Ulica Wiertnicza w Warszawie – Wikipedia, wolna encyklopedia

Ulica Wiertnicza w Warszawie
Wilanów Królewski, Wilanów Niski, Sadyba
Ilustracja
Ulica Wiertnicza na wysokości ul. Łowczej
Państwo

 Polska

Województwo

 mazowieckie

Miejscowość

Warszawa

Długość

1,63 km

Poprzednie nazwy

1 Maja

Przebieg
↑ ul. Stanisława Kostki Potockiego
0 m ul. Kolegiacka
100 m ul. Przyczółkowa
światła 160 m pętla Wilanów
światła 270 m ul. Obornicka
550 m ul. Kosiarzy
710 m ul. Petyhorska
światła 990 m ← ul. Ostra,
ul. Stanisława Lentza →
1100 m ul. Łowcza
1570 m ul. Goplańska
światła 1630 m ← ul. Augustówka,
ul. Nałęczowska →
↓ ul. Powsińska
Położenie na mapie Warszawy
Mapa konturowa Warszawy, na dole znajduje się punkt z opisem „Ulica Wiertnicza w Warszawie”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Ulica Wiertnicza w Warszawie”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Ulica Wiertnicza w Warszawie”
Ziemia52°10′21,0″N 21°04′50,0″E/52,172500 21,080556
Multimedia w Wikimedia Commons
Biurowiec Media Business Centre
Meczet i siedziba Muzułmańskiej Gminy Wyznaniowej (nr 103)

Ulica Wiertnicza – ulica w warszawskich dzielnicach Mokotów i Wilanów.

Jest przedłużeniem ul. Powsińskiej, po czym przechodzi w ul. Przyczółkową w kierunku Konstancina.

Przebieg

[edytuj | edytuj kod]

Ulica rozpoczyna swój bieg u zbiegu ulic Stanisława Kostki Potockiego i Kolegiackiej. Następnie dochodzi do Przyczółkowej przy węźle komunikacyjnym Wilanów i jako jej przedłużenie (droga wojewódzka nr 724) biegnie w kierunku Sadyby. Odchodzą od niej kolejno ulice Obornicka, Kosiarzy, Lentza i Ostra oraz Łowcza. Ulica kończy bieg u zbiegu z ulicami Nałęczowską i Augustówką, zaś jej przedłużenie w kierunku północnym stanowi ulica Powsińska.

Do 1997 ulica Wiertnicza zaczynała się przy dzisiejszej ulicy Zygmunta Vogla, 880 metrów dalej na południe niż obecnie i przebiegała w pobliżu pałacu w Wilanowie obecną ulicą Stanisława Kostki Potockiego, około 100 metrów na wschód od obecnego przebiegu ulicy Przyczółkowej. Uchwałą Rady m.st. Warszawy z dnia 10 marca 1997 odcinkowi ulicy Wiertniczej od ulicy Zygmunta Vogla do ulicy Kolegiackiej nadano nazwę ulica Stanisława Kostki Potockiego[1]. Pozostałością dawnego przebiegu są numery punktów adresowych, które rozpoczynają się na Wiertniczej teraz od numeru 26 (na Stanisława Kostki Potockiego zachowały się numery od 1 do 24)[2]. Np. Kuźnia Królewska ma adres Stanisława Kostki Potockiego 24, ale w starszych opracowaniach pojawia się jako Wiertnicza 1. Również inne obiekty kompleksu pałacowego mają w starszych opracowaniach adres Wiertnicza 1 (z kolejnymi literami) lub 2 (z kolejnymi literami), np. w ewidencji zabytków Warszawy.

Północny koniec ulicy Wiertniczej to zwyczajowa granica między Sadybą a Wilanowem. W tym miejscu przebiega również granica między dzielnicami: Mokotowem i Wilanowem (ulicami Augustówka i Goplańską).

