1999 Türkiye genel seçimleri - Vikipedi

1999 Türkiye genel seçimleri
Türkiye
← 1995 18 Nisan 1999 (25 yıl önce) (1999-04-18) 2002 →
Türkiye Büyük Millet Meclisinin 550 sandalyesi için
Çoğunluk için gereken 276 sandalye
Kayıtlı37.495.217
Katılım%87,1 (artış 1,9)
  Birinci parti İkinci parti Üçüncü parti
 
Bülent Ecevit-Davos 2000 cropped.jpg
Devlet_Bahçeli_TBMM.jpg
Recai Kutan 2009 crop.jpg
Lider Bülent Ecevit Devlet Bahçeli Recai Kutan
Parti DSP MHP FP
Liderlik tarihi 15 Ocak 1989 6 Temmuz 1997 14 Mayıs 1998
Liderin bölgesi İstanbul Osmaniye Malatya
Son seçim 76 sandalye, %14,64 0 sandalye, %8,18 158 sandalye, %21,38[a]
Sandalye 136 129 111
Değişim artış 60 artış 129 azalış 47
Aldığı oy 6.919.670 5.606.583 4.805.381
Oran %22,18 %17,98 %15,41
Değişim artış %7,54 artış %9,80 azalış %5,97
  Dördüncü parti Beşinci parti Altıncı parti
 
Mesut Yilmaz as Turkish Prime Minister.jpg
Turkish prime minister Tansu Çiller in Brussels.jpg
Deniz_Baykal_headshot.jpg
Lider Mesut Yılmaz Tansu Çiller Deniz Baykal
Parti ANAP DYP CHP
Liderlik tarihi 15 Haziran 1991 13 Haziran 1993 9 Eylül 1992
Liderin bölgesi Rize İstanbul Antalya (seçilmedi)
Son seçim 132 sandalye, %19,65 135 sandalye, %19,18 49 Sandalye, %10,71
Sandalye 86 85 0
Değişim azalış 46 azalış 50 azalış 49
Aldığı oy 4.122.929 3.745.417 2.716.094
Oran %13,22 %12,01 %8,71
Değişim azalış %6,43 azalış %7,17 azalış %2,00
Her seçim bölgesinden birinci çıkan partiye göre seçim sonuçlarını gösteren harita
Seçimden sonra Türkiye Büyük Millet Meclisinin sandalye dağılımı
Önceki Başbakan

Bülent Ecevit
DSP

Seçilen Başbakan

Bülent Ecevit
DSP

Grafik

1999 Türkiye genel seçimleri, 18 Nisan 1999 tarihinde yapılan ve TBMM 21. dönem milletvekillerinin belirlendiği genel seçim. Türkiye'nin 80 ilindeki 84 seçim çevresinde, %10 ülke barajlı d'Hondt sisteminin uygulanarak gerçekleştirilen seçimlerde 550 milletvekili TBMM'ye girmiştir.

Seçim dönemi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Haziran 1998'de ANASOL-D Hükûmeti olarak bilinen 55. Hükûmet'in Başbakanı Mesut Yılmaz ile bu hükûmeti dışarıdan destekleyen Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Genel Başkanı Deniz Baykal arasında yapılan görüşmeler sonunda varılan mutabakatla, Aralık 2000'de yapılması gereken milletvekilliği seçiminin yerel seçimlerle birleştirilerek 18 Nisan 1999 tarihinde yapılması kararlaştırıldı. 30 Temmuz 1998 tarihinde TBMM Genel Kurulu, erken genel seçimlerle yerel seçimlerin 18 Nisan 1999 tarihinde birleştirilerek yapılmasına karar verdi. Oylamaya katılan 497 milletvekilinden 486'sı kabul, 11'i ise ret oyu kullandı.[1]

Seçim kararının alınmasından kısa süre sonra patlak veren Türkbank Skandalı'yla CHP, ANASOL-D Hükûmeti'nden desteğini çekti. 25 Kasım 1998 tarihinde, CHP, Fazilet Partisi ve Doğru Yol Partisi'nin verdikleri gensorunun TBMM Genel Kurulunda kabul edilmesiyle Cumhuriyet tarihinin en uzun ömürlü azınlık hükûmeti olan ANASOL-D Hükûmeti düştü. Mesut Yılmaz istifasını Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel'e sundu. Yaklaşık 1,5 aylık bir süreçten sonra, 18 Nisan seçimlerine kadar görev yapacak olan Bülent Ecevit başkanlığındaki 56. Hükûmet kuruldu.

