Wywiery – Wikipedia, wolna encyklopedia

Wywiery
Выверы
Выверы
	; Wjazd do miejscowości
Państwo	Białoruś
Obwód	miński
Rejon	mołodecki
Sielsowiet	Miasota
Populacja (2009); • liczba ludności	; 596
Kod pocztowy	222330
	Położenie na mapie obwodu mińskiego Wywiery
	Położenie na mapie Białorusi Wywiery
	Położenie na mapie Polski w 1939 Wywiery
	54°16′39″N 26°56′51″E/54,277500 26,947500
	Multimedia w Wikimedia Commons

Wywiery (biał. Выверы, ros. Выверы) – agromiasteczko na Białorusi, w obwodzie mińskim, w rejonie mołodeckim, w sielsowiecie Miasota, którego od 2015 są siedzibą^[2].

W miejscowości działa parafia prawosławna pw. św. Męczennika Pantelejmona^[3].

Historia

W czasach zaborów wieś i folwark w okręgu wiejskim Rajewszczyzna, w gminie Mołodeczno, w powiecie wilejskim, w guberni wileńskiej Imperium Rosyjskiego. W 1865 roku wieś liczyła 129 mieszkańców (55 dusz rewizyjnych) w 11 domach, folwark – 12 mieszkańców w 1 domu, własność Kasperowiczów^[4].

W latach 1921–1945 wieś i kolonia leżały w Polsce, w województwie wileńskim^[a], w powiecie wilejskim, od 1927 roku w powiecie mołodeczańskim, w gminie Mołodeczno.

Według Powszechnego Spisu Ludności z 1921 roku zamieszkiwały:

wieś – 174 osoby, 1 była wyznania rzymskokatolickiego a 173 prawosławnego. Jednocześnie wszyscy mieszkańcy zadeklarowali białoruską przynależność narodową. Było tu 30 budynków mieszkalnych^[5]. W 1931 w 36 domach zamieszkiwało 199 osób^[6].
kolonię – 60 osób, 2 były wyznania rzymskokatolickiego a 58 prawosławnego. Jednocześnie 16 mieszkańców zadeklarowało polską a 44 białoruską przynależność narodową. Było tu 6 budynków mieszkalnych^[5]. W 1931 w 8 domach zamieszkiwało 65 osób^[6].

Wierni należeli do parafii rzymskokatolickiej i prawosławnej w Mołodecznie. Miejscowość podlegała pod Sąd Grodzki w Mołodecznie i Okręgowy w Wilnie; właściwy urząd pocztowy mieścił się w Mołodecznie^[7].

W wyniku napaści ZSRR na Polskę we wrześniu 1939 miejscowość znalazła się pod okupacją sowiecką. 2 listopada została włączona do Białoruskiej SRR^[8]^[9]. Od czerwca 1941 roku pod okupacją niemiecką. W 1944 miejscowość została ponownie zajęta przez wojska sowieckie i włączona do Białoruskiej SRR^[10].

Od 1991 w składzie niepodległej Białorusi.

Przynależność państwowa i administracyjna

? - 1917 Imperium Rosyjskie, gubernia wileńska, powiat wilejski
1917 - 1919 Rosyjska FSRR
1919 - 1920 Polska, Zarząd Cywilny Ziem Wschodnich, okręg wileński
1920 Rosyjska FSRR
1920 - 1945^[b] Polska
- województwo:
  - nowogródzkie (1921 - 1922)
  - Ziemia Wileńska (1922 - 1926)
  - wileńskie (od 1926)
- powiat:
  - wilejski (1920 - 1927)
  - mołodeczański (od 1927)
1945 - 1991 ZSRR, Białoruska SRR
od 1991 Białoruś

Uwagi

↑ Przynależność wojewódzka zmieniała się. Wieś leżała w województwie nowogródzkim (1921–1922), w Ziemi Wileńskiej (1922–1926) i w województwie wileńskim (od 1926).
↑ de facto do 1939

