Zalesie Dolne – Wikipedia, wolna encyklopedia

Zalesie Dolne

część miasta Piaseczna
Stacja kolei wąskotorowej Zalesie Dolne w Piasecznie
Państwo	Polska
Województwo	mazowieckie
Miasto	Piaseczno
W granicach Piaseczna	1 lipca 1952
SIMC	0921473
Kod pocztowy	05-500
Położenie na mapie Polski Zalesie Dolne
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Zalesie Dolne
Położenie na mapie powiatu piaseczyńskiego Zalesie Dolne
Położenie na mapie gminy Piaseczno Zalesie Dolne
Położenie na mapie Piaseczna Zalesie Dolne
52°03′12″N 20°59′18″E/52,053333 20,988333
Multimedia w Wikimedia Commons

Zalesie Dolne (dawn. Miasto-Las Zalesie^[1]) – kiedyś samodzielna miejscowość, w której skład wchodziły dzielnice: Zalesie Las, Zalesie Ogród oraz Zalesie Adamów. Od 1 lipca 1952 roku część podwarszawskiego Piaseczna.

Zalesie Dolne powstało w wyniku parcelacji dóbr wilanowskich w okresie dwudziestolecia międzywojennego na fali mody miast-lasów i miast ogrodów. O wyróżniającej się tożsamości tego miejsca decyduje fakt, że do dzisiaj układy urbanistyczne 3 osiedli składających się na Zalesie Dolne pozostały w zasadzie nie zmienione. Otaczające je od strony wschodniej tereny „Górek Szymona” i dolina rzeki Jeziorki wraz ze stawami żabienieckimi, aż do Ośrodka „Wisła” stanowią unikatowy, cenny przyrodniczo i krajobrazowo obszar.

Tadeusz Żmudziński w drugiej połowie lat dwudziestych XX wieku pisał o Zalesiu Dolnym: „tu, gdzie wszystko przecież jakby umyślnie składa się po temu, by stworzyć rozkoszny zakątek, poświęcony wytchnieniu i pokrzepieniu zdrowia. Gdzie znajdziecie taką ziemię i takie powietrze, i takie lasy jak w Piasecznie i jego najbliższej okolicy; gdzie znajdziecie warunki przyrody, które by w stopniu równie wybitnym odpowiadały wymaganiom zdrowotności? Wysokie położenie nad poziomem morza, grunt przepuszczalny, a mimo to obfitujący w wodę do picia i do kąpieli, osłona przed wiatrami, powietrze, nasycone balsamiczną wonią i przepojone ozonem sosnowych lasów – to są skarby, których nikomu (...) marnować nie wolno.”^[2]

Dawniej samodzielna miejscowość, do 1952 w gminie Jazgarzew w powiecie grójeckim. 20 października 1933 utworzono gromadę Miasto Las Zalesie w granicach gminy Jazgarzew, składającą się z samego letniska Miasto Las Zalesie^[3].

Podczas II wojny światowej w Generalnym Gubernatorstwie, w dystrykcie warszawskim. W 1943 gromada Miasto-Las Zalesie liczyła 637 mieszkańców^[4].

1 lipca 1952 gromadę Miasto Las Zalesie wyłączono z gminy Jazgarzew i włączono do Piaseczna^[5] w nowo utworzonym powiecie piaseczyńskim^[6].