1968 yerel seçimleriyle birlikte Cumhuriyet Senatosu için 24 ilde yapılan kısmi birleşik seçim dikkate alınmazsa, yerel seçimlerle bir arada yapılan ilk genel seçimlerdir. 80 ildeki 84 seçim çevresinde düzenlenen seçimlerde, 37.495.217 kayıtlı seçmenden 32.656.070'i sandık başına gitti. 20 partinin katıldığı 18 Nisan 1999 genel seçimleri, 1950'den sonra yapılan serbest seçimler arasında katılan siyasi parti sayısının en fazla olduğu seçimdir.

Seçime ayrıca aşağıdaki 52 seçim bölgesinden 150 bağımsız aday katıldı.[2]
Bölge #
Adana 6
Adıyaman 3
Afyon 1
Ağrı 4
Ankara 5
Ankara-1 3
Ankara-2 2
Antalya 3
Bartın 1
Batman 5
Bingöl 1
Bitlis 3
Bolu 1
Bursa 4
Çankırı 1
Denizli 2
Diyarbakır 5
Edirne 1
Bölge #
Elazığ 1
Erzincan 1
Eskişehir 3
Gaziantep 4
Hakkâri 2
Hatay 3
Iğdır 3
İçel 3
İstanbul 17
İstanbul-1 9
İstanbul-2 4
İstanbul-3 4
İzmir 7
İzmir-1 6
İzmir-2 1
Kahramanmaraş 3
Kars 1
Kastamonu 1
Kayseri 1
Bölge #
Kırıkkale 2
Kocaeli 4
Konya 1
Kütahya 2
Malatya 8
Manisa 2
Mardin 4
Muş 5
Ordu 1
Sakarya 1
Samsun 3
Siirt 3
Şanlıurfa 1
Şırnak 5
Tunceli 3
Uşak 1
Van 6
Zonguldak 2
Toplam 150

Yüzde 10'luk seçim barajını aşan 5 siyasi partiden Demokratik Sol Parti 136, Milliyetçi Hareket Partisi 129, Fazilet Partisi 111, Anavatan Partisi 86 ve Doğru Yol Partisi 85 milletvekilliği kazandı. Bunlara ek olarak, 22 yıl aradan sona bağımsız adaylar da TBMM'ye seçilmeyi başardı (Mehmet Ağar-Elazığ, Ahmet Özal-Malatya, Bekir Gündoğan-Tunceli). Yine 22 yıl aradan sonra ilk kez bir merkez sol partinin birinci olduğu seçimlerde, seçim barajını aşamayan Cumhuriyet Halk Partisi tarihinde ilk defa TBMM dışında kaldı. DSP'nin oylarını yaklaşık yüzde 50 oranında artırarak birinciliğe yükseldiği bu seçimlerde, bir önceki seçimde yüzde 10 barajını aşamayarak TBMM'ye giremeyen MHP ise oylarını yaklaşık yüzde yüz oranında artırarak ikinci parti durumuna geldi. Seçime katılan diğer büyük partilerden, Refah Partisi'nin devamı olarak kurulan FP, ANAP, DYP ve CHP'nin oyları geriledi. TBMM'ye seçilen kadın vekil sayısı 1995 seçimlerine göre 13'ten 23'e yükseldi.[3] 80 ilden 27'sinde DSP, 25'inde MHP, 11'inde HADEP, 9'unda FP, 5'inde DYP, 2'sinde bağımsızlar ve 1'inde de ANAP birinci oldu.