Przypisy

↑ Liczby ludności miejscowości obwodu mińskiego na podstawie spisu ludności wg stanu na dzień 14 października 2009 roku. (ros.).
↑ О переносе административного центра Мясотского сельсовета. pravo.by. [dostęp 2018-04-10]. (biał.).
↑ Приход храма Святого великомученика и целителя Пантелеимона аг. Выверы. molod-eparchy.by. [dostęp 2021-03-08]. (ros.).
↑ Wiewiory, wieś i folwark, powiat wilejski, gmina Mołodeczno, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIII: Warmbrun – Worowo, Warszawa 1893, s. 433 .
↑ ^a ^b Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych., t. 7, część 2, 1924, s. 88 .
↑ ^a ^b Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, t. 1, Warszawa 1938, s. 28 .
↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej z oznaczeniem terytorjalnie im właściwych władz i urzędów oraz urządzeń komunikacyjnych, Przemyśl, Warszawa 1933, s. 1834 .
↑ https://www.senat.gov.pl/gfx/senat/pl/senatopracowania/70/plik/m-631.pdf.
↑ okupacja sowiecka ziem polskich, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-04-03] .
↑ PiotrP. Eberhardt PiotrP., Formowanie się polskiej granicy wschodniej po II wojnie światowej, „Dzieje Najnowsze”, Rocznik L – 2018 (2), 2018, s. 95–100 .

Bibliografia

Wiewiory, wieś i folwark, powiat wilejski, gmina Mołodeczno, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIII: Warmbrun – Worowo, Warszawa 1893, s. 433 .
Wiewiory na mapie WIG
Witold Sienkiewicz, Elżbieta Olczak: Dzieje Polski. Atlas ilustrowany. Warszawa: Demart SA, 2007. ISBN 978-83-7427-363-3.

[uwaga12222-5] Przynależność wojewódzka zmieniała się. Wieś leżała w województwie nowogródzkim (1921–1922), w Ziemi Wileńskiej (1922–1926) i w województwie wileńskim (od 1926).

[uwaga1-12] to do 1939

[spis-1] Liczby ludności miejscowości obwodu mińskiego na podstawie spisu ludności wg stanu na dzień 14 października 2009 roku. (ros.).

[2] О переносе административного центра Мясотского сельсовета. pravo.by. [dostęp 2018-04-10]. (biał.).

[3] Приход храма Святого великомученика и целителя Пантелеимона аг. Выверы. molod-eparchy.by. [dostęp 2021-03-08]. (ros.).

[4] Wiewiory, wieś i folwark, powiat wilejski, gmina Mołodeczno, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIII: Warmbrun – Worowo, Warszawa 1893, s. 433 .

[:0222222222222-6] Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych., t. 7, część 2, 1924, s. 88 .

[:1222222-7] Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, t. 1, Warszawa 1938, s. 28 .

[:02222222-8] Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej z oznaczeniem terytorjalnie im właściwych władz i urzędów oraz urządzeń komunikacyjnych, Przemyśl, Warszawa 1933, s. 1834 .

[9] ttps://www.senat.gov.pl/gfx/senat/pl/senatopracowania/70/plik/m-631.pdf.

[10] okupacja sowiecka ziem polskich, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-04-03] .

[11] PiotrP. Eberhardt PiotrP., Formowanie się polskiej granicy wschodniej po II wojnie światowej, „Dzieje Najnowsze”, Rocznik L – 2018 (2), 2018, s. 95–100 .

[1]

[2]

[3]

[4]

[a]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[b]

Miasteczko	Mołodeczno (→ gmina miejska Mołodeczno)
Wsie	Adamowicze Brochowszczyzna Bruskowszczyzna Buchowszczyzna (→ gmina miejska Mołodeczno) Buszewica Chożów Mołodecki Ciurle Dranie Horawiny Koszewniki Nowa Buchowszczyzna Krynica Kulowszczyzna Kuromszyce Kuty Łazawiec Mieniutki Moczynowszczyzna Mojsicze Mościszcze Myślewicze Rahozy Rajewszczyzna Reszatkowo Ruchle Sakowszczyzna Samale Sieliwonówka Sznury Wiązowiec Wielkie Sioło Wywiery Wołki Wytropowszczyzna Żerłaki
Zaścianek	Bernatowo Bierezowo Cywidówka (→ gmina miejska Mołodeczno) Domanówka Hrebieniowo Klonowszczyzna Łeły Wiły
Folwarki	Nowa Buchowszczyzna Łazawiec Rozwodowo
Kolonie	Borek Gaj I Gaj II Hołubka Wywiery Zawań (→ gmina miejska Mołodeczno)
Majątki	Chożów Mołodecki Izabelin Wiązowiec
Osada	* Rajewszczyzna
Leśniczówka	Zaroje
Futor	Chożów Mołodecki Gaj Łysowszczyzna Morozowo Nowe Helenowo Rajewszczyzna
Koszarka kolejowa	Helenowo Hrebieniowo Mościszcze Sieliwonówka Wiązowiec Wielkie Sioło
Osada młyńska	Izabelin