Historia

[edytuj | edytuj kod]

W XIX wieku obecna ulica stanowiła drogę polną prowadzącą z Czerniakowa przez grunty należące do przysiółka Wilanów w kierunku Powsina. Jej znaczenie komunikacyjne zmalało po przerwaniu ciągłości północnego przedłużenia drogi przebiegającego przez grunty wsi Czerniaków, odpowiadającego późniejszemu przebiegowi ulicy Powsińskiej, po rozpoczęciu w 1883 wznoszenia przez Rosjan otoczonego fosą fortu IX Twierdzy Warszawa[3].

W 1891 Henryk Huss, inżynier i Wiktor Magnus, specjalista od parcelacji, założyli spółkę w celu budowy kolejki do Wilanowa. 5 maja 1892 oddano do użytku odcinek konnej kolei wąskotorowej pomiędzy Czerniakowem a Wilanowem przebiegający wzdłuż północnego odcinka późniejszej ulicy Wiertniczej, pomiędzy późniejszymi ulicami Przyczółkową i Powsińską[4]. Uroczystość otwarcia linii odbyła się na moście przez rów oddzielający pola czerniakowskie od pól wilanowskich, przy figurze św. Jana Nepomucena, w pobliżu późniejszego skrzyżowania ulicy Wiertniczej z ulicami Nałęczowską i Augustówką. W miejscu tym zlokalizowany został przystanek „Święty Jan”, którego nazwa pochodziła od figury św. Jana Nepomucena[4]. 1 września 1894 kolej konna została zastąpiona na tej trasie przez lokomotywy parowe[5].

Wilanowska kolejka dojazdowa w maju 1936 została połączona z kolejką grójecką, co wiązało się ze zmianą rozstawu torów z 800 mm na 1000 mm[6].

15 maja 1937 oddano do użytku podmiejską linię tramwajową przebiegającą wzdłuż późniejszej ulicy Wiertniczej od pętli Wilanów usytuowanej przed Cmentarzem w Wilanowie do granicy Warszawy, pokrywającej się z północnym krańcem późniejszej ulicy Wiertniczej, a dalej do pętli Sadyba[7][8].

Kursowanie pociągów wąskotorowych, zawieszone 3 września 1939 w związku z bombardowaniami, zostało wznowione w połowie października 1939[9], zaś kursowanie tramwajów do pętli Wilanów, zawieszone 8 września 1939, zostało wznowione dnia 21 lipca 1940[10][11]. Komunikacja tramwajowa i kolejowa obsługiwała drogę do czasu wybuchu Powstania Warszawskiego[12][13].

20 marca 1945 przywrócono kursowanie pociągów kolei wilanowskiej na odcinku na południe od stacji Wilanów, zaś 26 kwietnia na odcinku od stacji Wilanów do granicy Warszawy i dalej do ulicy Okrężnej na Sadybie[14]. W kwietniu 1948 poinformowało o rezygnacji z odbudowy podmiejskiej linii tramwajowej przebiegającej wzdłuż późniejszej ulicy Wiertniczej[15].

Ulica na całej swojej ówczesnej długości, od ulicy Granicznej[a] do ulicy Powsińskiej, została włączona do Warszawy dnia 15 maja 1951[16] pod stosowaną wtedy nazwą ulica 1 Maja. W listopadzie 1952 podjęto decyzję o odbudowaniu linii tramwajowej wzdłuż znajdującej się już na terenie miasta ulicy[17]. Ponieważ nazwa ulica 1 Maja występowała czterokrotnie na rozszerzonym obszarze miasta, uchwałą Rady Narodowej m.st. Warszawy z dnia 12 kwietnia 1954 nadano drodze obecnie obowiązującą nazwę ulica Wiertnicza[18].

Prace przy odbudowie trasy tramwajowej rozpoczęły się na początku 1957[19]. 19 lipca 1957 zamknięto ruch pociągów kolei wilanowskiej wzdłuż ulicy na północ od stacji Warszawa Wilanów[20], zaś 20 lipca oddano do użytku odbudowaną linię tramwajową przebiegającą wzdłuż północnego odcinka ulicy Wiertniczej, od Cmentarza w Wilanowie do ulicy Powsińskiej[19][21].