1. Szkoła Podstawowa nr 2 im. Ewy Krauze popularnie zwana Krauzówką, wybudowana w czynie społecznym i oddana do użytku w 1955 roku, dzięki staraniom i pracy patronki.
2. Szkoła średnia: aktualnie Zespół Szkół nr 2 im. Emilii Plater, dawniej Liceum Ogólnokształcące „Platerówka”.
3. Kościół murowany: kamień węgielny pod nowy murowany kościół położył w połowie sierpnia 1980 kardynał Stefan Wyszyński. Nowoczesna bryła projektu Andrzeja Piłatowskiego i Wojciecha Szymborskiego doskonale wpisuje się w leśne otoczenie.
4. Tablica poświęcona pamięci Leony, Józefa i Tadeusza Zawadzkich na zewnętrznej ścianie kościoła w Zalesiu Dolnym.
5. Zabytkowy budynek stacji kolejki wąskotorowej.
6. „Dom Zośki”: drewniana willa projektu Karola Sicińskiego z 1929 roku, zakupiona przez prof. Józefa Zawadzkiego. Nazwa pochodzi od pseudonimu konspiracyjnego syna profesora Tadeusza Zawadzkiego „Zośki”. Willa posiada szczególną wartość historyczną ze względu na powiązanie z rodziną Zawadzkich, której zaangażowanie w sprawy kraju sprawiło, że willa stała się miejscem spotkań konspiracyjnych najwyższych działaczy Polskiego Państwa Podziemnego. W czasie okupacji bywali tutaj m.in. Aleksander Kamiński, Piotr Pomian, Jan Zieja, a nawet przez pewien czas generał Stefan Rowecki ps. Grot.[2]. Willa wpisana do rejestru zabytków.
7. Willa „Siedziba”: drewniana willa projektu Karola Sicińskiego. Wybudowana w połowie lat dwudziestych dla Heleny i Władysława Radwanów. W 1927 roku założono w niej Towarzystwo Przyjaciół Miasta-Lasu Zalesie. W czasie okupacji willa była wykorzystywana jako szpital polowy, potem była miejscem tajnego nauczania. Po wojnie, w tym domu Ewa Krauze założyła pierwszą szkołę podstawową w Zalesiu Dolnym (tzw. „Stara Krauzówka”). Willa wpisana do rejestru zabytków.
8. Willa „Sanoczanka”: zamieszkiwał w niej pochodzący z Sanoka Władysław Studziński^[7][8].
9. Wille z lat 30. XX wieku:

• willa „Runo” z 1933 roku przy ulicy Dębowej (proj. Borys von Zinserling, willa w stylu „okrętowym”);
• replika willi „Pod skrzydłami” ( proj. oryginalny Marian Lalewicz);
• willa przy ul Anny Jagiellonki 17 (z detalem w stylu art déco);
• willa „Jast” z 1933 roku;
• willa „Halusin” z 1932 ( proj. Karol Siciński);
• willa przy ul Jodłowej 2.

• Maria Dąbrowska – szwagierka Wacława Dąbrowskiego i przyjaciółka domu. Chętnie bywała w willi „Kropka”. O swoich wizytach w latach trzydziestych, czterdziestych i w czasie okupacji pisze w swoich Dziennikach^[9].
• Wacław Dąbrowski
• Wanda Dąbrowska – ps. Jan Dewan. W 1932 Wanda i Wacław Dąbrowscy nabyli działkę w Zalesiu. W 1937 została na niej wzniesiona willa w stylu dworkowym "Kropka". Dąbrowscy, zakochani w Zalesiu, związani byli z tym miejscem do końca życia^[10].
• Witold Doroszewski – językoznawca. W 1963 wraz z żoną Janina przenieśli z Klikuszowej-Niwy do Zalesia na ul. Anny Jagiellonki 12 domek w stylu zakopiańskim z lat dwudziestych, w którym mieszkali potem także ich potomkowie^[11].
• Lech Koliński – architekt, profesor Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie
• Kuba Sienkiewicz – lekarz neurolog, muzyk, lider zespołu „Elektryczne Gitary”.
• Józef Wilkoń – ma tu swój dom i pracownię.
• Stefan Wyszyński – kardynał, Prymas Polski. W Zalesiu Dolnym przy ulicy Modrzewiowej mieszkali ojciec i siostra Prymasa. Druga siostra mieszkała przy ulicy Kordeckiego. Siostra Prymasa Stanisława Jarosz była nauczycielką w miejscowej szkole.
• Anna Zawadzka
• Józef Zawadzki
• Leona Zawadzka
• Tadeusz Zawadzki – ps. Zośka, bohater książki Aleksandra Kamińskiego „Kamienie na szaniec”.
• Paweł Zarzeczny – dziennikarz, mieszkał w Zalesiu Dolnym.

