French
DeutschUlica Cerkiewna w Sanoku – Wikipedia, wolna encyklopedia
| Śródmieście | |||||||||||||||||||
 Ulica Cerkiewna w 2012 | |||||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||||||||||||
| Długość | 100 m | ||||||||||||||||||
| Przebieg | |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
Położenie na mapie Sanoka  | |||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  | |||||||||||||||||||
Położenie na mapie powiatu sanockiego  | |||||||||||||||||||
 49°33′43,7″N 22°12′25,6″E/49,562139 22,207111 | |||||||||||||||||||
Ulica Cerkiewna w Sanoku – ulica w dzielnicy Śródmieście miasta Sanoka[1].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Jest jedną z najstarszych ulic Sanoka, była fragmentem szlaku handlowego wiodącego z południa przez ulicę 3 Maja i rynek w kierunku północnym.
Nazwa ulicy pochodzi od istnienia w jej pobliżu cerkwi[2]. W dawnych wiekach ulicą przejeżdżali kupcy i wierni obrządku prawosławnego udający się w kierunku Krosna i Cerkwi znajdującej się przy murze miejskim obok bramy Niżnej[3].
Ulica stromo schodzi w dół od północno-zachodniego narożnika rynku do ulicy Zamkowej przy cerkwi greckokatolickiej. Mierzy 100 m długości. Na ulicy zachowała się XIX w. zabudowa miejska.
Po II wojnie światowej w okresie PRL ulicę przemianowano na Młodzieży Zjednoczonej. W grudniu 1989 uchwałą Miejskiej Rady Narodowej w Sanoku ulica Młodzieży Zjednoczonej została przemianowana na ulicę Cerkiewną[4][5][6][7].
Jej nazwa w dokumentach miejskich musiała pojawić się po wydaniu zgody królewskiej z roku 1564 na zbudowanie cerkwi w Sanoku przy murze miejskim[8].
Do unii brzeskiej ludność obrządku łacińskiego i wyznawcy prawosławia egzystowali na zachodnich krańcach Rusi Czerwonej obok siebie niejednokrotnie w zwartych grupach, jednakże Rusini zajmowali peryferyjne dzielnice miast i przedmieścia. Świadczą o tym m.in. w oparciu o plany i dawniejsze wzmianki źródłowe, informacje o zasięgu ulic i dzielnic z usytuowanymi na nich cerkwiami i siedzibami parochów[9].
Przy ulicy funkcjonowało początkowo sanockie Państwowe Gimnazjum Męskie im. Królowej Zofii, założone w 1880: najpierw w domu burmistrza Cyryla de Jaksa Ładyżyńskiego następnie w domu p. Kahanowej także przy tej ulicy[10].
Przy ulicy pod numerem domu 123 mieścił się dom Schildkrauta, w którym od końca 1906 urzędował inżynier rządowy i upoważniony geometra cywilny Bolesław Skąpski[11], a od 1919 kancelarię prowadził dr Izaak Nehmer[12].
Na początku XX wieku ten zakątek śródmieścia Sanoka z przyległymi ulicami zamieszkiwała biedota żydowska[13]. Z czasem przy ulicy zanikał handel na rzecz innych miejsc w mieście[14].
W latach 20. przy ulicy Józef Gaweł prowadził pracownię obuwia[15]. W latach 30. pod numerem 2 ulicy działał M.S. Silberman. Handel Owoców Krajowych i Zagranicznych w Sanoku[16]. Do 1939 w kamienicy pod numerem 6 funkcjonowała żydowska sala modlitwy.
Do gminnego rejestru zabytków miasta Sanoka, opublikowanego w 2015, zostały wpisane budynki pod numerami 1, 6 ulicy[17].
W latach sześćdziesiątych XX wieku w budynku u zbiegu ulicy Cerkiewnej i Rynku swoją specjalną galerię miał Zdzisław Beksiński[18].
U zbiegu z ulicą Berka Joselewicza powstała kapliczka z rzeźbą Najświętszej Maryi Panny[19][20].
Z ulicy widoczny jest szczyt Białej-Góry zwany "Zamczyskiem"[21].
U kresu ulicy i zbiegu z ulicą Zamkową znajduje się budynek budynek, w którym w przeszłości mieścił się szpital wojskowy[22][23][24]. Od 1995 stanowi siedzibę zboru Ewangelicznej Wspólnoty Zielonoświątkowej[25].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ O dzielnicy. sanoksrodmiescie.pl. [dostęp 2015-08-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-03-16)].
- ↑ Józef Sulisz. Kilka zapisek z Sanoka. „Lud”. Tom 13, s. 39, 1907.