W 1972 podjęto decyzję o włączeniu północnego odcinka ulicy w skład nowej trasy nazwanej Wisłostradą, co wiązało się z koniecznością jej przebudowy i poszerzenia[22]. W związku z budową trasy w dniu 16 września 1973 zlikwidowano przebiegającą wzdłuż ulicy linię tramwajową do Wilanowa, choć projekt trasy uwzględniał rezerwę terenu pod torowisko tramwajowe[23][24].

19 lipca 1974 oddano do użytku, wraz z całą południową częścią Wisłostrady, przebudowany fragment ulicy Wiertniczą, która została poszerzona na odcinku od skrzyżowania z ulicą Przyczółkową do skrzyżowania z ulicami Augustówką i Nałęczowską do dwóch jezdni o trzech pasach ruchu w każdym kierunku[25][26]. Południowy odcinek, pomiędzy skrzyżowaniami z ulicami Zygmunta Vogla i Przyczółkową, pozostał ulicą jednojezdniową.

Uchwałą Rady m.st. Warszawy z dnia 10 marca 1997 południowemu odcinkowi ulicy Wiertniczej od ulicy Zygmunta Vogla do ulicy Kolegiackiej nadano nazwę ulica Stanisława Kostki Potockiego[1], przez co długość ulicy uległa zmniejszeniu o 880 metrów.

Ważniejsze obiekty

[edytuj | edytuj kod]
  • Stanisława Kostki Potockiego 24 (Wiertnicza 1) – pierwotnie królewska kuźnia w Wilanowie najprawdopodobniej zlokalizowana była w drewnianym budyneczku, w XVIII wieku kuźnię wymurowano. Zbudowana została na planie prostokąta. Budynek ma wysoki czterospadowy dach, a powierzchnia pozwalała pomieścić w swojej przestrzeni – palenisko kowalskie, warsztat kołodziejski, wozownię oraz mieszkania kowala. Obecnie w budynku znajduje się restauracja „Kuźnia”.
  • Cmentarz w Wilanowie – u zbiegu ulic Wiertniczej i Wilanowskiej, po stronie zachodniej. Na skwerze przy cmentarzu znajduje się tablica z czarnego granitu umieszczona na głazie narzutowym. Pod znakiem pułku AK „Baszta” i batalionu AK „Oaza” umieszczono napis: W dniach 15-21 sierpnia 1944 roku przez kordon wojsk niemieckich w Kabatach, Ursynowie i Wilanowie przebijały się z Lasów Chojnowskich oddziały powstańcze Armii Krajowej. W nocnym boju 18/19 sierpnia w grupie odsieczy „Grzymała” przedarli się na Sadybę żołnierze kompanii K 1, K 3 i O 2 pułku AK „Baszta” gr. art. „Granat” kompanii „Gustaw”, „Krawiec”, „Legun” i ckm bat. „Oaza”. Wśród poległych w walce zginęli d cy odsieczy ppłk Mieczysław Sokołowski „Grzymała” i cichociemny kpt. Julian Kozłowski „Cichy” z Sadyby. Cześć Ich Pamięci! Towarzysze broni – władze i społeczeństwo Wilanowa 27 września 1998 r.[27].
  • Wiertnicza 26 – Zespół Szkół nr 79: XXXVIII Liceum Ogólnokształcące im. Stanisława Kostki Potockiego i Szkoła Podstawowa nr 261 im. Stanisława Kostki-Potockiego
  • Wiertnicza 27 – budynek neorenesansowy, mieszczący dawniej zajazd, kilkakrotnie przebudowany. Wzniesiono go według projektu Franciszka Marii Lanciego w 1850 roku. Został odbudowany w 1969 roku i przeznaczony na lokal użytkowy. W ścianę budynku została wmurowana tablica z piaskowca: W akcji odwetowej „Wilanów” w dniu 26.IX.1943 r. żołnierze Kedywu Komendy Głównej AK zdobyli wartownię żandarmerii hitlerowskiej znajdującą się w tym miejscu. Stoczyli walkę z lotnikami niemieckimi w parku wilanowskim. Zniszczyli posterunek żandarmerii na szosie powsińskiej oraz wykonali akcję w Kępie Latoszkowej[27]. Obecnie w budynku tym mieszczą się:
    • Centrum Kultury Wilanów
    • Restauracja „Wilanów”
  • Wiertnicza 30 – ambasada Arabii Saudyjskiej
  • Wiertnicza 31 – dawna stacja Wilanowskiej Kolei Wąskotorowej. W okolicy budynku znajduje się wolnostojąca tablica na podmurówce z piaskowca z napisem: Stąd w styczniu 1945 roku 14 pp Ludowego Wojska Polskiego dokonał natarcia na wojska hitlerowskie i uniemożliwił im wysadzenie w powietrze Belwederu[27].
  • Wiertnicza 58 – ambasada Białorusi
  • Wiertnicza 75 – Niepubliczna Międzynarodowa Europejska Szkoła Podstawowa i Niepubliczne Międzynarodowe Gimnazjum Europejskie
  • Wiertnicza 103 – meczet i siedziba Muzułmańskiej Gminy Wyznaniowej w Warszawie
  • Wiertnicza 107 – hotel „Masuria” (ambasada Bangladeszu)
  • Wiertnicza 166 – budynek Media Business Centre, siedziba m.in. Grupy TVN.