Domy i wille budowano i buduje się tu wśród starego lasu. Mieszkańcy oraz odwiedzający mogą podziwiać piękny krajobraz kulturowy. Przyroda i cywilizacja uzupełniają się tutaj wzajemnie.

Na terenie Zalesia Adamowa występuje cenny drzewostan w postaci mazowieckiej odmiany grądu, reprezentowanego przez drzewostany dębowo – grabowe z udziałem lipy i klonu. Są to cieniste lasy z bogatym runem i rozwiniętą dolną warstwą krzewów.

Na terenach piasków wydmowych w okolicach Górek Szymona występują najczęściej sosny pospolite oraz charakterystyczne sosny karłowate.

Na terenie Zalesia znajduje się 37 pomników przyrody, co stanowi większość pomników przyrody zarejestrowanych na terenie gminy Piaseczno – gł. dąb szypułkowy Quercus robur i sosna pospolita Pinus silvestris. 16 hektarów zajmują ogólnodostępne parki leśne, w tym chętnie odwiedzane przez mieszkańców Piaseczna Górki Szymona.

Towarzystwo Przyjaciół Zalesia Dolnego – stowarzyszenie obywatelskie powołane do życia w 1991 roku jako kontynuator i spadkobierca tradycji działającego w okresie II Rzeczypospolitej (od 12 września 1927 roku do wybuchu II wojny światowej) Towarzystwa Przyjaciół Miasta-Lasu Zalesie. Celem Towarzystwa Przyjaciół Zalesia Dolnego jest prowadzenie działalności zmierzającej do zaspokojenia duchowych, intelektualnych i kulturalnych potrzeb lokalnej społeczności oraz inicjowanie działań mających na cele wszechstronny rozwój Zalesia Dolnego^[12].

Festiwal Otwarte Ogrody w Zalesiu Dolnym – impreza organizowana dorocznie pod koniec sierpnia przez Towarzystwo Przyjaciół Zalesia Dolnego od 2008 roku. Mieszkańcy Zalesia otwierają swoje prywatne ogrody, gdzie odbywają się spotykania o charakterze kulturalnym, integracyjnym i edukacyjnym. Organizowane są wystawy, koncerty, warsztaty, dyskusje oraz wycieczki. Festiwal ma na celu:

• dyskusję na poziomie społeczności lokalnej na temat ochrony dziedzictwa i środowiska naturalnego dla przyszłych pokoleń;
• integrację i zrównoważony rozwój społeczności lokalnej;
• promocję miejscowości;
• wzmacnianie współpracy pomiędzy "miastami-ogrodami" położonymi wokół Warszawy i w innych częściach Polski w celu wymiany doświadczeń i wspólnego realizowania projektów w oparciu o filozofię zrównoważonego rozwoju;
• wypracowanie międzynarodowego programu współpracy dla miejscowości biorących udział w projekcie^[13].

• Piaseczno
• Miasto-ogród

• Mirosława Walczykowska, Zalesie Dolne nasze miejsce na ziemi. zeszyt II, Piaseczno: Biuro Promocji i Informacji Gminy Piaseczno, Piaseczno 2009.
• Mirosława Walczykowska, Zofia Gola-Podkowińska, Irena Krowicka, Bogumił Zieliński, Zalesie Dolne nasze miejsce na ziemi. zeszyt I: Zalesie przed wojną. Historia "Platerówki"., Piaseczno: Biuro Promocji i Informacji Gminy Piaseczno, Piaseczno 2004
• Zalesie Dolne, kwartalnik, Towarzystwo Przyjaciół Zalesia Dolnego, Piaseczno 2010
• Tadeusz Jan Żmudziński, Piaseczno. Miasto królewskie i narodowe 1429-1833. Część I: od X.X. Mazowieckich do Odrodzenia Polski., Zarząd Miasta Piaseczno, Piaseczno 1933

• Strona Zalesia Dolnego