Ağrı - Vikipedi

Bu sayfa Ağrı ilinin şehir merkezini anlatmaktadır. İl için Ağrı (il) sayfasına bakınız.
Ağrı
Şehir
Ağrı ili
Ağrı ili
ÜlkeTürkiye
Coğrafi bölgeDoğu Anadolu Bölgesi
İlAğrı
İdare
 • Belediye başkanıHazal Aras (DEM Parti)
Yüzölçümü
 • Toplam14.927 km²
Rakım1632 m
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
Posta kodu
04100
Alan kodu472
Plaka kodu04

Ağrı veya eskiden Karakilise (Osmanlıca: قره‌کلیسا), Türkiye'nin Doğu Anadolu Bölgesi'nde bulunan Ağrı ilinin merkezi olan şehir. Ayrıca tarihte birden fazla isim değişikliği yaşamıştır. Karakilise, Ararat, Karaköse ve son olarak Ağrı Dağı'ndan esinlenilerek Ağrı ismi verilmiştir. Bu şehrin rakımı 1.632 m'dir.

Ağrı Ovası'nın kuzeyinde kurulmuştur. Çok soğuk bir iklimi olup ormanlık alanı azdır. Halkın büyük çoğunluğu tarım ve hayvancılıkla uğraşmaktadır. 15 Nisan "İşgalden Kurtuluş Günü" olarak kutlanır.

Tarih

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ayrıca bakınız: Ağrı ayaklanmaları

Osmanlı döneminde bu bölgedeki şehirleşme 1860 yılında Pakrevand (Üçkilise) piskoposu Hovhannes önderliğindeki Bitlisli Ermeni ticaret gruplarının Karakilisa (Kara Kilise) adını verilerek başlamıştır. Bir mülkte 10-15 dükkân kurularak başlatılan şehirleşme sonrası Milli Mücadele’nin ardından kent adı Karaköse adıyla değiştirilmiştir. 1946 yılında ise adı Ağrı yapılmıştır.

Nüfus

[değiştir | kaynağı değiştir]

2020 yılı ADNKS'ye göre merkez ilçenin nüfusu; şehir merkezinde 119.154, bağlı köylerde 31.109 olmak üzere toplam 150.263 kişiden oluşmaktadır. Şehrin yıllara göre nüfus değişimi aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.

Yıl Toplam Şehir Kır
Karaköse ilçesi (Bayazıt)
1927[1] 21.328 4.218 17.110
Ağrı merkez ilçesi
1935[2] 29.832 6.271 23.561
1940[3] 35.205 7.917 27.288
1945[4] 38.358 8.605 29.753
1950[5] 47.569 10.028 37.541
1955[6] 56.898 17.079 39.819
1960[7][a] 51.226 19.776 31.450
1965[8] 59.197 24.168 35.029
1970[9] 69.038 29.577 39.461
1975[10] 77.510 35.284 42.226
1980[11] 84.126 40.532 43.594
1985[12] 101.586 54.492 47.094
1990[13] 103.797 58.038 45.759
2000[14] 119.743 79.764 39.979
2007[15] 133.592 97.839 35.753
2008[16] 131.104 91.817 39.287
2009[17] 138.507 99.276 39.231
2010[18] 137.852 99.336 38.516
2011[19] 143.462 105.623 37.839
2012[20] 145.359 107.839 37.520
2013[21] 145.357 110.199 35.158
2014[22] 146.007 112.339 33.668
2015[23] 148.667 116.359 32.308
2016[23] 149.994 117.213 32.781
2017[23] 149.581 117.431 32.150
2018[23] 149.188 115.285 33.903
2019[23] 151.083 118.928 32.155
2020[23] 150.263 119.154 31.109

Ulaşım

[değiştir | kaynağı değiştir]

Türk Hava Yolları her gün İstanbul'dan 1 sefer (İstanbul Havalimanına), Anadolu Jet her gün 1 sefer Ankara'dan Ağrı'ya, 1 sefer ise İstanbul'dan Ağrı'ya (Sabiha Gökçen Havalimanından)[24] karşılıklı seferler düzenlemektedir.

Belediye başkanları

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ağrı Belediye Başkanları[25]
№ Belediye Başkanı Görev Başlangıcı Görev Bitişi Parti
1 H. Nuri Karaca 1927 1928 Cumhuriyet Halk Partisi
2 Piri Tekdal 1928 1930
3 İbrahim Ethem Akıncı 1930 1931
4 Mehmet Muhtar Bey 1931 1932
5 Ali Kemali Aksüt 1932 1933
6 Ahmet Rıfat Vona 1933 1934
7 İmadettin Arda 1934 1935
8 Burhanettin Şevki Teker 1935 1939
9 Hasip Kuylan 1939 1940
10 Ahmet Niyazi Mergen 1940 1944
11 Hilmi Balcı 1944 1946
12 Ahmet Tokar 1946 1955
13 Şevki Karaca 1955 1956 Demokrat Parti
14 Şerafettin Saraçoğlu 1956 1957
15 Fazıl Karacan 1957 1960
16 Cevdet Elçi 1963 1973 Adalet Partisi
17 Hayrettin Koç 1974 1977 Cumhuriyet Halk Partisi
18 Zübeyt Sarı 1977 1979 Adalet Partisi
19 Urfan Alpaslan 1979 1980 Bağımsız
20 Enver Kazanoğlu 1980 1981
21 Kutlu Aktaş 1981 1984
22 Hikmet Erdem 1984 1989 Anavatan Partisi
23 Fevzi Bulut 1989 1994 Sosyaldemokrat Halkçı Parti
24 Zeki Başaran 1994 1998 Refah Partisi
1998 1999 Fazilet Partisi
25 Hüseyin Yılmaz 1999 2004 Halkın Demokrasi Partisi
26 Ekrem Aktaş 2004 2009 Adalet ve Kalkınma Partisi
27 Hasan Arslan 2009 2014
28 Sırrı Sakık 9 Haziran 2014 17 Mart 2017 Barış ve Demokrasi Partisi
29 Musa Işın 17 Mart 2017 30 Haziran 2017 Kayyım
30 Süleyman Elban 30 Haziran 2017 2 Nisan 2019
31 Savcı Sayan 2 Nisan 2019 16 Mart 2023 Adalet ve Kalkınma Partisi
32 Metin Karadoğan 16 Mart 2023 4 Nisan 2024
33 Hazal Aras 4 Nisan 2024 Görevde Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi

Notlar

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Hamur ilçesinin kurulması ile nüfus azalmıştır.

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "Fasikül I: Mufassal Neticeler İcmal Tabloları" (PDF). 28 Teşrinevvel 1927 Umumî Nüfus Tahriri. DİE. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2021. 
  2. ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 20 İlkteşrin 1935 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  3. ^  . "Vilâyetler, kazalar, Nahiyeler ve Köyler İtibarile Nüfus ve Yüzey ölçü" (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016. 
  4. ^  . "1945 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  5. ^  . "Vilayet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  6. ^  . "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  7. ^  . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021. 
  8. ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  9. ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  10. ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  11. ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  12. ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  13. ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  14. ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  15. ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  16. ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  17. ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  18. ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  19. ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  20. ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013. 
  21. ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014. 
  22. ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
  23. ^ a b c d e f
    • "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016. 
    • "Merkez Nüfusu - Ağrı". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021. 
    • "Ağrı Merkez Nüfusu". nufusune.com. 
  24. ^ "AJet". 10 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Haziran 2024. 
  25. ^ "Eski Belediye Başkanları". Ağrı Belediye Başkanlığı. 4 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2024. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Ağrı&oldid=34333734" sayfasından alınmıştır