Przy wejściu do budynku Media Business Centre znajduje się parę razy przenoszona (m.in. w wyniku budowy Wisłostrady) rzeźba św. Jana Nepomucena z XIX wieku. Początkowo figura stała na kompletnym pustkowiu, mając za plecami kanałek łączący Jeziorko Czerniakowskie z Sielanką, będącymi pozostałościami po dawnym rozlewisku Wisły. W 1905 pojawiły się tory kolejki wąskotorowej, a znajdujący się w tym miejscu przystanek nazwano nawet „Święty Jan”. Od lat 90. XX wieku tłem dla figury św. Jana jest nowy biurowiec ITI[28]. Figura została odrestaurowana w pierwszej dekadzie XXI wieku. Została uwieczniona w filmie Krzysztofa Kieślowskiego „Krótki film o zabijaniu”. To w drogę prowadzącą na nadwiślańskie mokradła i pola skręca taksówka z Jackiem i kierowcą. Tam bohater filmu dokonuje odrażającej zbrodni[29].

Uwagi

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Ulicy Granicznej, pomiędzy ulicami Przyczółkową a Europejską, w 1960 nadano nazwę ulica Zygmunta Vogla.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b Uchwała Rady Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 10 marca 1997 r. w sprawie zmiany nazwy ulicy w Gminie Warszawa-Wilanów.
  2. ↑ Ulica Wiertnicza na stronie wikia.com. [dostęp 2011-10-25].
  3. ↑ Barbara Petrozolin-Skowrońska (red.), Encyklopedia Warszawy, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 760, ISBN 83-01-08836-2.
  4. ↑ a b Bogdan Pokropiński: Kolej wilanowska. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 2017, s. 13-16. ISBN 978-83-206-1405-3.
  5. ↑ Bogdan Pokropiński: Kolej wilanowska. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 2017, s. 25. ISBN 978-83-206-1405-3.
  6. ↑ Bogdan Pokropiński: Kolej grójecka. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 2002, s. 40. ISBN 978-83-206-1466-4.
  7. ↑ Warszawskie tramwaje elektryczne 1908−1998. Tom II. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1998, s. 23. ISBN 83-907574-00.
  8. ↑ Linia tramwajowa zwykła W. Trasbus.com – Historia warszawskiej komunikacji miejskiej. [dostęp 2024-04-02]. (pol.).
  9. ↑ Bogdan Pokropiński: Kolej grójecka. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 2002, s. 54. ISBN 978-83-206-1466-4.
  10. ↑ Dariusz Walczak: Tramwajem przez Stadt Warschau. Rybnik: Wydawnictwo Eurosprinter, 2016, s. 45. ISBN 978-83-63652-19-7.
  11. ↑ Linia tramwajowa zwykła W. Trasbus.com – Historia warszawskiej komunikacji miejskiej. [dostęp 2023-11-06]. (pol.).
  12. ↑ Linia tramwajowa zwykła 16B. Trasbus.com – Historia warszawskiej komunikacji miejskiej. [dostęp 2023-11-06]. (pol.).
