Zabytki w Milanówku – Wikipedia, wolna encyklopedia
Zabytki Milanówka – to kilkaset willi i domów letniskowych powstałych na przełomie XIX i XX w.
Wille powstawały w największej liczbie w latach 1900-1930. Architektami wielu z nich byli znani przedwojenni projektanci m.in. Jan Heurich (willa Matulinek), Oskar Sosnowski (willa Sulima), Czesław Przybylski i Zdzisław Kalinowski (Mironówka, Halina), Władysław Kozłowski i Apoloniusz Nieniewski (willa Borówka), Piotr Janicki (willa Ostromir), Józef Sosnowski (willa Polanka i Sosnowica) i Bohdan Pniewski (Willa Jankota/Janrata)[1]. Styl architektoniczny Milanówka można określić jako tradycyjny historyzm i odmiany stylu narodowego. Mało obecna jest architektura drewniana i „zakopiańska”, a jeżeli to w formie drewnianych rzeźbionych werand, często wielokondygnacyjnych.
Kościół parafialny pw. św. Jadwigi Śląskiej powstał w latach 1910-1912 a wśród autorów wykończenia kościoła znalazł się malarz Piotr Hipolit Krasnodębski. Uwagę zwraca kilka przedwojennych witraży okiennych utrzymanych w stylu secesji[2].
Większość obszaru przedwojennego Milanówka wpisana jest do krajowego rejestru zabytków jako „zespół urbanistyczno-krajobrazowy” – liczy on około 400 willi i budynków o wartościach historycznych. 25 zabytków wpisanych jest do rejestru pod osobnymi numerami:[3]
Wykaz zabytków
[edytuj | edytuj kod]nr ew. gminnej | nazwa | adres | rok budowy | nr. rej. WKZ | data wpisu | współrzędne |
---|---|---|---|---|---|---|
1. | zespół urbanistyczno-krajobrazowy miasta | ponad 300 willi z terenu całego miasta | 1896 – 1945 | nr rej.: 1319-A | (dts) | 8 stycznia 1988|
2. | kościół pw. św. Jadwigi | ul. Kościuszki 41 | 1910-1912 | nr rej.: 1188-A | (dts) | 13 sierpnia 198152°07′34″N 20°39′47″E/52,126111 20,663056 |
3. | kwatera żołnierska 1939-1945 | cmentarz parafialny ul. Wojska Polskiego | 1939-1945 | nr rej.: 1340 | (dts) | 27 grudnia 198852°08′12″N 20°38′51″E/52,136667 20,647500 |
4. | willa z ogrodem | ul. Brwinowska 14 | ok. 1920 | nr rej.: 1491-A | (dts) | 28 maja 199152°07′26″N 20°41′55″E/52,123889 20,698611 |
5. | willa Hygea z ogrodem | ul. Graniczna 35 | 1910 | nr rej.: 928 A | (dts) | 16 października 197852°07′17″N 20°40′27″E/52,121389 20,674167 |
6. | zespół willowy: willa Romin, budynek gospodarczy, ogród | ul. Jadwigi 8 | 1928 | nr rej.: 1438-A | (dts) | 9 lipca 199052°07′37″N 20°39′35″E/52,126944 20,659722 |
7. | willa Starodrzew z parkiem | ul. Kaprys 2/4, | 1 ćwierć XX wieku | nr rej.: 1592-A | (dts) | 12 czerwca 199552°07′45″N 20°40′35″E/52,129167 20,676389 |
8. | willa Borówka z ogrodem | ul. Kościelna 4 / Królowej Jadwigi 1 | 1904 | nr rej.: 931 A | (dts) | 21 października 197852°07′32″N 20°39′42″E/52,125556 20,661667 |
9. | willa z ogrodem | ul. Kościuszki 61 | ok. 1926 | nr rej.: 1527-A | (dts) | 30 grudnia 199252°07′59″N 20°39′30″E/52,133056 20,658333 |
10. | willa Leontynówka z ogrodem | ul. Krakowska 13 | 1910 | nr rej.: 929 A | (dts) | 18 października 1978|
11. | willa Potęga z ogrodem | ul. Królewska 5 | 1909 | nr rej.: 930 A | (dts) | 21 października 197852°07′16″N 20°40′47″E/52,121111 20,679722 |
12. | willa z ogrodem | ul. Piłsudskiego 12 (w wykazie dawna nazwa ul. 22 lipca) | 1913 | nr rej.: 1193 A | (dts) | 20 sierpnia 1981|
13. | willa Emanów z ogrodem | ul. Mickiewicza 4 | 1912 | nr rej.: 932 A | (dts) | 21 października 1978|
14. | willa Matulinek z ogrodem | ul. Mickiewicza 8/10 | pocz. XX wieku | nr rej.: 1190 A | (dts) | 13 sierpnia 1981|
15. | willa Irena z ogrodem | ul. Mickiewicza 12 | 1907 | nr rej.: 1485-A | (dts) | 27 maja 1991|
16. | willa Lidia | ul. Piasta 10 B | 1911-22 | nr rej.: A-757 | (dts) | 20 sierpnia 2007|
17. | willa Józefina z ogrodem | ul. Piasta 13 | 1905 | nr rej.: 1191-A | (dts) | 13 sierpnia 1981|