- ↑ "Jedna, zwana niższą bramą miejską, wymieniona w r. 1550, znajdowała się koło cerkwi, prawdopodobnie na dzisiejszej ulicy Cerkiewnej." w: Rocznik statystyczny województwa rzeszowskiego, Tom 1, 1958. str. 61
- ↑ Nowe nazwy sanockich ulic. „Gazeta Sanocka – Autosan”, s. 4, Nr 13 (484) z 1–10 maja 1989.
- ↑ Nowe nazwy sanockich ulic. „Gazeta Sanocka – Autosan”, s. 1, 2, Nr 32 (503) z 20-30 listopada 1989.
- ↑ Ulice zmieniają patronów. „Nowiny”, s. 5, Nr 2 z 2 stycznia 1990.
- ↑ Władysław Stachowicz. Nr 8: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1867–1990. Miejska Rada Narodowa w Sanoku 1950-1990. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”, s. 310, Sanok: 2008. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN 1731-870X.
- ↑ "Joannis de Ocieszymo ktorym jego krolewska mość raczy konfirmować y approbować wymirzenie y naznaczenie placu na zbudowanie cerkwi w Sanoku przy murze miejskim z jedney strony, a z drugiej strony przy ogrodzie Liechow od przekopy grodzkiej poczawszy aż do ulice miejskiej w: Lustrationis privilegiorum palatinum Russiae. Oblata. Introsanocensis 1564-to. 29 stycznia 1564”. Zapis podania z eparchii przemyskiej do relacji kanclerzowi koronnemu. w: AP w Przemyślu. Nr 28 Dod. s.8-10."
- ↑ Polska-Ukraina, 1000 lat sąsiedztwa: Katolickie unie kościelne w europie środkowej i wschodniej. 1998. s. 191
- ↑ Józef Stachowicz: Gimnazjum Męskie w latach 1880–1958. W: Księga pamiątkowa Gimnazjum Męskiego w Sanoku 1888-1958. Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1958, s. 47-48.
- ↑ Ogłoszenie. „Gazeta Sanocka”, s. 4, Nr 150 z 11 listopada 1906.
- ↑ Ogłoszenie. „Ziemia Sanocka”. 3, s. 6, 13 marca 1919.
- ↑ Ale oprócz zamożnych przedsiębiorców i kamieniczników sanoccy Żydzi to również biedota, zamieszkująca kwartał pomiędzy placem św. Jana, ul. Sobieskiego i ul. Cerkiewną. w: Archiwariusz zabitego Miasteczka: rzecz o Kalmanie Segalu. Oficyna Wydawnicza Miejskiej Biblioteki Publicznej, 2008. s. 46
- ↑ Alojzy Zielecki, Rozwój przestrzenny miasta, W epoce autonomii galicyjskiej, w: Sanok. Dzieje miasta. Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 395.
- ↑ Z działalności Towarzystwa Gospodarskiego w Sanoku. Akcja oświatowa. „Gospodarz”, s. 5, Nr 6 z 15 kwietnia 1927.
- ↑ Rocznik Polskiego Przemysłu i Handlu. Warszawa: 1934, s. Nr 4892.
- ↑ Zarządzenie Burmistrza Miasta Sanoka nr 42/2015 z 9 marca 2015. bip.um.sanok.pl, 2015-03-09. s. 3. [dostęp 2016-10-20].
- ↑ Beksińscy. Portret podwójny. 2014.
- ↑ Andrzej Romaniak. Kapliczka. „Tygodnik Sanocki”, s. 10, Nr 32 (978) z 13 sierpnia 2010.
- ↑ Marian Struś. Czar sanockich kapliczek. „Tygodnik Sanocki”, s. 6, Nr 31 (977) z 6 sierpnia 2010.
- ↑ Biała Góra, pow. Sanok. Szczyt góry zwany Zamczysko leży w łańcuchu Słonne Góry nad rzeką San" in: Światowid. t. 23, 1955
- ↑ Ludwik Glatman. Nowe nazwy ulic Wielkiego Sanoka (dokończenie). „Tygodnik Ziemi Sanockiej”, s. 2, Nr 36 z 31 sierpnia 1913.
- ↑ Stefan Stefański: Kartki z przeszłości Sanoka. Sanok: Oficyna Wydawnicza Miejskiej Biblioteki Publicznej w Sanoku, 2005, s. 34. ISBN 83-919470-9-2.
- ↑ Andrzej Romaniak: Sanok. Fotografie archiwalne – Tom I. Sanok: Muzeum Historyczne w Sanoku, 2009, s. 240, 242. ISBN 978-83-60380-26-0.
- ↑ Historia. ewzsanok.pl. [dostęp 2014-09-24].
