İzmit Saat Kulesi - Vikipedi

İzmit Saat Kulesi
İzmit Saat Kulesi (Ekim 2020)
Harita
Diğer ad(lar)Kocaeli Saat Kulesi
Genel bilgiler
TürSaat kulesi
Mimari tarzBirinci Ulusal Mimarlık Akımı · Neoklasik ve İslami ayrıntılar
Konumİzmit, Türkiye
Koordinatlar40°45′46″K 29°55′11″D / 40.76278°K 29.91972°D / 40.76278; 29.91972
Başlama1 Eylül 1900
TamamlanmaEylül 1902
Yükseklik16,4 m
Teknik ayrıntılar
Zemin alanı3,65 × 3,65 m
Tasarım ve inşaat
Mimar(lar)Vedat Tek (proje)
Mihran Azaryan (uygulama)

İzmit Saat Kulesi ya da diğer adıyla Kocaeli Saat Kulesi,[1] Kocaeli'nin merkezi İzmit'te yer alan bir saat kulesidir. Hem ilin hem de şehrin sembolleri arasındadır.

34. Osmanlı Padişahı II. Abdülhamid'in tahta çıkışının 25. yıl dönümünü anma amacıyla, İzmit Mutasarrıflığının girişimi sonrasında İzmit Belediyesi tarafından yapımına başlandı. Mimar Vedat (Tek) tarafından oluşturulan projenin uygulaması, Mihran Azaryan tarafından yapıldı. 1 Eylül 1900'de temeli atılan kulenin ertesi yıl aynı gün tamamlanması hedeflense de süreç gecikti ve Eylül 1902'de, tamamıyla tamamlanamayan kulenin açılışı gerçekleştirildi.

Birinci Ulusal Mimarlık Akımı'na uygun bir şekilde Neoklasik Osmanlı mimarisi tarzında bir yapı olan İzmit Saat Kulesi'nde Neoklasik ve İslam mimarisi ayrıntıları kullanılmıştır. Kule, tek katlı kaide kısmı ile üç katlı gövde kısmı olmak üzere iki kare prizmadan oluşur. Kaide kısmının üç cephesinde birer mermer sebil yer alır. İkinci katında bir seyir balkonu bulunan yapının gövdesinde pencereler vardır. Her katında farklı süslemelerin olduğu kulenin dördüncü katının dört cephesinde birer saat bulunur. Yapının çatısı piramidal koni şeklindedir.

Tarihi

[değiştir | kaynağı değiştir]
Kulenin 1900'lerdeki görünümü

34. Osmanlı Padişahı II. Abdülhamid'in tahta çıkışının 25. yıl dönümünü kutlama amacıyla İzmit Mutasarrıfı Musa Kâzım Bey'in girişimiyle, İzmit Belediyesi tarafından, Sultan Abdülaziz Kasrı'nın (günümüzde Av Köşkü Saray Müzesi) yanındaki parkta bir saat kulesi inşa edilme kararı alındı.[2] Yapının projesi Mimar Vedat (Tek) tarafından hazırlansa da, uygulama aşaması Mihran Azaryan tarafından, projede yapılan birtakım değişikliklerle gerçekleştirildi.[3][4] Saat kulesinin temeli 1 Eylül 1900'de atıldı.[5] Kulede kullanılmak üzere Avrupa'dan getirilen saat, belediyenin vergilerini ödeyememesinden ötürü padişahtan vergi muafiyeti izni alınana kadar gümrükte bekletildi. Bu izin, 3 Nisan 1902 tarihli bir belgeyle bu çıktı.[2][6] İnşasının tamamlanması için hedeflenen tarih olan 1 Eylül 1901'e yetiştirilemeyen saat kulesi, tam olarak hazır olmamasına karşın Eylül 1902'de açıldı.[a] Açıldığı dönemde saat kulesinin balkon korkulukları takılmamış, çevre düzenlemesi yapılmamıştı.[2]