18. | pensjonat, obecnie dom mieszkalny | ul. Piłsudskiego 31 | 1896 | nr rej.: 1531-A | (dts) | 29 września 1992|
19. | willa Maćkowa z ogrodem | ul. Podgórna 18 | 1920 | nr rej.: 1192-A | (dts) | 13 sierpnia 1981|
20. | willa Ostromir z ogrodem (zw. Pod Góralem) | ul. Sienkiewicza 5 | nr rej.: 933-A | (dts) | 26 października 1978||
21. | willa Zacisze z ogrodem | ul. Słowackiego 6 | 1932 | nr rej.: 934-A | (dts) | 26 października 1978|
22. | willa "Dalmacja" z ogrodem | ul. Spacerowa 16 | ok. 1934 | nr rej.: 1487-A | (dts) | 27 maja 1991|
23. | willa „Waleria” | ul. Spacerowa 22 | 1912, 1920 | nr rej.: 1202 | (dts) | 4 grudnia 1982|
24. | willa z ogrodem | ul. Warszawska 11 | ok. 1925 | nr rej.: 1403-A | (dts) | 6 grudnia 1989|
25. | willa Sosnowica | ul. Wielki Kąt 2 | 1935 | nr rej.: 935 A | (dts) | 26 października 1978|
26. | zespół willowy Turczynek: willa I, willa II, park leśny, budynki mieszkalne | Turczynek, Brwinowska 2, 4/8, 4, 6, 8 | 1904 | nr rej.: 1181-A | (dts) | 11 czerwca 1981|
27. | Willa Jolancin | Charci Skok 6 | po 1923 | nr rej.: A-1318 | (dts) | 24 sierpnia 201552°07′35″N 20°40′25″E/52,126389 20,673611 |
Pozostałe budynki i wille zabytkowe
[edytuj | edytuj kod](zbiorczy numer ewidencji 1319-A)[4]:
- Charci Skok 1, 2, 3
- Chopina 2A
- Chrzanowska 3,4, 8
- Dębowa 1, 3, 5, 6
- Długa 3, 5, 10A, 15, 17, 17A, 22, 23, 25, 26, 32, 33,44
- Fiderkiewicza 1, 3, 6, 11, 11A, 12A, 16, 17/19, 26
- Głowackiego 19, 27, 29
- Górnoleśna 11A
- Grabowa 3,4 bud. gosp.3, 4,5
- Graniczna 7, 9A, 11B, 15, 18, 19, 20A, 23, 28, 32, 33, 34, 37
- Grodeckiego 3, 5, 8, 24/26
- Grudowska 9, 12 (willa „Perełka”), 15, 16, 17, 19
- Kościelna 1, 3, 5
- Kościuszki 38, 42, 45, 48, 57, 60, 62, 63, 65, 66, 67, 68, 70
- Krakowska 6, 15A-bud.gos., 19, 20A-oficyna, 22
- Krasińskiego 1, domek dozorcy 1, 4, 8, 14, 20, 24, 49A
- Królewska 71, 73, 75, 77/79, 83, 91, 100, 109
- Królowej Jadwigi 5+bud.gos., 2, 11, 15, 16, 21, 23
- Krótka 4
- Krzywa 6, 10
- Leśna 2, 3, oficyna 3A, 4, 5, 9
- Leśny Ślad 1
- Letnicza 2, bud,gosp, 2A, 3, 5
- Literacka 3, 4/6 altana, 6, 11, 12A, 20, 22, 24, 26, 28, 30
- Ludna 7, domek dozorcy-7,
- Marszałkowska 1, 5, 11, 15, 18
- Mickiewicza 4, 10, 11, 12,13
- Niecała 2, 4
- Nowowiejska 2
- Okopy Górne 3, 8, 9
- Okólna 8A, 10, 11, 14, 16, 20, 22, 29, 29A
- Orzeszkowej 2,3,4, 5-domek dozorcy, 6 - altana
- Parkowa 8, 8A - oficynka
- Pasieczna 3, 4, 6, 8
- Piasta 12, 15, 16, 17, 18
- Piłsudskiego 8, 12 (willa „Zosinek”), 12A, 13, 20, 21, 22, 24, 26, 28, 30, 30A, 33
- Podgórna 21, 23, 24, 26, 26-d.bud.gos., 31, 37, 66, 66-lamus, 70, 72, 84, 92
- Podwiejska 3, 4, 5, 9
- Prosta 2, 7, 16, 17, 18, 23, 25
- Sienkiewicza 6, 7, 8, 9
- Skargi Piotra 1/1A, 3, 5, 6, 8 (2 wille)
- Słowackiego 1, 2, 3, 4A, 5, 8, 8-dom ogrodnika, 11, 11A, 14, 16, 17, 18, 19
- Sosnowa 13, 16 25, domek letni-25
- Spacerowa 3 (willa „Bożenka”)
- Starodęby 5
- Warszawska 1A, 3, 11, 14, 15, 21, 25, 28, 28A, 32, 35, 35A, 39B, 41, 43, 52
- Wielki Kąt 6, 11
- Wigury 1,3
- Wojska Polskiego 12, 17, 19, 25, 31, 59, 73
- Wójtowska 4, 6, 8
- Wspólna 4, 8, 10, 16, 25
- Zachodnia 2, 6, 8, 10, 12, 14, 16, 22
- Zaciszna 6, 10 (willa „Banczewianka”), 12, 14
- Zawąska 6, 8
- Żabie Oczko 1, domek dozorcy - 1
- Żwirki 2, 40
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Portal „Zwiedzajmy”: Milanówek. Zabytki i muzea. [dostęp 2012-07-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-03-24)].
- ↑ Historia parafii. [dostęp 2012-07-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-05-10)].
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych. Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków. aktualizacja 10-07-2009
- ↑ Wykaz obiektów wpisanych do rejestru zabytków – Milanówek. Urząd Gminy Milanówek. [dostęp 2009-10-08].