ZZKO Topaz – Wikipedia, wolna encyklopedia

Ten artykuł dotyczy systemu dowodzenia. Zobacz też: Topaz.

Zautomatyzowany Zestaw Kierowania Ogniem (ZZKO) Topaz – polski zautomatyzowany system dowodzenia i kierowania ogniem artylerii.

Prace nad automatyzacją dowodzenia polskiej artylerii rozpoczęto jeszcze w latach 80. XX wieku, pod kryptonimem Opal, z udziałem Wojskowego Instytutu Technicznego Uzbrojenia (WITU), lecz na początku kolejnej dekady zostały przerwane^[1]. Dopiero w latach 90, w związku z dostępnością nowych technologii, mogły one doprowadzić do powstania dopracowanego systemu^[2]. W 1994 roku Ministerstwo Obrony Narodowej zleciło WITU podjęcie prac badawczo-rozwojowych pod kryptonimem Topaz nad zestawem dowodzenia i kierowania ogniem dywizjonu haubic samobieżnych 2S1 Goździk. prace prowadzone były we współpracy z prywatną spółką WB Electronics^[1]. W 1998 roku został opracowany prototypowy system, w którym dane cyfrowe były transmitowane jeszcze za pomocą analogowych radiostacji R-123^[1]. W tym czasie jednak na wyposażenie Wojska Polskiego zostały przyjęte cyfrowe radiostacje systemu PR4G produkowane na licencji przez zakłady Radmor i w październiku 1998 roku podjęto decyzję o pełnym ucyfrowieniu systemu w oparciu o nowe środki łączności^[1]. MON podpisał umowę ze spółką WB Electronics na fazę wdrożeniową programu^[2]. Zestaw w pierwotnej postaci obejmował sprzęt dla dywizjonu haubic (12 dział, wóz dowódcy dywizjonu, wóz szefa sztabu, 3 pojazdy ZWD-99BaT na podwoziu Honker dowódców baterii i 3 takie pojazdy plutonów rozpoznania)^[2]. We wrześniu 1999 roku przeprowadzono badania poligonowe zestawu, które zakończyły się pomyślnie i w 2002 roku podpisano umowę z WB Electronics na modernizację pierwszych 10 dywizjonów haubic 2S1^[2]. Ogółem liczba zmodernizowanych dywizjonów sięgnęła 13^[2].

W późniejszych latach przystosowane zestawy Topaz wdrożono także w czterech dywizjonach z armatohaubicami samobieżnymi wz. 1977 Dana i wszystkich dywizjonach armatohaubic AHS Krab i modułach ogniowych moździerzy samobieżnych M120 Rak^[2]. Opracowano także wersje systemu Topaz dla wyrzutni rakietowych WR-40 Langusta i moździerzy 98 mm M-98 (SKO-M)^[2].

Topaz to system klasy C3ISTAR (ang. command, control, communications, intelligence, surveillance, target acquisition and reconnaissance), będący zintegrowanym systemem zarządzania walką dla Wojsk Lądowych^[2]. Umożliwia skrócenie czasu reakcji ogniowej, automatyzację określania nastaw do prowadzenia ognia, zautomatyzowany obieg informacji rozpoznawczych i zapewnienie świadomości sytuacyjnej^[2]. Działanie opiera się na wymianie informacji między terminalami komputerowymi montowanymi w wozach dowodzenia, działach, innych pojazdach specjalistycznych oraz terminalami wynośnymi, w ramach sieci rozpoznania, dowodzenia i kierowania ogniem^[2]. Opiera się na wymianie danych w formie cyfrowej i współpracuje z radiostacjami serii PR4G oraz w nowszych wersjach z rodziny F@stnet^[2]. Nowsze wersje dzięki protokołowi wymiany danych ADatP-3(A) mogą współpracować z systemami dowodzenia innych państw NATO^[2].

• Andrzej Kiński. Topaz - pierwsza odsłona. „Nowa Technika Wojskowa”. Nr 8/2000, s. 20-22, sierpień 2000. Warszawa: Magnum X. ISSN 1230-1655. 
• Tomasz Kwasek, Norbert Bączyk. Program Homar - dlaczego polski przemysł nie dostał nic?. „Nowa Technika Wojskowa”. Nr 6/2019, s. 31, czerwiec 2019. Warszawa: Magnum X. ISSN 1230-1655.