1929 yılında kuledeki saatler, Mustafa Şem'i Pek tarafından imal edilen saatlerle değiştirildi.[2] 1970'te SEKA Genel Müdürlüğünün girişimiyle kulede yapılan restorasyon çalışması Şubat 1971'de tamamlandı.[8][9] 1999'daki depremde, saçakların altındaki payandalar kırıldı.[2] 2006 yılında Kocaeli Büyükşehir Belediyesinin açtığı ihale sonrasında Aralık 2006'da başlayan saat kulesindeki restorasyon çalışmaları,[10] Mart 2007'de tamamlandı.[11] Bu çalışmalar sonrasında kule, geceleri aydınlatılmaya başlandı.[12] İzmit Belediyesi tarafından Ekim 2010'da, saat kulesi ile çevresinde yapılacak düzenleme için bir ihale başlatıldı.[13] Kasım 2007'de sit alanı ilan edilen bu alan, yapılan düzenlemeler sonrasında Haziran 2011'de gerçekleştirilen bir törenle Kültür Tepesi adıyla açılarak günümüzdeki görünümüne ulaştı.[14][15] Aralık 2013'te arızalanmasının ardından Aralık 2014'te onarım için Millî Saraylar Başkanlığının saatçisine gönderilen kulenin saati,[16][17] onarımının ardından Nisan 2015'te yerine konuldu.[18]

Konumu ve mimarisi

[değiştir | kaynağı değiştir]
İzmit Saat Kulesi ile çevresi (Ekim 2020)

Kocaeli ilinin merkezi İzmit'in Kemalpaşa Mahallesi'nde, İzmit Garı'nın kuzeydoğusundaki tepenin üzerinde konumlanan ve ildeki tek saat kulesi olan İzmit Saat Kulesi;[1][19] Av Köşkü Saray Müzesi'nin çevresindeki parkta bulunur.[2] Neoklasik Osmanlı mimarisi tarzındaki kule, Birinci Ulusal Mimarlık Akımı'nın örnekleri arasındadır.[2][20] Afife Batur ve Münevver Eminoğlu'na göre "Vedat'ın [Vedat Tek'in] hem Osmanlı hem de Avrupa mimari ögelerini kullanmadaki rahatlığını duyumsatan bir tasarımdır. Hem de Vedat'ın kentsel ölçekte anıtsal biçimler bulmadaki yeteneğini sergiler."[21]

Yığma tuğla bir yapı olan kulenin zemin kat duvarları Hereke'den getirilen konglomera, gövdesi ise Akçaova'dan getirilen Kandıra taşıyla kaplanmıştır.[22] Kenarları pahlanmış kare prizma biçimindeki saat kulesinin gövdesi, 3,65 × 3,65 m planlı kare prizma bir kaide üzerinde yükselir.[23][24][25] Kulenin yüksekliği 16,4 m olup enlemesine üç silme ile, her birinde farklı mimari uygulama ve süslemelerin kullanıldığı dört kata bölünmüştür.[20][19][26] Kaide kısmının her bir köşesinde ikişer sütun bulunurken üç kenarında birer sebil, bir kenarında ise giriş kapısı yer alır.[23][27] Eşkenar dörtgen dilimli başlıklara sahip sütunların üst bölümünde sekizer dilimli, iç içe geçmiş panolar vardır. Panoların ortalarındaki konsol biçimli, herhangi bir taşıyıcı işlevi olmayan dekoratif amaçlı Ampir üsluplu payandalarda; kır çiçekleri, akantuslar, inci tanesi ve dilimli kanelürler tasvir edilmiştir.[8][28]

Kulenin ilk üç katının görünümü (Mart 2006)

