Wschodni Kościół Staroobrzędowy – Wikipedia, wolna encyklopedia

Wschodni Kościół Staroobrzędowy
Klasyfikacja systematyczna wyznania
Chrześcijaństwo
 └ Prawosławie
   └ Staroobrzędowcy
     └ Bezpopowcy
Ustrój kościelny

kongregacjonalno-synodalny

Obrządek

bizantyjski

Siedziba

Suwałki

Zwierzchnik
• tytuł zwierzchnika

Janusz Jewdokimow
Przewodniczący Naczelnej Rady

Organ ustawodawczy

ogólnopolski sobór wyznawców

Zasięg geograficzny

Polska

Strona internetowa

Wschodni Kościół Staroobrzędowy – niekanoniczny Kościół prawosławny zrzeszający gminy wyznaniowe bezpopowców na terenie Polski.

Według danych Głównego Urzędu Statystycznego kościół liczył w 2018 roku 1260 wiernych (w tym 1232 w województwie podlaskim oraz 20 w województwie warmińsko-mazurskim)[2]. Do 2021 liczba członków wzrosła do 1452 osób[1]. W strukturach kościoła działają trzy parafie z trzema nastawnikami[1]. Najwięcej wiernych mieszka na Mazurach i na Suwalszczyźnie. Centrum religijne i siedziba władz tej denominacji znajduje się w Suwałkach. Zwierzchnikiem Kościoła jest Janusz Jewdokimow[3].

W 2013 ze Wschodniego Kościoła Staroobrzędowego wyodrębniła się Staroprawosławna Cerkiew Staroobrzędowców[4].

Historia

[edytuj | edytuj kod]
 Osobny artykuł: Staroobrzędowcy.

Wschodni Kościół Staroobrzędowy jest Cerkwią wywodzącą się z tradycji ruchu staroobrzędowego. Był on efektem sprzeciwu części wiernych Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego wobec reformy liturgicznej patriarchy Nikona. Wierni ci oraz popierające ich duchowieństwo byli następnie poddawani prześladowaniom przez władze rosyjskie oraz hierarchię Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego. W związku z tym masowo uciekali z Rosji, także na ziemie I Rzeczypospolitej, gdzie pojawili się w pierwszej połowie XVIII w. Na początku dotarli w okolice Augustowa, Sejn i Suwałk. W XIX wieku osiedlali się też w okolicach Pisza, Wojnowa i Mrągowa[2].

Status prawny Wschodniego Kościoła Staroobrzędowego w Polsce uregulowało rozporządzenie prezydenta o stosunku Państwa do Wschodniego Kościoła Staroobrzędowego, nie posiadającego hierarchii duchownej z 22 marca 1928 r.[5][2]

Administracja Kościoła

[edytuj | edytuj kod]

Bezpopowcy tworzą w Polsce niezależne gminy wyznaniowe, pozostające ze sobą we wspólnocie doktrynalnej. Zwierzchnim organem trzech polskich gmin zrzeszonych we Wschodni Kościół Staroobrzędowy jest obradujący co pięć lat ogólnopolski Sobór, a organem wykonawczym – Naczelna Rada Staroobrzędowców. Wewnątrz gminy rządzą się suwerennie i niezależnie.

Parafie

[edytuj | edytuj kod]

Kościół liczy trzy parafie, które obsługuje trzech nastawników[1][6]:

Każda parafia posiada własną molennę.

Diaspora zamieszkuje m.in. powiat sejneński i Mazury, gdzie o bogatej historii staroobrzędowców świadczą wiekowe cmentarze w takich miejscowościach jak m.in. Buda Ruska, Gałkowo, Iwanowo, Kadzidłowo, Ładne Pole, Onufryjewo, Osiniak-Piotrowo, Pogorzelec, Rosochaty Róg, Sztabinki, Głuszyn, Hołny Wolmera, Suwałki, czy Wierśnie.

