Şuşa Muharebesi (1992) - Vikipedi

Şuşa Muharebesi
	Karabağ Savaşı
	; Şuşa Tank Anıtı (T-72)
Tarih	8 Mayıs– 9 Mayıs 1992
Bölge	Şuşa
Sonuç	Ermenistan ve Dağlık Karabağ Cum.'nin stratejik zaferi
Taraflar
Dağlık Karabağ Cum. Ermenistan;	Azerbaycan; Çeçen gönüllüleri
Komutanlar ve liderler
Gurgen Daribaltayan; Arkady Ter-Tadevosyan	Elbrus Orujev; Elkhan Orujev; Şamil Basayev
Güçler
1000 asker; 4 tank; 2 Mi-24	2.300 asker
Kayıplar
35 50	700 ölü

Şuşa Muharebesi, Şuşa'nın İşgali veya Şuşa'nın Alınışı (Azerice: Şuşanın işğalı, Ermenice: Շուշիի ազատագրումը Shushii azatagrumë), Karabağ Savaşı'nda Ermenistan'ın ilk kayda değer büyük zaferidir. Ayrıca Dağlık Karabağ Savunma Ordusu'nun ilk muharebesidir.^{[kaynak belirtilmeli]}

Muharebe

Melkonyan'a göre, Şuşa kasabası Karabağ Savaşı'nda stratejik önemi en büyük bölgesiydi.^[1] Bölgenin Ermeni kuvvetleri tarafından ele geçirilmesi Hankendi'yi kuşatabilmelerinin en büyük^[2] yoluydu. Bu çerçevede Şuşa'nın ele geçirilmesi için oluşturulan komando birliğinin başındaki kişi olan Arkadi Ter-Tadevosyan farklı stratejiler^[3] uyguladı. Bunlardan ilki Taşnak örgütü mensuplarının kasabaya saldırılar düzenleyip Azeri direnişini hafifletmesiydi. Nitekim belli bir süre sonra çözülmeye başlayan Azeri birliklerine karşı Şuşa harekâtı gerçekleşti ve 2 gün süren^[4] çatışmalar sonucunda Şuşa 8 Mayıs'ta Ermeni kontrolüne geçti. Azeri birlikleri Şuşa'nın Ermeni kontrolüne geçmesinden sonra Şuşa'yı tekrar geri alabilmek için 4 ay içerisinde 6 operasyon düzenledi ancak operasyonların tamamı başarısız oldu.

Kaynakça

^ Markar Melkonian, (2005). My Brother's Road: An American's Fateful Journey to Armenia. New York: I. B. Tauris, p. 219 ISBN 1-85043-635-5
^ Durch, William J (ed.) (1996). UN Peacekeeping, American Politics, and the Uncivil Wars of the 1990s. New York: Palgrave Macmillan, p. 444 ISBN 0-312-12930-0
^ de Waal, Thomas (2003). Black Garden: Armenia and Azerbaijan Through Peace and War. New York: New York University Press, pp. 177-178 ISBN 0-8147-1945-7
^ The commanders of the battle give conflicting data: in an interview, Ter-Tatevosyan stated that his forces lost 58 men in contrast to the Azeris' 200 while Orujev claims that the Armenian casualty count was much higher and estimates his own losses at 159 dead and 22 missing in action: op. cit. in de Waal, Black Garden, p. 314

Dış bağlantılar

Military Parade Dedicated to the 15th Anniversary of Shoushi Liberation 21 Kasım 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[1] Markar Melkonian, (2005). My Brother's Road: An American's Fateful Journey to Armenia. New York: I. B. Tauris, p. 219 ISBN 1-85043-635-5

[2] Durch, William J (ed.) (1996). UN Peacekeeping, American Politics, and the Uncivil Wars of the 1990s. New York: Palgrave Macmillan, p. 444 ISBN 0-312-12930-0

[3] Waal, Thomas (2003). Black Garden: Armenia and Azerbaijan Through Peace and War. New York: New York University Press, pp. 177-178 ISBN 0-8147-1945-7

[4] The commanders of the battle give conflicting data: in an interview, Ter-Tatevosyan stated that his forces lost 58 men in contrast to the Azeris' 200 while Orujev claims that the Armenian casualty count was much higher and estimates his own losses at 159 dead and 22 missing in action: op. cit. in de Waal, Black Garden, p. 314

[1]

[2]

[3]