Silmeyle çevrili, basık yuvarlak kemerli niş şeklinde olan mermer sebillerin her birinin elips şeklinde birer teknesi bulunur.[1][27][28] Bu teknelerin her iki kenarında, stilize olmuş birer akantus yaprağı motifi ile kanelürlü dilimler yer alır. Her bir tekne birer ayağa oturtulmuştur ve bu ayaklar, akantus, inci dizileri ve kanelürlerle süslenmiştir.[27] Sebillerin aynalıklarında, üç dilimli bir şekil içerisinde hilal ve yıldız; hilal ve yıldızın altında ise kurdeleyle sarılmış, karşılıklı bir sıra ikili yapraklar ile menekşeden oluşan, üst kısmı tek bir yaprakla son bulan çelenk biçimli bir kıvrık dal tasviri vardır. Aynalıkların iki yanında bulunan ve diklemesine aşağıya doğru inen dilimlerin üst kısımlarında birer stilize kır çiçeği motifi, üst kısımlarında ise kilit taşı benzeri çıkıntılarda çeşitli bitkiler ile dilimli motifler işlenmiştir.[27] Sebillerin alınlıklarında ve kule kapısının üzerinde kitabeler yer alır.[1] Okunabilen tek kitabe olan batı cephesindeki kitabede "1318 Belediye etti inşa bu kule ile çeşme-i Seyyit Kamari'ye" yazar.[1][28] Bu kitabelerin her iki yanında birer adet bulunan panolarda, kır çiçekleri ve yapraklardan oluşan birer çelenk kompozisyonu işlenmiştir.[27] Giriş kapısının yanındaki Türkçe kitabede ise kulenin, SEKA tarafından 1970'te onarıldığı yazılıdır.[1][2]

İkinci katta, büyük prizma olan kaideden küçük prizma olan gövdeye geçiş kısmında, altındaki sütunlara oturacak biçimde çıkma yapılarak dışa doğru genişletilmiş bir balkon bulunur.[24][28] Demir korkulukları bulunan balkonun dört cepheden çevrelediği katın dört köşesinde, dekoratif amaçlı kanelürlü sütunlar yer alır.[2][27] Bu katın her cephesinde birer adet bulunan İslam mimarisi tarzındaki pencerelerin kaş kemerleri, her iki yanlarından, sütun başlığı gibi alınmış kare profilli pilasterlere oturtulmuştur. Katta kullanılan tüm sütunların Neoklasik başlıklarında volütler, kanelürlü desenler ve bitki motifleri yer alır.[27][29] Katın köşesinde yer alan sütunların üçüncü kata ulaşan başlıklarına kaideli, şişkin gövdeli ve dairesel başlıklı, üzeri bitki motifleriyle süslenmiş birer nesne yerleştirilmiştir.[27][30]

Kulenin üçüncü katının da her cephesinde birer adet, silmeli ve kaş kemerli pencereye yer verilmiştir. Bu kattaki kaş kemerler her iki yanlarından, hem üstünde hem de altında birer adet, kısmen sütun başlığına benzer, çıkıntı yapan ve iç kısımlarına stilize olmuş akantus yapraklarının işlendiği sövelere oturur.[27][29] Pencerelerin alt kısımlarındaki ortalanmış dairesel mermer kartuşlar içerisinde II. Abdülhamid'in tuğraları bulunur. Bu kartuşların her iki yanında bitişik bir biçimde, "C" şeklinde kıvrımlı birer akantus yaprağı vardır. Üst ve alt kenarlarının ucunda birer rozet motifinin bulunduğu bu akantusların iç kısımlarında, bordür şeklinde devam eden testere dişi motifi bulunur. Akantus motiflerinin altlarına birer inci tanesi işlenmiştir. Pencere balkonları ile katın cephesini, kuş saraylarına benzer, yüzeyinde kare şeklindeki boşlukların olduğu bir düzenleme çevreler.[2][1][31] Üçüncü katın pahlanmış köşelerinde, bir daire bir elips şeklinde olmak üzere, dördüncü katı belirleyen silmelere kadar uzanan bir pano dizisi yer alır.[23][2][27]