Statystyki

[edytuj | edytuj kod]

Dane według statystycznych ankiet wyznaniowych

[edytuj | edytuj kod]
Liczba wiernych, zborów i duchownych Wschodniego Kościoła Staroobrzędowego według danych deklarowanych przez Kościół do Głównego Urzędu Statystycznego
Rok Liczba wiernych Liczba parafii Liczba molenn Liczba nastawników
1989[7] 2627 4 4 3
1990[8] 2621 4 4 3
1991[9] 2576 4 4 3
1992[10] 2560 4 4 3
1994[11] 500 4 5 3
1995[12] 739 4 4 4
1996[13] 905 4 4 3
2000[4] 982 4 4 3
2001[14] 1012 4 3
2003[15] 1000 4 1
2009[16] 1110 4 4 4
2010[16] 1073 4 4 5
2011[16] 1006 4 4 6
2017[17] 1600 3 4 5
2018[17] 1260 3 4 3
2019[4] 1358 3 4 3
2020[4] 1402 3 4 3
2021[4] 1452 3 4 3

Dane według wyników spisów powszechnych

[edytuj | edytuj kod]
Liczba deklaracji przynależności do Kościoła w Narodowych Spisach Powszechnych
Spis powszechny Liczba deklaracji
Narodowy Spis Powszechny 2011[18] 326
Narodowy Spis Powszechny 2021[19] 343

Obiekty związane z kościołem

[edytuj | edytuj kod]

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c d e f Dominik Rozkrut, Mały Rocznik Statystyczny Polski, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2022, s. 116, ISSN 1640-3630.
  2. ↑ a b c Wyznania religijne w Polsce 2015–2018, Główny Urząd Statystyczny, s. 119.
  3. ↑ Janusz Jewdokimow - prezes Naczelnej Rady Staroobrzędowców w Polsce [online], Polskie Radio Białystok [dostęp 2021-10-18] (pol.).
  4. ↑ a b c d e Paweł Ciecieląg, Wyznania religijne w Polsce w latach 2019–2021, Warszawa: Zakład Wydawnictw Statystycznych, 2022, s. 104, ISBN 978-83-67087-17-9 [dostęp 2025-02-06].
  5. ↑ Dz.U. z 1928 r. nr 38, poz. 363, ze zm.
  6. ↑ Struktura Kościoła Staroobrzędowców. staroobrzedowcy.com. [dostęp 2021-07-16].
  7. ↑ Franciszek Kubiczek, Krzysztof Lutostański, Mały rocznik statystyczny 1990, Warszawa 1990, s. 47.
  8. ↑ Bohdan Wyżniakiewicz, Krzysztof Lutostański, Mały rocznik statystyczny 1991, Warszawa 1991, s. 49.
  9. ↑ Józef Oleński, Roman Sawiński, Mały rocznik statystyczny 1992, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1992, s. 54.
  10. ↑ Józef Oleński, Roman Sawiński, Mały rocznik statystyczny 1993, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1993, s. 60.
  11. ↑ Tadeusz Toczyński, Janina Pawlik, Rocznik statystyczny 1995, Warszawa: Zakład Wydawnictw Statystycznych, 1995, s. 72, ISSN 0079-2780.
  12. ↑ Tadeusz Toczyński, Janina Pawlik, Rocznik statystyczny 1996, Warszawa: Zakład Wydawnictw Statystycznych, 1996, s. 72, ISSN 0079-2780.
  13. ↑ Tadeusz Toczyński, Halina Dmochowska, Rocznik statystyczny 1997, Warszawa: Zakład Wydawnictw Statystycznych, 1997, s. 115, ISSN 0079-2780.
  14. ↑ Tadeusz Toczyński, Halina Dmochowska, Rocznik Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej 2002, Warszawa: Zakład Wydawnictw Statystycznych, 2002, s. 122, ISSN 1506-0632.
  15. ↑ Tadeusz Toczyński, Halina Dmochowska, Rocznik Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej 2004, Warszawa: Zakład Wydawnictw Statystycznych, 2004, s. 217, ISSN 1506-0632.
  16. ↑ a b c Paweł Ciecieląg, Mikołaj Haponiuk, Wyznania religijne i stowarzyszenia narodowościowe i etniczne w Polsce 2009-2011, Warszawa: Zakład Wydawnictw Statystycznych, 2013, s. 53, ISBN 978-83-7027-519-8 [dostęp 2025-02-08].
  17. ↑ a b Paweł Ciecieląg, Wyznania religijne w Polsce w latach 2015–2018, Warszawa: Zakład Wydawnictw Statystycznych, 2019, s. 119, ISBN 978-83-66466-00-5 [dostęp 2025-02-06].
  18. ↑ Grzegorz Gudaszewski, Struktura narodowo-etniczna, językowa i wyznaniowa ludności Polski - Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2011, Waszawa: Zakład Wydawnictw Statystycznych, 2015, s. 230, ISBN 978-83-7027-597-6.
  19. ↑ Przynależność wyznaniowa - dane NSP 2021 dla kraju i jednostek podziału terytorialnego [online], stat.gov.pl.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wschodni_Kościół_Staroobrzędowy&oldid=76068449”