[4]

g t d Dağlık Karabağ sorunu
Arka plan	Dağlık Karabağ Tarih Azerilerin Ermenistan'dan sürgün edilmesi Sovyetler Birliği'nin dağılması Karabağ hareketi Miatsum Azerbaycan'daki Ermeniler Bakü Ermenileri Ermenistan Azerileri Azerbaycan'da Ermeni karşıtlığı Azeri karşıtlığı Azerbaycan-Ermenistan ilişkileri
Karabağ Savaşı	Çardaklı Çarpışması Askeran Çarpışması Sumgayıt Pogromu Gugark Katliamı Zvartnots Havalimanı Çarpışması Şuşa ve Hankendi Pogromları Kirovabad Pogromu Bakü Katliamı Kara Ocak 1990 Tiflis-Ağdam otobüsü saldırısı Koltso Harekâtı Voskepar Katliamı Tuğ Muharebesi 1991 Azerbaycan Mil Mi-8 helikopterinin düşürülmesi Dağlık Karabağ Özerk Oblastı'nın Kaldırılmasına Dair Kanun Cemilli Katliamı Hankendi Kuşatması Daşaltı Operasyonu 1992 Azerbaycan Mil Mi-8 helikopterinin düşürülmesi Malıbeyli ve Kuşçular Katliamı Karadağlı Katliamı Hocalı Katliamı Ağdaban Katliamı Marağa Katliamı Şuşa Muharebesi Goranboy Operasyonu Mardakert ve Martuni Taarruzları Hasankaya Operasyonu Ballıkaya Katliamı Laçın Muharebesi Kazancı Operasyonu Kelbecer Muharebesi Başlıbel Katliamı Ağdam Muharebesi 1993 Yaz Taarruzları Horadiz Operasyonu Murovdağ Operasyonu 1994 Bakü Metrosu saldırıları 1994 Bagrataşen saldırısı
Savaşlar arası çatışmalar	2008 Ağdere çatışmaları 2010 Dağlık Karabağ çatışmaları 2010 Çaylı çatışmaları 2012 Azerbaycan-Ermenistan sınır çatışmaları 2014 Azerbaycan-Ermenistan çatışmaları 2014 Ermenistan Mil Mi-24 helikopterinin düşürülmesi 2016 Azerbaycan-Ermenistan çatışmaları 2017 Alhanlı saldırısı Günnüt Harekâtı Temmuz 2020 Azerbaycan-Ermenistan çatışmaları Susuzluk Olayı 2023 Dağlık Karabağ çatışmaları
2020 Dağlık Karabağ Savaşı	Ölü sayısı Kronoloji Uluslararası tepkiler Aras Vadisi Muharebesi Hankendi Bombardımanı Terter Bombardımanı Berde füze saldırıları Gence balistik füze saldırıları Hadrut Muharebesi Gazançetsots Katedrali bombardımanı Laçın saldırısı Şuşa Muharebesi 2020 Rus Mil Mi-24 helikopterinin düşürülmesi
Başlıca yerler	Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'nin idari yapılanması Hankendi Askeran Hadrut Kaşatag Martakert Martuni Şaumyan Şuşa Ermenistan işgalindeki topraklar Ağdam Rayonu Füzuli Rayonu Cebrayıl Rayonu Kelbecer Rayonu Laçın Rayonu Kubadlı Rayonu Zengilan Rayonu
Siyasi liderler	Ermenistan Levon Ter-Petrosyan Robert Koçaryan Serj Sarkisyan Nikol Paşinyan Dağlık Karabağ Artur Mkrtçyan Robert Koçaryan Leonard Petrosyan Arkadi Gukasyan Bako Sahakyan Arayik Harutyunyan Samvel Şahramanyan Azerbaycan Ayaz Mutallibov Ebulfez Elçibey Haydar Aliyev İlham Aliyev Dağlık Karabağlı Azerbaycanlılar Topluluğu Bayram Seferov Nizami Bahmanov Rusya Boris Yeltsin Vladimir Putin Sovyetler Birliği Mihail Gorbaçov Türkiye Turgut Özal Recep Tayyip Erdoğan
Askerî liderler	Ermenistan Vazgen Sarkisyan Gurgen Dalibaltayan Norat Ter-Grigoryants Jirair Sefilian Dağlık Karabağ Samvel Babayan Kristapor İvanyan Arkadi Ter-Tadevosyan Monte Melkonyan Azerbaycan İskender Hamidov Rahim Gaziyev Suret Hüseynov Valeh Barşadlı Rusya Pavel Graçov Sovyetler Birliği Viktor Polyaniçko Çeçenistan Şamil Basayev Afganistan Gulbeddin Hikmetyar
Barış süreci	Baker kuralları Bişkek Protokolü Tahran Tebliği Jeleznovodsk Tebliği AGİT Minsk Grubu Prag Süreci Madrid İlkeleri 2020 Ateşkes Antlaşması Dağlık Karabağ'da barışı koruma operasyonları
Uluslararası belgeler	Astrahan Bildirisi Dağlık Karabağ Bildirisi NATO Lizbon Zirvesi Bildirisi İİT 10/11 sayılı kararı İİT 10/37 sayılı kararı Avrupa Konseyinin 1416 sayılı kararı BMGK'nin 62/243 sayılı kararı BMGK kararları 822 853 874 884