18 Nisan 1999 Genel Seçimlerinden sonra hükûmeti kurma görevi 9. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel tarafından Demokratik Sol Parti (DSP) Genel Başkanı Bülent Ecevit'e verildi. Ecevit, DSP, Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) ve Anavatan Partisi (ANAP) ile 28 Mayıs 1999 tarihinde üçlü koalisyon hükûmetini kurdu. Böylece Türk siyasi yaşamında 17. koalisyon hükûmeti kurulmuş oldu. Bu hükûmetle, MHP 21 yıl sonra hükûmete girdi.

Sonuç

[değiştir | kaynağı değiştir]

1999 genel seçimlerinin sonuçları:[4]

Gümrük kapıları hariç Türkiye geneli
Seçmen Sayısı 37.495.217
Kullanılan Oy 32.656.070
Geçerli Oy 31.119.242
Geçersiz Oy 1.536.828
Katılım Oranı (%) 87,09
Gümrük kapıları
Geçerli Oy 65.254
Genel
Geçerli Oy 31.184.496
Milletvekili sayısı 550
Parti Genel Başkan Oy % +/– Sandalye +/–
Demokratik Sol Parti Bülent Ecevit 6.919.670 22,19 artış 7,55 136 artış 60
Milliyetçi Hareket Partisi Devlet Bahçeli 5.606.583 17,98 artış 9,80 129 artış 129
Fazilet Partisi Recai Kutan 4.805.381 15,41 — 111 —
Anavatan Partisi Mesut Yılmaz 4.122.929 13,22 azalış 6,43 86 azalış 46
Doğru Yol Partisi Tansu Çiller 3.745.417 12,01 azalış 7,17 85 azalış 50
Bağımsızlar 270.265 0,87 artış 0,39 3 artış 3
%10 seçim barajının altında kalan siyasi partiler
Cumhuriyet Halk Partisi Deniz Baykal 2.716.094 8,71 azalış 2,0 0 azalış 49
Halkın Demokrasi Partisi Murat Bozlak 1.482.196 4,75 artış 0,58 0 Sabit
Büyük Birlik Partisi Muhsin Yazıcıoğlu 456.353 1,46 — 0 —
Özgürlük ve Dayanışma Partisi Ufuk Uras 248.553 0,80 — 0 —
Demokrat Türkiye Partisi Hüsamettin Cindoruk 179.871 0,58 — 0 —
Liberal Demokrat Parti Besim Tibuk 127.174 0,41 — 0 —
Demokrat Parti Korkut Özal 92.093 0,30 — 0 —
Millet Partisi Aykut Edibali 79.370 0,25 azalış 0,20 0 Sabit
Barış Partisi Abidin Özgünay 78.922 0,25 — 0 —
İşçi Partisi Doğu Perinçek 57.607 0,18 azalış 0,04 0 Sabit
Emek Partisi Levent Tüzel 51.756 0,17 — 0 —
Yeniden Doğuş Partisi Hasan Celal Güzel 44.787 0,14 azalış 0,20 0 Sabit
Sosyalist İktidar Partisi Aydemir Güler 37.680 0,12 — 0 —
Değişen Türkiye Partisi Gökhan Çapoğlu 37.175 0,12 — 0 —
Demokrasi ve Barış Partisi Refik Karakoç 24.620 0,08 — 0 —
Toplam 31.184.496 100 550

İllere göre oy dağılımı

[değiştir | kaynağı değiştir]

İllere göre 18 Nisan 1999 genel seçim sonuçları;[5] (Not: Aşağıdaki tabloda oy sayıları doğru olmakla birlikte oranlar hatalıdır. Oranlar hesaplanırken yuvarlama hatası yapılmıştır.)

