Ulica Józefa Dietla w Krakowie – Wikipedia, wolna encyklopedia
Stare Miasto | |
Państwo | |
---|---|
Województwo | |
Miejscowość | |
Długość | 1,3 km |
Przebieg | |
Położenie na mapie Krakowa | |
Położenie na mapie Polski | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego | |
50°03′14,6″N 19°56′35,2″E/50,054049 19,943107 |
Ulica Józefa Dietla, planty dietlowskie – ulica w Krakowie, w dzielnicy I, na Kazimierzu.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Planty dietlowskie powstały w miejsce zasypanego koryta Starej Wisły. Pomysłodawcą był prezydent miasta Józef Dietl, a projektantem B. Malecki. Budowa plant była częścią planu porządkowania i rozwoju urbanistycznego Krakowa. Ulica została wybudowana w latach 1878–1880 (aktualną nazwę otrzymała w 1879). Miała kilometr długości i 100 metrów szerokości, składała się z dwóch jezdni przedzielonych pasem zieleni o powierzchni 4,96 ha. Jej naturalnym przedłużeniem (wynikającym z przebiegu zasypanego koryta rzeki) była aleja Ignacego Daszyńskiego[1].
Parkowa zieleń uległa znacznej degradacji podczas I wojny światowej, głównie wskutek budowy rowów strzeleckich. W latach 20. XX wieku nastąpiło częściowe odrestaurowanie roślinności według projektu Aleksandra Gauzego, inspektora ogrodów miejskich. Przez kolejne lata jednak rosnące potrzeby komunikacyjne arterii przyczyniły się do stopniowego zawężania terenów zielonych na rzecz jezdni[2]. Swój parkowy charakter ulica ostatecznie utraciła w 1970, po wybudowaniu torowiska tramwajowego w stronę mostu Grunwaldzkiego.
Zabudowa
[edytuj | edytuj kod]Pod numerem 36 znajduje się zabytkowy zespół po klasztorze bernardynek, a pod numerem 30 kościół garnizonowy pw. św. Agnieszki.
Przy zbiegu ulic Dietla (pod numerem 42) i Stradomskiej (pod numerem 27) znajduje się kamienica Ohrensteina[3][4][5], projektu Jana Zawiejskiego. Jest to wybudowany w latach 1911–1913 pięciokondygnacyjny budynek, którego kopuła do II wojny światowej zwieńczona była iglicą. Jego właścicielami byli Mojżesz Löbel Ohrenstein, handlarz win, oraz jego żona Róża (Reizel), z domu Wald.
W XIV wieku mieszczanin Mikołaj Loszek uzyskał od Władysława Jagiełły obszar między dzisiejszymi ulicami Stradomską i św. Agnieszki, na którym postawił dom z ogrodem. Od końca XV do początku XVIII wieku obszar ten, w kształcie trójkąta, nazywano „Raj”. Znajdujące się po drugiej stronie ul. Stradomskiej, zamieszkane przez rzemieślników, domostwa spłonęły całkowicie w czasie wielkiego pożaru w XV wieku, co dało asumpt do nazwania tego kwartału „Piekłem”. Obecnie w miejscu tym stoi kamienica o numerze 44, powstała na terenie po pogorzelisku w 1865. Dwie najwyższe kondygnacje dobudowano w latach 1926–1929. W kalendarzu Józefa Czecha na rok 1906 zapisano, że właścicielami byli Hinda i Nahem Jacobsohnowie oraz Amelia i Zygmunt Markheimowie[6].
W zabytkowym budynku pod numerem 70 mieści się szkoła.
Zabytkowe kamienice znajdują się pod numerami: 29, 39, 40, 44 (ul. Stradom 18), 45, 47, 49, 51, 52, 55, 62, 75, 95, 97, 101, 105, 107 i 111[7].
Na tyłach kamienic zachodniej pierzei, w kwartale między ulicami Stradomską, św. Gertrudy, św. Sebastiana i Józefa Dietla, znajduje się ogród księży misjonarzy.
W północno-wschodniej części nad ulicą przebiega wybudowany w latach 1861–1863 wiadukt kolejowy w Grzegórzkach.
- Ulica Józefa Dietla w zimowej scenerii
- Planty Dietlowskie, widok na północny wschód
- Widok na ulicę od przystanku tramwajowego „Orzeszkowej”
- ul. Józefa Dietla 15
Kamienica (proj. Beniamin Torbe, 1908–1909) - ul. Józefa Dietla 32
Kamienica (proj. Zygmunt Prokesz, 1894) - ul. Józefa Dietla 43
Kamienica (proj. Karol Knaus, 1897–1901) - ul. Józefa Dietla 44
Kamienica (proj. Samuel Singer – przebudowa) - ul. Józefa Dietla 56
Kamienica (1875) - ul. Józefa Dietla 58
Kamienica (proj. Józef Donheiser, 1874–1875) - ul. Józefa Dietla 59
Kamienica (proj. Zygmunt Luks, 1888–1890) - ul. Józefa Dietla 60
Kamienica (proj. Jacek Matusiński, 1874) - ul. Józefa Dietla 62
Kamienica (proj. Maurycy Tlachna, 1880) - ul. Józefa Dietla 63–65
Kamienice (proj. Karol Knaus, 1890) - ul. Józefa Dietla 67
Kamienica (proj. Karol Knaus) - ul. Józefa Dietla 70
Szkoła Miejska, obecnie Szkoła Podstawowa nr 16 (proj. Stefan Żołdani, 1891–1892) - ul. Józefa Dietla 78
Kamienica (proj. Samuel Nebenzahl, 1936–1937) - ul. Józefa Dietla 85
Kamienica (proj. Leopold Tlachna, 1893) - ul. Józefa Dietla 95
Kamienica (proj. Stefan Żołdani, 1883) - ul. Józefa Dietla 99
Kamienica (1883) - ul. Józefa Dietla 111
Kamienica (proj. Karol Knaus, 1886–1887)
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Zdjęcie satelitarne Krakowa z 1965 r.
- ↑ Kraków na starych widokówkach. Ulica Dietlowska
- ↑ Dom Ohrensteina – Kamienica VII 26
- ↑ Dom Ohrensteina (Kraków)
- ↑ Dom Ohrensteina w Krakowie
- ↑ Marian Satała Kamienica "Piekło". Tu można nakręcić horror, Gazeta Krakowska 25.05.2012
- ↑ rejestr zabytków - Biuletyn Informacji Publicznej Miasta Krakowa - BIP MK [online], www.bip.krakow.pl [dostęp 2017-11-27] .
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Zabytkowe kamienice i pałace miasta Krakowa. wawel.net. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-09)]., wawel.net (dostęp archiwalny)
- Panorama ulicy z przełomu XIX/XX wieku porównana z panoramą obecną, dawnotemuwkrakowie.pl