Saat odasının yer aldığı dördüncü katın dört cephesine de 80 cm çapında yuvarlak birer saat kadranı yerleştirilmiştir.[20][2][26] Saat çanı, her saat başında saat sayısı kadar, her yarım saatte bir ise bir kere çalar.[26] Saatlerin üzerinde, kuleyi meander motifli bir friz çevreler.[8][29] Her bir saatin etrafında, köşelerinin içerisinde stilize olmuş birer kır çiçeği ile akantus yapraklarının yer aldığı üçer pencere kuşağı bulunur.[8] Kurşun kaplı çatı kısmı, piramitsel ve saçaklı bir koni ile örtülmüştür ve her cephedeki saçağın altında, biri büyük sekizi küçük olmak üzere payanda şeklinde, süsleme amaçlı taşıyıcı görünümlü çıkıntılar işlenmiştir. Bu çıkıntıların üzerleri ve çevreleri çiçek ve bitki motifleri ile kanelürlerle kuşatılmıştır.[8][2][29] Batur, bu çatıyı "gotik anımsatma" olarak tanımlamıştır.[29]

  • Kulenin genel görünümü (Nisan 2016)
    Kulenin genel görünümü (Nisan 2016)
  • Üçüncü kattaki pencere ile dördüncü kattaki saat (Mart 2006)
    Üçüncü kattaki pencere ile dördüncü kattaki saat (Mart 2006)
  • Batı cephesindeki kitabe ile balkon korkulukları (Mart 2006)
    Batı cephesindeki kitabe ile balkon korkulukları (Mart 2006)
  • Çeşme aynalığı (Ocak 2017)
    Çeşme aynalığı (Ocak 2017)
  • Dördüncü kat ile çatı (Ocak 2015)
    Dördüncü kat ile çatı (Ocak 2015)
  • Gece aydınlatmasıyla görünümü (Haziran 2012)
    Gece aydınlatmasıyla görünümü (Haziran 2012)

Sembolik değeri ve kültürel etkileri

[değiştir | kaynağı değiştir]
Miniatürk'te sergilenen İzmit Saat Kulesi maketi (Mayıs 2012)

İzmit Saat Kulesi, hem İzmit'in hem de Kocaeli'nin sembollerinden birisidir.[2][32] Kocaeli Büyükşehir Belediyesinin logosunda, saat kulesinin bir tasvirine yer verilmiştir.[33] Beyoğlu, İstanbul'da bulunan ve Mayıs 2003'te açılan Miniatürk'te;[34] Mayıs 2004'te Konyaaltı, Antalya'da açılan ve 2018'de Kepez'e taşınan Kepez Açık Hava Müzesi'nde;[35][36] Safranbolu'da bulunan ve 2012'de açılan Zamanın Tanığı Saat Kuleleri Parkı'nda İzmit Saat Kulesi'nin birer maketi yer alır.[37][38] Türkiye'deki bazı saat kulelerinin yer aldığı pul serisinin Ekim 2001 tarihli bir pulu ile[39] İzmit Belediyesinin girişimi sonucunda PTT tarafından 2017'de basılan ve şehirdeki bazı mekânların fotoğraflarının yer aldığı pul serisindeki pulların birinde, İzmit Saat Kulesi'nin fotoğrafına yer verilmiştir.[40]

Dünya Çocuk Günü,[41] Dünya Kalp Günü,[42] Dünya Otizm Farkındalık Günü,[43] Kadına Yönelik Şiddete Karşı Uluslararası Mücadele Günü,[44] gibi belirli günlere ya da haftalara dikkat çekme veya onları anma; 2020 Dağlık Karabağ Savaşı'nda Azerbaycan'a verilen desteği gösterme[45] gibi çeşitli farkındalık girişimleri, kutlama ya da anma günlerinde kule, farklı renklerle aydınlatılır.

