Wolframian sodu – Wikipedia, wolna encyklopedia

Wolframian sodu
Nazewnictwo
	Nomenklatura systematyczna (IUPAC)
addyt.	tetraoksydowolframian(2−) sodu
	Inne nazwy i oznaczenia
półsyst.	wolframian sodu
Stocka	wolframian(VI) sodu
	Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	Na; 2WO; 4
Masa molowa	293,82 g/mol
Wygląd	białe, bezwonne kryształy
	Identyfikacja
Numer CAS	13472-45-2; 10213-10-2 (dihydrat)
PubChem	26052
SMILES
	[O-][W](=O)(=O)[O-].[Na+].[Na+]
Właściwości
	Gęstość
	4,18 g/cm³ (22 °C); ciało stałe
	Rozpuszczalność w wodzie
	730 g/l (20 °C)
Temperatura topnienia	695 °C
Temperatura rozkładu	100 °C (dihydrat)
Niebezpieczeństwa
	Globalnie zharmonizowany system; klasyfikacji i oznakowania chemikaliów
	Na podstawie podanego źródła
Uwaga
Zwroty H	H302
Zwroty P	P264, P270, P301+P312, P330, P501
Dawka śmiertelna	LD50 1190 mg/kg (szczur, drogą pokarmową)
	Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą; stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Wolframian sodu – nieorganiczny związek chemiczny z grupy wolframianów, sól sodowa kwasu wolframowego. Jest białym ciałem stałym, dobrze rozpuszczalnym w wodzie. Wolframian sodu jest szeroko wykorzystywany jako źródło wolframu w syntezie chemicznej. Jest głównym półproduktem przetwórstwa rud wolframu (wolframitu, szelitu).

Otrzymywanie

Wolframian sodu jest otrzymywany przez roztwarzanie w zasadzie sodowej rud wolframu, w których najczęstszymi związkami chemicznymi przedstawicielami są wolframiany żelaza, manganu i wapnia. Poniższe równanie reakcji przedstawia wytwarzanie wolframianu sodu z wolframitu^[3]:

Fe/MnWO
4 + 2NaOH + 2H
2O → Na
2WO
4·2H
2O + Fe/Mn(OH)
2

Szelit jest przetwarzany podobnie, ale z użyciem węglanu sodu.

Wolframian sodu może być produkowany także poprzez traktowanie węglika wolframu mieszaniną azotanu sodu i wodorotlenku sodu. Proces ten jest istotny dla recyklingu węglików, szeroko stosowanych jako materiały skrawające i ścierne^[4].

Budowa i właściwości

Znane są różne formy polimorficzne wolframianu sodu. Wszystkie zawierają tetraedryczne aniony wolframianowe WO2−
4, jednak różnią się między sobą sposobem ich ułożenia. Anion WO2−
4 ma strukturę analogiczną do siarczanowego SO2−
4^[5].

W reakcji wolframianu sodu z kwasami powstaje kwas wolframowy (uwodnione formy tlenku wolframu(VI)):

Na
2WO
4 + 2HCl → WO
3 + 2NaCl + H
2O

Na
2WO
4 + 2HCl → WO
3·H
2O + 2 NaCl

Reakcję tę można odwrócić przy użyciu wodorotlenku sodu.

Zastosowanie

Wolframian sodu jest głównym półproduktem przetwarzania rud wolframu, z których niemal wszystkie są wolframianami różnych metali^[3]. Pozostałe zastosowania wolframianu sodu są niszowe.

Wolframian sodu wykorzystywany jest jako składnik kąpieli galwanicznych używanych do elektroosadzania stopów wolframu^[6].

W chemii organicznej wolframian sodu używany jest jako katalizator syntezy epitlenków alkenów oraz utleniania alkoholi do aldehydów lub ketonów.

Według niektórych doniesień wykazuje działanie antydiabetyczne^[7].

