki naprzemianległe listkom okwiatu. Sześć pręcików nadległych listkom okwiatu, osadzonych na odcinku dystalnym rurki okwiatu. Pylniki osadzone u nasady. Zalążnia zbudowana z trzech owocolistków, górna, osadzona na szypułce, trójkomorowa. Szyjka słupka wzniesiona, smukła, zakończona niewidocznie trójklapowanym znamieniem[4].
- Owoce
- Wierzchołkowo zaokrąglone, pękające torebki, zawierające czarne, wydłużone, cienkie i płaskie nasiona o skorupiastej łupinie[4].
- Gatunki podobne
- Kwiaty Triteleiopsis palmeri są podobne do kwiatów Triteleia, ale różnią się pewnymi szczegółami budowy (położeniem pylników, obecnością poprzecznych wyrostków w okwiecie, nieklapowanym znamieniem). Liście u T. palmeri nie są kanalikowate, nie są odziomkowe ale raczej naprzemianległe i stłoczone u nasady pędu. Głąbik u tej rośliny jest znacznie masywniejszy od tego u roślin z rodzaju Triteleia. Rośliny rosną na luźnej, piaszczystej glebie[4].
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]- Pozycja systematyczna
- Gatunek z monotypowego rodzaju Triteleiopsis z podrodziny Brodiaeoideae z rodziny szparagowatych Asparagaceae[5].
- Ujęcie historyczne
- W systemie Takhtajana z 1997 r. rodzaj Triteleiopisis zaliczany był do plemienia Brodieae w podrodzinie czosnkowych w rodzinie czosnkowatych (Alliaceeae)[6]. W systemie Kubitzkiego zaliczony do rodziny Themidaceae[7].
Zastosowanie
[edytuj | edytuj kod]- Rośliny spożywcze
- Słodkie bulwocebule tej rośliny po ugotowaniu podawane były niemowlakom i małym dzieciom przez plemiona Indian zamieszkujących pustynię Sonora, w szczególności w okresach głodu[8].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-05] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens , Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-05] (ang.).
- ↑ a b c Plants of the World Online. The Royal Botanic Gardens, Kew, 2019. [dostęp 2021-03-07]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g J. Chris Pires: Triteleia in Flora of North America @ efloras.org. www.efloras.org. [dostęp 2021-03-10].
- ↑ USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. 2020. Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy). National Germplasm Resources Laboratory, Beltsville, Maryland. [dostęp 2021-03-07]. (ang.).
- ↑ Brands, S.J. (ed.): The Taxonomicon. 1989–. [dostęp 2021-03-07]. (ang.).
- ↑ K. Rahn: Themidaceae. W: Klaus Kubitzki: The Families and Genera of Vascular Plants. T. 3: Flowering Plants. Monocotyledons: Lilianae (except Orchidaceae). Berlin Heidelberg: Springer-Verlag, 1998, s. 440. DOI: 10.1007/978-3-662-03533-7. ISBN 978-3-662-03533-7. (ang.).
- ↑ Wendy C. Hodgson: Food plants of the Sonoran Desert. Tucson: University of Arizona Press, s. 61. ISBN 978-0-8165-2060-2.
Identyfikatory zewnętrzne (takson):
- EoL: 1083199
- Flora of North America: 220013848
- GBIF: 2769716
- identyfikator iNaturalist: 155735
- IPNI: 259698-2
- ITIS: 43103
- NCBI: 205736
- identyfikator Plant List (Royal Botanic Gardens, Kew): kew-290500
- Plants of the World: urn:lsid:ipni.org:names:259698-2
- identyfikator Tropicos: 18401396
- USDA PLANTS: TRPA9
- CoL: 7D6CK