Notlar

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Saat kulesinin açıldığı yılı 1901 ya da 1903 olarak gösteren kaynaklar da vardır. Avrupa'dan getirilen saatler için vergi alınmaması gerektiğini belirten Ağustos 1902 tarihli bir belge ile saat kulesinin "geçenlerde" açılışının yapıldığını belirten Şubat 1903 tarihli belgeye göre kulenin açılışı bu tarihler arasında gerçekleşmiştir.[7]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
Özel
  1. ^ a b c d e f g Acun 1994, s. 27.
  2. ^ a b c d e f g h i j k l m n Cansever, Meltem (Haziran 2009). Türkiye'nin Kültür Mirası 100 Saat Kulesi. İstanbul: NTV Yayınları. s. 152. ISBN 9786055813239. 
  3. ^ Özkan, Süha (Kasım-Aralık 1973). "Mimar Vedat Tek (1873-1942)" (PDF). Mimarlık, 121. Ankara. ss. 45-51. 8 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). 
  4. ^ Pamukciyan, Kevork (Kasım 1995). "İzmir Saat Kulesinin Mimarı Kimdir?". Tarih ve Toplum, 143. s. 4. ISSN 1019-4681. 24 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2014. 
  5. ^ Şenyurt, Oya (Haziran 2008). "Osmanlı'nın geç dönemlerinde İzmit'teki inşaat örgütlenmesi: İstanbul bağlantıları, etnik-bürokratik değişimler ve geçirgen sınırlar". Mimar.ist, 2. 24 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2020. 
  6. ^ Vardar, Sinan (2018). "İzmit Saat Kulesi'nin Modernizm ve Kent Mekânı Üzerine Düşündürdükleri". Selvi, Haluk; Şirin, İbrahim; Çelik, M. Bilal; Yeşildal, Ali; Narin, Resül (Ed.). Uluslararası Çoban Mustafa Paşa ve Kocaeli Tarihi-Kültürü Sempozyumu-IV Bildirileri (PDF). 1. İzmit: Kocaeli Büyükşehir Belediyesi, Kültür ve Sosyal İşler Dairesi Başkanlığı Yayınları. s. 771. ISBN 9786055116545. 24 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 24 Aralık 2020. 
  7. ^ Kaya 2008, s. 206.
  8. ^ a b c d e Biçici 2018, s. 592.
  9. ^ Yeşildal, Ali, (Ed.) (2013). Zamanın Aynasında Kocaeli (PDF). İzmit: Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Kültür ve Sosyal İşler Daire Başkanlığı Yayınları. s. 192. ISBN 9786055116040. 26 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 24 Aralık 2020. 
  10. ^ "Saat Kulesi'nde onarım başladı". Kocaeli Büyükşehir Belediyesi. 27 Aralık 2006. 24 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Aralık 2020. 
  11. ^ "Branda açıldı, saat kulesi ortaya çıktı". Özgür Kocaeli. TAY Projesi. 22 Mart 2007. 24 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Aralık 2020. 
  12. ^ "Yeni onarılan İzmit Saat Kulesi yine yazı tahtası haline getirildi". Haberler.com. Cihan Haber Ajansı. 21 Şubat 2008. 24 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Aralık 2020. 
  13. ^ "Saat Kulesi çevresi için düzenleme ihalesi yapıldı". Özgür Kocaeli. 13 Ekim 2010. 24 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Aralık 2020. 
  14. ^ "İzmit Kültür Tepesi Kentsel Sit Alanı". Türkiye Kültür Portalı. 4 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ocak 2021. 
  15. ^ "İzmit Kültür Tepesi törenle açıldı!". Hürriyet. EmrakKulisi.com. 25 Aralık 2011. 24 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Aralık 2020. 
  16. ^ "Saat kulesinin saatleri arızalı". Özgür Kocaeli. 5 Mart 2014. 24 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Aralık 2020. 
  17. ^ "Saat kulesinin saati tamire gitti". Özgür Kocaeli. 14 Aralık 2014. 24 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Aralık 2020. 