İl MV DSP % MHP % FP % ANAP % DYP % Diğer % Toplam
Adana 14 219.535 25,90 199.723 23,56 87.018 10,26 100.141 11,81 79.269 9,35 161.803 19,09 847.489
Adıyaman 6 14.356 6,32 24.072 10,60 62.496 27,54 23.786 10,48 38.489 16,96 63.727 28,08 226.926
Afyon 7 44.296 12,60 98.403 28,00 40.031 11,39 42.758 12,16 54.451 15,49 71.481 20,34 351.420
Ağrı 4 3.965 2,75 11.041 7,66 18.416 12,79 13.265 9,21 18.244 12,67 79.047 54,90 143.978
Aksaray 4 16.659 9,91 55.357 32,95 28.267 16,82 17.699 10,53 24.487 14,57 25.497 15,17 167.966
Amasya 4 33.597 17,27 47.197 24,27 30.425 15,64 20.161 10,36 24.804 12,75 38.252 19,67 194.436
Ankara 28 462.379 23,12 431.050 21,56 341.174 17,06 216.118 10,81 146.364 7,32 402.043 20,11 1.999.128
Antalya 12 151.058 20,13 166.914 22,25 46.902 6,25 98.676 13,15 144.575 19,27 141.935 18,92 750.060
Ardahan 2 12.095 20,15 4.897 8,16 4.788 7,97 9.786 16,30 12.913 21,51 15.528 25,87 60.007
Artvin 2 20.075 19,35 17.322 16,70 9.067 8,74 17.278 16,65 20.516 19,77 19.464 18,76 103.722
Aydın 8 146.983 29,06 100.470 19,86 24.675 4,87 83.196 16,44 74.163 14,66 76.279 15,08 505.766
Balıkesir 9 200.955 31,14 102.922 15,95 61.316 9,50 89.446 13,86 118.603 18,38 71.935 11,14 645.177
Bartın 2 40.346 36,50 8.154 7,37 9.037 8,17 21.827 19,75 17.596 15,92 13.552 12,26 110.512
Batman 4 3.396 2,42 2.901 2,07 19.435 13,87 14.729 10,51 19.769 14,11 79.871 57,00 140.101
Bayburt 2 855 2,19 9.712 24,94 10.344 26,56 8.453 21,71 7.181 18,44 2.388 6,13 38.933
Bilecik 2 25.358 23,89 19.135 18,02 11.734 11,05 15.249 14,36 18.935 17,83 15.734 14,82 106.145
Bingöl 3 1.848 2,22 9.256 11,15 20.218 24,36 8.051 9,70 12.052 14,52 31.553 38,02 82.978
Bitlis 4 4.520 4,72 10.867 11,35 19.922 20,82 19.595 20,47 13.421 14,02 27.358 28,59 95.683
Bolu 5 67.733 21,83 65.214 21,01 60.636 19,54 43.903 14,15 37.658 12,13 35.109 11,31 310.253
Burdur 3 35.161 23,24 36.297 23,99 15.614 10,32 14.522 9,60 28.491 18,83 21.171 13,99 151.256
Bursa 16 357.441 32,04 161.872 14,51 171.450 15,36 178.397 15,99 142.708 12,79 103.669 9,29 1.115.537
Çanakkale 4 87.724 31,19 47.644 16,94 18.299 6,50 45.865 16,31 45.729 16,26 35.941 12,78 281.202
Çankırı 3 10.670 8,48 47.825 38,04 24.940 19,83 8.568 6,81 21.424 17,04 12.294 9,77 125.721
Çorum 5 30.714 9,43 96.845 29,75 58.233 17,89 19.092 5,86 45.292 13,91 75.253 23,12 325.429
Denizli 7 122.484 26,83 83.902 18,38 26.303 5,76 68.717 15,05 81.996 17,96 73.061 16,00 456.463
Diyarbakır 11 20.265 4,97 11.217 2,75 59.310 14,57 45.307 11,13 45.527 11,18 225.407 55,37 407.033
Edirne 4 107.327 45,56 21.714 9,21 8.273 3,51 35.067 14,88 26.462 11,23 36.689 15,57 235.532
Elazığ 5 9.358 3,84 33.222 13,63 59.622 24,47 15.981 6,56 21.962 9,01 103.437 42,46 243.582
Erzincan 3 8.958 8,08 27.745 25,04 20.683 18,66 8.287 7,47 15.191 13,71 29.927 27,01 110.791
Erzurum 8 15.881 4,69 88.506 26,18 95.610 28,28 25.350 7,49 56.223 16,63 56.489 16,71 338.059