  13. ↑ Bogdan Pokropiński: Kolej grójecka. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 2002, s. 61. ISBN 978-83-206-1466-4.
  14. ↑ Kolej grójecka. Trasbus.com – Historia warszawskiej komunikacji miejskiej. [dostęp 2024-04-11]. (pol.).
  15. ↑ Dariusz Walczak: Tramwaje powojennej Warszawy 1945-1975. Rybnik: Wydawnictwo Eurosprinter, 2018, s. 50. ISBN 978-83-63652-30-2.
  16. ↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 5 maja 1951 r. w sprawie zmiany granic miasta stołecznego Warszawy (Dz.U. z 1951 r. nr 27, poz. 199).
  17. ↑ Dariusz Walczak: Tramwaje powojennej Warszawy 1945-1975. Rybnik: Wydawnictwo Eurosprinter, 2018, s. 64. ISBN 978-83-63652-30-2.
  18. ↑ Uchwała nr 9 Rady Narodowej m.st. Warszawy z 12 kwietnia 1954 r. w sprawie zmiany nazw ulic m.st. Warszawy. „Dziennik Urzędowy Rady Narodowej m.st. Warszawy”. nr 5, poz. 11, s. 17-24, 1954-04-30. 
  19. ↑ a b Dariusz Walczak: Tramwaje powojennej Warszawy 1945-1975. Rybnik: Wydawnictwo Eurosprinter, 2018, s. 71. ISBN 978-83-63652-30-2.
  20. ↑ Bogdan Pokropiński: Kolej grójecka. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 2002, s. 72. ISBN 978-83-206-1466-4.
  21. ↑ Linia tramwajowa zwykła 16. Trasbus.com – Historia warszawskiej komunikacji miejskiej. [dostęp 2023-11-06]. (pol.).
  22. ↑ Krystyna Krzyżakowa: Warszawskie osiągnięcia, [w:] Kalendarz Warszawski'88. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1987, s. 146. ISBN 83-03-01684-9.
  23. ↑ Warszawskie tramwaje elektryczne 1908−1998. Tom II. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1998, s. 51. ISBN 83-907574-00.
  24. ↑ Linia tramwajowa zwykła 14. Trasbus.com – Historia warszawskiej komunikacji miejskiej. [dostęp 2024-04-18]. (pol.).
  25. ↑ Krzysztof Jabłoński i in.: Warszawa: portret miasta. Warszawa: Arkady, 1984, s. strony nienumerowane (Kronika odbudowy, budowy i rozbudowy 1945−1982). ISBN 83-213-2993-4.
  26. ↑ Dobrosław Kobielski, Józef Zięba: Kronika lat 1944–1986, [w:] Kalendarz Warszawski'88. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1987, s. 40. ISBN 83-03-01684-9.
  27. ↑ a b c Na przedpolu Warszawy – VII Obwód "Obroża" Okręgu Warszawskiego Armii Krajowej. [dostęp 2011-10-25].
  28. ↑ Warszawskie Nepomuki, podstrona Nepomuków Mazowieckich – Jan Wilanowski. [dostęp 2011-10-25].
  29. ↑ Krzysztof Piesiewicz. Święty Jan Nepomucen. „Życie Warszawy”, 2003-12-19. [dostęp 2011-10-25]. 
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ulica_Wiertnicza_w_Warszawie&oldid=75198382”