  18. ^ "İzmit'in sembolü artık çalışıyor". Özgür Kocaeli. 21 Nisan 2015. 24 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Aralık 2020. 
  19. ^ a b Biçici 2018, s. 590.
  20. ^ a b c Acun 1994, s. 28.
  21. ^ Batur, Afife; Eminoğlu, Münevver (1999). Bir usta bir dünya: Mimar Vedat Tek. Yapı Kredi Yayınları. s. 11. ISBN 9789750801716. 
  22. ^ Kaya 2008, s. 208.
  23. ^ a b c Acun 1994, ss. 27-28.
  24. ^ a b Halaç, Hicran Hanım; Özdemir İlhan, Sibel (Ekim 2014). "Kentsel Simge Olarak Saat Kuleleri: II. Abdülhamid Han Dönemi Saat Kulelerinin İstanbul Dışı Türkiye Coğrafyasında Dağılımları ve Bir Tipoloji Denemesi". NWSA: Humanities. E-Journal of New World Sciences Academy. 9 (4): 190-200. doi:10.12739/NWSA.2014.9.4.4C0189. ISSN 1308-7320. 24 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2020. 
  25. ^ Biçici 2018, ss. 590-591.
  26. ^ a b c "İzmit Saat Kulesi". İzmit Belediyesi. 24 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Aralık 2020. 
  27. ^ a b c d e f g h i j Biçici 2018, s. 591.
  28. ^ a b c d Kaya 2008, s. 209.
  29. ^ a b c d e Kaya 2008, s. 210.
  30. ^ Kaya 2008, ss. 209-210.
  31. ^ Biçici 2018, ss. 591-592.
  32. ^ Biçici 2018, s. 589.
  33. ^ Çamdereli, Mete; Varlı, Murat; Varlı, Zeynep; Gürer, Mert (Nisan 2006). Kentsel Kimlik Göstergesi Olarak Kent Logoları. II. Ulusal Halkla İlişkiler Sempozyumu. s. 248. 
  34. ^ "İzmit Saat Kulesi". Miniatürk. 24 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Aralık 2020. 
  35. ^ Sargın, Hakkı (31 Mayıs 2004). "Mini City sahipsiz kaldı". Akşam. Arkitera. 20 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2021. 
  36. ^ "'Minyatür Türkiye Parkı' Dokuma'da". Antalya: İhlas Haber Ajansı. 6 Şubat 2018. 26 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2022. 
  37. ^ "Zamanın Tanığı Saat Kuleleri Safranbolu'ya Renk Katacak". Haberler.com. İhlas Haber Ajansı. 31 Mayıs 2012. 25 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  38. ^ Satıroğlu, Damla (5 Ekim 2021). "Zamanın Tanığı: Saat Kuleleri Parkı". Söylenti. 6 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  39. ^ "Saat Kuleleri 2001 - İzmit Saat Kulesi". Pulhane. 5 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  40. ^ "İzmit'in güzellikleri posta pulunda". Özgür Kocaeli. 26 Ekim 2017. 24 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Aralık 2020. 
  41. ^ "İzmit Belediyesi'nden çocuk hakları farkındalığı saat kulesi çocuk hakları için mavi yanıyor". İzmit Belediyesi. 19 Kasım 2019. 24 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Aralık 2020. 
  42. ^ "İzmit saat kulesi kırmızıya büründü". Timeturk. Demirören Haber Ajansı. 1 Ekim 2019. 24 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Aralık 2020. 
  43. ^ "2 Nisan'da Türkiye'de 'Kırmızı Işık' yakılacak". Haberturk.com. 31 Mart 2022. 4 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  44. ^ "İzmit Saat Kulesi kadınlar için turuncu yandı". İzmit Belediyesi. 25 Eylül 2019. 24 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Aralık 2020. 
  45. ^ "İzmit Saat Kulesi Azerbaycan bayrağının renkleriyle ışıklandırıldı". TRT Haber. 6 Ekim 2020. 25 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
Genel

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=İzmit_Saat_Kulesi&oldid=33800176" sayfasından alınmıştır