Eskişehir 6 142.210 36,23 68.272 17,39 38.193 9,73 44.630 11,37 53.075 13,52 46.130 11,75 392.510
Gaziantep 9 97.025 19,51 99.444 20,00 78.822 15,85 49.369 9,93 51.323 10,32 121.160 24,37 497.143
Giresun 5 48.484 21,48 46.552 20,62 36.965 16,37 33.428 14,81 30.056 13,31 30.197 13,38 225.682
Gümüşhane 2 4.107 5,81 22.979 32,52 16.418 23,23 11.572 16,37 9.789 13,85 5.790 8,19 70.655
Hakkâri 3 2.923 4,79 1.245 2,04 6.049 9,91 5.754 9,43 11.047 18,11 33.968 55,69 60.986
Hatay 10 80.955 13,96 128.387 22,15 70.641 12,18 70.627 12,18 66.958 11,55 162.000 27,95 579.568
Iğdır 2 2.535 4,13 10.416 17,00 7.921 12,92 7.382 12,04 4.884 7,97 28.131 45,91 61.269
Isparta 4 21.279 9,88 63.083 29,31 20.607 9,57 36.853 17,12 49.769 23,13 23.576 10,95 215.167
İçel 12 134.977 19,35 197.983 28,38 36.343 5,21 75.863 10,87 76.485 10,96 175.847 25,21 697.498
İstanbul 69 1.466.438 29,66 498.745 10,08 1.052.738 21,29 780.518 15,78 268.932 5,43 876.384 17,72 4.943.755
İzmir 24 725.607 40,26 199.597 11,07 88.100 4,88 285.115 15,82 172.525 9,57 331.024 18,37 1.801.968
Kahramanmaraş 9 24.742 5,95 117.042 28,18 95.807 23,07 38.579 9,29 73.134 17,61 65.963 15,88 415.267
Karabük 3 24.762 19,46 28.142 22,11 17.660 13,87 18.135 14,25 21.808 17,13 16.731 13,14 127.238
Karaman 3 18.478 16,49 35.372 31,57 22.239 19,85 7.165 6,39 12.239 10,92 16.536 14,76 112.029
Kars 3 20.955 16,96 15.866 12,84 12.086 9,78 20.184 16,34 14.595 11,81 39.834 32,24 123.520
Kastamonu 4 52.149 23,55 50.722 22,91 16.546 7,47 33.872 15,30 43.054 19,44 25.041 11,31 221.384
Kayseri 8 81.782 16,19 165.498 32,77 117.326 23,23 37.189 7,36 48.174 9,54 54.932 10,87 504.901
Kırıkkale 4 17.931 11,48 43.533 27,88 23.880 15,29 26.516 16,98 22.039 14,11 22.197 14,22 156.096
Kırklareli 3 73.198 38,38 24.326 12,75 6.649 3,48 33.635 17,63 19.746 10,35 33.124 17,37 190.678
Kırşehir 3 23.949 18,34 43.359 33,20 12.434 9,52 12.925 9,89 11.499 8,80 26.410 20,22 130.576
Kilis 2 10.620 20,35 10.983 21,05 8.055 15,44 4.805 9,21 12.017 23,03 5.686 10,89 52.166
Kocaeli 10 143.352 22,89 92.409 14,76 142.391 22,74 67.512 10,78 72.547 11,58 107.859 17,22 626.070
Konya 16 95.477 10,67 232.513 25,99 269.793 30,16 64.282 7,18 123.928 13,85 108.289 12,10 894.282
Kütahya 6 54.860 16,34 75.997 22,63 57.080 17,00 34.385 10,24 81.079 24,15 32.290 9,61 335.691
Malatya 7 19.090 5,91 63.880 19,78 81.632 25,27 23.239 7,19 19.228 5,95 115.856 35,87 322.925
Manisa 10 177.993 25,29 147.743 20,99 58.755 8,34 74.828 10,63 134.172 19,06 110.296 15,67 703.787
Mardin 6 19.847 9,02 4.242 1,92 25.966 11,81 36.140 16,43 42.254 19,21 91.395 41,57 219.844
Muğla 6 113.479 29,77 61.174 16,04 12.894 3,38 63.319 16,61 63.770 16,72 66.538 17,45 381.174
Muş 4 10.610 9,11 5.074 4,35 12.701 10,91 12.922 11,10 13.618 11,69 61.475 52,81 116.400
