Alice Harikalar Diyarında - Vikipedi

Alice Harikalar Diyarında
Alice's Adventures in Wonderland
	Orijinal 1865 baskısının kapağı.
Yazar	Lewis Carroll
Ülke	Birleşik Krallık
Dil	İngilizce
Tür	Fantezi romanı
Yayım	26 Kasım 1865
Yayımcı	Macmillan
Seri

Alice Harikalar Diyarında (İngilizce özgün adı: Alice's Adventures in Wonderland), Lewis Carroll takma adını kullanan Charles Lutwidge Dodgson'ın 1865 yılında yayımlanan fantezi türündeki romanıdır.

Dünya çocuk edebiyatının en tanınmış klasiklerinden birisi olarak kabul edilir. Alice adında bir kız çocuğunun, bir tavşan deliğinden geçerek girdiği fantastik bir dünyada yaşadıklarını konu eder.

Konusu

Roman, Alice adında bir kız çocuğunun, bir tavşan deliğinden geçerek girdiği fantastik bir dünyada başından geçen hikâyeleri anlatır. Bu hikâyeler yoluyla yetişkinlerin dünyasının, saf, temiz bir çocuğun gözünden ne kadar saçma göründüğünü gözler önüne sermektedir.

Hikâyenin başında yedi yaşındaki Alice, terbiyeli bir küçük hanımefendidir ve büyüklerin sözcüsü konumundadır. Beyaz bir tavşanın peşinden giderek tavşan deliğinden geçtikten sonra girdiği düşler ülkesinde despot kraliçeye meydan okuyup yetişkin otoritesine karşı gelir. Okulda öğrenilenlerin gerekliliğini sorgular.^[1]

Arka planı

Alice Harikalar Diyarında, dünya çocuk edebiyatının en tanınmış klasiklerinden birisi olarak kabul edilir. Ancak yalnızca çocuklara değil, yetişkinlere de hitap eden fantezi, roman, oyun ya da epik şiir olarak de değerlendirilmiştir. Viktorya döneminin politik ve dini çekişmelerini hicveden bir alegori, bir sembolizm olarak da görülmüştür.^[2]

Bir matematikçi olan ve çalıştığı okulun dekanı Henry Lidell ile arkadaş olan Dodgson'un, 1862'de bir piknikte Henry Lidell'in kızı Alice'e anlattığı öyküyü küçük kızın ısrarı üzerine kaleme aldığı ve eserin böylece ortaya çıktığı düşünülür.^[2] Ancak yazar, "küçük kahraman" diye adlandırdığı ilham kaynağının gerçek bir çocuk olduğunu ısrarla reddetmiştir.^[3] Öykü, 1865'te kitap olarak yayımlandı ve olağanüstü başarı kazandı. Yazar, Kraliçe Viktorya’nın takdirini kazanan ve kendisini üne kavuşturan bu eserin devamı olarak 1872’de Aynanın İçinden adlı romanı yazmıştır.

Türkçede otuzdan fazla değişik baskısı bulunur.^[4]

Yayınlanışı

İsim değişikliği

1864 tarihli ilk el yazması Alice's Adventures under Ground (Alice'in Yeraltı Maceraları) adını taşır. Dodgson, arkadaşları tarafından el yazmasını yayınlamaya teşvik edildiğinde, hikâyede bazı değişiklikler yaptı ve Liddell çocuklarının eğlencesi için yapılmış aile referanslarından bazılarını kaldırdı. Dodgson, Domuz ve Biber, Çılgın Bir Çay Partisi adlı iki yeni bölüm ekledi ve çizimleri oluşturmak için bir sanatçı aradı. John Tenniel’in Alice'in “gözyaşı havuzunda” yüzmesi gibi bazı örnekler Dodgson'un kendi çizimlerine dayanırken, Şapkacı, Mart Tavşanı gibi yeni karakterlerin bazıları da Tenniel'in kendi yaratımına dayanıyordu. Hikâye, 1865 yılında Alice’s Adventures in Wonderland adlı yeni başlık altında yayınlandı.^[5]

Uyarlamaları

Alice Harikalar Ülkesinde, 1903'te Cecil Hepworth tarafından sessiz film olarak çekilmiştir. Bu, eserin ilk film uyarlamasıdır. 1910, 1915,1931, 1933, 1949, 1951 (Disney filmi), 1966 (animasyon), 1985,1988, 1995, 1999, 2005 (hint filmi), 2010 (yönetmen Tim Burton) yıllarında yapılmış film uyarlamaları vardır.

2007 yılında Koreli besteci Unsuk Chin, Alice Harikalar Diyarında ve Aynanın İçinden romanlarından uyarlanan liberettoyu opera olarak bestelemiş ve eser ilk defa Münih Opera Festivali'nde seslendirilmiştir.

Üç perdelik bale olarak uyarlanmış, Ulusal Kanada Balesi tarafından ilk gösterimi 28 Şubat 2011'de gerçekleştirilmiştir.

Eser Türkiye'de 2019'da Alice Müzikali adıyla sahneye uyarlandı.^[6]

Yasaklanması

Hayvanlara haddinden fazla insan özellikleri yüklenmiş olmasının insanlara hakaret sayılacağı, ileride çocukların hayvanlarla insanlara eşit düzeyde yaklaşacağı gerekçeleriyle 1931'de Çin'in Hunan eyaletinde yasaklanmıştır. Daha sonra "aynı nedenlerden" ötürü Amerika'da da birkaç okulda kütüphanelerden kaldırılmıştır.^[7]