Wolframian sodu jest inhibitorem kompetycyjnym enzymów zawierających molibden. Łatwość podstawienia wolframu za molibden w metaloproteinach wynika ze znacznego podobieństwa chemicznego tych pierwiastków, należących do 6. grupy układu okresowego. Obecność wolframianów w diecie zmniejsza stężenie związków molibdenu w tkankach^[8]. Niektóre bakterie wykorzystują kofaktor molibdenowy w łańcuchu oddechowym. W tych drobnoustrojach wolfram może podstawiać zawarty w białkach molibden i inhibitować oddychanie tlenowe. Stąd, jednym z niszowych zastosowań wolframianu sodu może być działanie bakteriostatyczne. Stwierdzono, że dodatek wolframianu sodu do wody pitnej hamuje namnażanie enterobakterii w jelitach myszy^[9].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e Disodium tungstate, [w:] GESTIS-Stoffdatenbank [online], Institut für Arbeitsschutz der Deutschen Gesetzlichen Unfallversicherung, ZVG: 126583 [dostęp 2022-06-21] (niem. • ang.).
↑ ^a ^b CRC Handbook of Chemistry and Physics, William M.W.M. Haynes (red.), wyd. 97, Boca Raton: CRC Press, 2016, s. 4-87, ISBN 978-1-4987-5429-3 (ang.).
↑ ^a ^b ErikE. Lassner ErikE. i inni, Tungsten, Tungsten Alloys, and Tungsten Compounds, [w:] Ullmann’s Encyclopedia of Industrial Chemistry, Weinheim: Wiley‐VCH, 2005, DOI: 10.1002/14356007.a27_229 (ang.).
↑ TadeuszT. Piecuch TadeuszT., Odzysk materiałów ściernych wolframu i stali wolframowej ze szlamów poprodukcyjnych, Koszalin: Politechnika Koszalińska, 1990 .
↑ Carl W.F.T.C.W.F.T. Pistorius Carl W.F.T.C.W.F.T., Phase Diagrams of Sodium Tungstate and Sodium Molybdate to 45 kbar, „Journal of Chemical Physics”, 44, 1966, s. 4532, DOI: 10.1063/1.1726669 (ang.).
↑ N.N. Tsyntsaru N.N. i inni, Modern Trends in Tungsten Alloys Electrodeposition with Iron Group Metals, „Surface Engineering and Applied Electrochemistry”, 48 (6), 2012, s. 491–520, DOI: 10.3103/S1068375512060038 (ang.).
↑ Jorge E.J.E. Domínguez Jorge E.J.E. i inni, The Antidiabetic Agent Sodium Tungstate Activates Glycogen Synthesis through an Insulin Receptor-independent Pathway, „Journal of Biological Chemistry”, 278 (44), 2003, s. 42785–42794, DOI: 10.1074/jbc.M308334200 (ang.).
↑ Molybdenum, [w:] Van Nostrand’s Encyclopedia of Chemistry, Glenn D.G.D. Considine (red.), New York: Wiley–Interscience, 2005, s. 1038–1040 (ang.).
↑ WenhanW. Zhu WenhanW. i inni, Precision editing of the gut microbiota ameliorates colitis, „Nature”, 533 (7687), 2018, s. 208–211, DOI: 10.1038/nature25172, PMID: 29323293, PMCID: PMC5804340 (ang.).

[GESTIS-1] Disodium tungstate, [w:] GESTIS-Stoffdatenbank [online], Institut für Arbeitsschutz der Deutschen Gesetzlichen Unfallversicherung, ZVG: 126583 [dostęp 2022-06-21] (niem. • ang.).

[CRC-2] CRC Handbook of Chemistry and Physics, William M.W.M. Haynes (red.), wyd. 97, Boca Raton: CRC Press, 2016, s. 4-87, ISBN 978-1-4987-5429-3 (ang.).

[Ullmann-3] ErikE. Lassner ErikE. i inni, Tungsten, Tungsten Alloys, and Tungsten Compounds, [w:] Ullmann’s Encyclopedia of Industrial Chemistry, Weinheim: Wiley‐VCH, 2005, DOI: 10.1002/14356007.a27_229 (ang.).

[4] TadeuszT. Piecuch TadeuszT., Odzysk materiałów ściernych wolframu i stali wolframowej ze szlamów poprodukcyjnych, Koszalin: Politechnika Koszalińska, 1990 .

[5] Carl W.F.T.C.W.F.T. Pistorius Carl W.F.T.C.W.F.T., Phase Diagrams of Sodium Tungstate and Sodium Molybdate to 45 kbar, „Journal of Chemical Physics”, 44, 1966, s. 4532, DOI: 10.1063/1.1726669 (ang.).

[:3-6] N.N. Tsyntsaru N.N. i inni, Modern Trends in Tungsten Alloys Electrodeposition with Iron Group Metals, „Surface Engineering and Applied Electrochemistry”, 48 (6), 2012, s. 491–520, DOI: 10.3103/S1068375512060038 (ang.).

[7] Jorge E.J.E. Domínguez Jorge E.J.E. i inni, The Antidiabetic Agent Sodium Tungstate Activates Glycogen Synthesis through an Insulin Receptor-independent Pathway, „Journal of Biological Chemistry”, 278 (44), 2003, s. 42785–42794, DOI: 10.1074/jbc.M308334200 (ang.).

[8] Molybdenum, [w:] Van Nostrand’s Encyclopedia of Chemistry, Glenn D.G.D. Considine (red.), New York: Wiley–Interscience, 2005, s. 1038–1040 (ang.).

[9] WenhanW. Zhu WenhanW. i inni, Precision editing of the gut microbiota ameliorates colitis, „Nature”, 533 (7687), 2018, s. 208–211, DOI: 10.1038/nature25172, PMID: 29323293, PMCID: PMC5804340 (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]