Nevşehir 3 15.569 10,20 48.402 31,74 28.011 18,36 20.360 13,35 18.950 12,42 21.196 13,90 152.488
Niğde 3 24.925 14,73 45.007 26,61 23.964 14,17 16.005 9,46 31.103 18,39 28.110 16,62 169.114
Ordu 7 87.441 23,48 61.835 16,60 45.774 12,29 79.827 21,44 44.725 12,01 52.711 14,15 372.313
Osmaniye 4 20.030 10,13 80.738 40,86 26.363 13,34 17.253 8,73 25.764 13,04 27.423 13,88 197.571
Rize 3 16.048 9,83 14.713 9,01 33.879 20,76 70.835 43,41 15.924 9,76 11.753 7,20 163.152
Sakarya 6 80.960 19,32 73.813 17,62 102.052 24,36 57.894 13,82 64.035 15,28 40.128 9,58 418.882
Samsun 10 133.355 21,56 129.427 20,93 92.724 14,99 87.827 14,20 94.840 15,33 80.179 12,96 618.352
Siirt 3 4.217 5,09 4.145 5,00 11.066 13,36 10.405 12,56 18.291 22,08 34.683 41,88 82.807
Sinop 3 30.413 25,73 14.071 11,90 14.468 12,24 22.074 18,67 18.003 15,23 19.170 16,21 118.199
Sivas 6 26.036 8,13 60.758 18,99 88.827 27,76 17.528 5,47 25.386 7,93 101.409 31,69 319.944
Şanlıurfa 11 19.392 4,59 35.864 8,49 90.387 21,40 59.001 13,97 100.394 23,77 117.146 27,74 422.184
Şırnak 3 3.912 4,53 4.299 4,98 9.598 11,13 14.595 16,93 8.818 10,23 44.963 52,17 86.185
Tekirdağ 5 131.527 41,16 34.528 10,80 17.931 5,61 56.770 17,76 37.044 11,59 41.700 13,05 319.500
Tokat 6 31.743 9,31 99.434 29,18 69.365 20,35 27.429 8,05 40.444 11,87 72.303 21,22 340.718
Trabzon 7 68.085 17,76 83.967 21,90 76.429 19,93 77.328 20,17 41.270 10,76 36.240 9,45 383.319
Tunceli 2 3.599 9,09 2.840 7,17 952 2,40 3.208 8,10 6.155 15,55 22.808 57,65 39.562
Uşak 3 52.345 29,63 41.249 23,35 12.842 7,27 18.790 10,63 18.965 10,73 32.411 18,35 176.602
Van 7 10.084 4,12 19.659 8,04 46.126 18,86 23.868 9,76 27.055 11,06 117.700 48,14 244.492
Yalova 2 22.526 24,27 10.343 11,14 13.487 14,53 22.025 23,73 12.611 13,58 11.807 12,72 92.799
Yozgat 6 16.096 5,96 104.977 38,90 56.903 21,08 29.175 10,81 22.220 8,23 40.341 14,98 269.712
Zonguldak 6 135.559 39,29 40.541 11,75 33.307 9,65 50.716 14,70 35.181 10,19 49.643 14,39 344.947
Türkiye Toplamı 550 6.919.668 22,18 5.606.584 17,97 4.805.384 15,40 4.122.926 13,22 3.745.417 12,01 5.984.377 19,19 31.184.356

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Ve, seçim kararı çıktı 6 Temmuz 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Milliyet, 31 Temmuz 1998.
  2. ^ "Milletvekili genel seçimine katılan adaylar". biruni.tuik.gov.tr. 3 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2023. 
  3. ^ Ortanın sağı ve solu kazandı 2 Nisan 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Aksiyon, 24 Nisan 1999.
  4. ^ "1999 Yılı Seçim Sonuçları" (PDF). 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2015. 
  5. ^ "İllere Göre 1999 Yılı Seçim Sonuçları". 29 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2015. 
  1. ^ (Refah Partisi olarak)
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=1999_Türkiye_genel_seçimleri&oldid=33993110" sayfasından alınmıştır