Guatemala Maya Dilleri Akademisi - Vikipedi

Guatemala'da konuşulan dillerin dağılım haritası
(Castilian = İspanyolca)

Guatemala Maya Dilleri Akademisi (kısaltması ALMG, İspanyolca Academia de Lenguas Mayas de Guatemala), Guatemala'da konuşulan 22[1] Maya dilinin kullanımını düzenleyen özerk devlet organizasyonu. Bu dillerin yazımında kullanılan değişik yazı sistemlerinin standartlaşması üzerine çaba harcar. Diğer bir işlevi de bu Maya dillerinin öğretimine yönelik çalışmalar yapmak, kurslar açarak tercüman yetiştirmektir.

Guatemala Kongresinde 18 Ekim 1990 günü onaylanarak yürülüğe girmiş olan Guatemala Maya Dilleri Kanunu (Ley de la Academia de Lenguas Mayas de Guatemala Decreto n.º 65-90) gereği 16 Kasım 1990 tarihinde kurulmuştur.

Guatemala İç Savaşında (1960 - 1996) 200.000 den fazla Maya Kızılderilisinin ölümüyle sonuçlanan soykırımın suçlularından birisi olması dolayısıyla savunma bakanının başkent Guatemala şehrindeki eski evi (Casa Crema) akademinin merkez binası olarak seçilmiştir.[2]

Araştırılan diller

[değiştir | kaynağı değiştir]

Guatemala'da yaklaşık 50-100 kişi tarafından konuşulan Yukatek Mayacası araştırma geliştirme konusu yapılan 22 dil arasında bulunmaz.

Türkçe adı İspanyolca adı Etnik (Guatemala 2002)[3] Anadil (Guatemala 2002)[4] departman Konuşulduğu ülke(ler)
Açice Achi’ 105.992 82.640 Baja Verapaz Guatemala
Akatekçe Akateko 39.370 35.763 Huehuetenango Guatemala (48.500), Meksika (Chiapas 10.100)
Avakatekçe Awakateko 11.068 9.613 Huehuetenango Guatemala
Çalçitekçe Chalchiteko 30.000[5] 30.000[5] Huehuetenango Guatemala
Çortice Ch’orti’ 46.833 11.734 Chiquimula, Zacapa Guatemala, Honduras
Çuhça Chuj 64.438 59.048 Huehuetenango Guatemala, Meksika (Chiapas)
Hakaltekçe Jakalteko ya da Popti’ 47.024 34.038 Huehuetenango Guatemala, Meksika
İşilce Ixil 95.315 83.574 El Quiché Guatemala, Meksika (224)
İtzaca Itza’ 1.983 1.094 El Petén Guatemala
Kakçikelce Kaqchikel 832.968 444.954 Chimaltenango, Guatemala, Baja Verapaz, Sacatepéquez, Sololá, Suchitepéquez Guatemala, Meksika (143)
Kanhobalca Q’anjob’al 159.030 139.830 Huehuetenango Guatemala
Kekçice Q'eqchi' 852.012 716.101 Alta Verapaz, Petén, El Quiché, Izabal Guatemala + 21.000 Belize, El Salvador, Meksika
Kiçece K´iche´ 1.270.953 890.596 El Quiché, Huehuetenango, Quetzaltenango, Retalhuleu, Sololá, Suchitepequez Totonicapán, San Marcos, Chimaltenango Guatemala, Meksika (524)
Mamca Mam 617.171 477.717 Huehuetenango, Quetzaltenango, San Marcos, Retalhuleu Guatemala, Meksika (28.000)
Mopanca Mopan 2.891 2.455 El Petén Belize (6.100), Guatemala
Pokomamca Poqomam 42.009 11.273 Escuintla, Guatemala, Jalapa Guatemala, El Salvador
Pokomçice Poqomchi’ 114.423 92.941 Alta Verapaz, Baja Verapaz, El Quiché Guatemala
Sakapultekçe Sakapulteko 9.763 6.973 El Quiché Guatemala
Sipakapaca Sipakapense 10.652 5.687 San Marcos Guatemala
Tektitekçe Tektiteko 2.077 1.144 Huehuetenango Guatemala, Meksika (1.000)
Tzutuhilce Tz’utujil 78.498 63.237 Sololá, Suchitepéquez Guatemala
Uspantekçe Uspanteko 7.494 3.971 El Quiché Guatemala

Alfabe

[değiştir | kaynağı değiştir]
Sesliler
Sessizler
ALMG IPA ALMG IPA ALMG IPA ALMG IPA ALMG IPA ALMG IPA ALMG IPA ALMG IPA
a [a] aa [aː] ä [ɐ] b' [ɓ] b [b] ch [ʧ] ch' [ʧ’] h [h]
e [e] ee [eː] ë [ə] j [x] k [k] k' [k’] l [l] m [m]
i [i] ii [iː] ï [ɪ] n [n] nh [ŋ] p [p] q [q] q' [q’]
o [o] oo [oː] ö [ʌ] r [r] s [s] t [t] t' [t’] tz [ʦ]
u [u] uu [uː] ü [ʊ] tz' [ʦ’] w [w] x [ʃ] y [j]  '  [ʔ]

  

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "ALMG: Cobertura de Comunidades Lingüísticas". 24 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2012. 
  2. ^ «La anterior residencia del ministro de la Defensa albergará los estudios del Canal 5», 31 Aralık 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. artículo en el diario El Periódico (Guatemala) del 22 de diciembre de 2003. Consultado el 1 de julio de 2012.
  3. ^ "XI Censo Nacional de Población y VI de Habitación (Censo 2002) : Variable Grupo_etnico : Pertenencia de grupo étnicor". 20 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2012. 
  4. ^ "XI Censo Nacional de Población y VI de Habitación (Censo 2002) : Variable Idioma_materno : Idioma o lengua en que aprendió a hablar". 28 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2012. 
  5. ^ a b "Chalchitecos, en busca de reconocimiento". Prensa Libre (İspanyolca). 23 Şubat 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2012. 
  6. ^ "ALMG/Portal". 22 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2012. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Guatemala_Maya_Dilleri_Akademisi&oldid=32821261" sayfasından alınmıştır