Alternatif medya - Vikipedi

Alternatif medya, yaygın olarak bilinen ve tüketilen medyanın karşısında olan, ona alternatif üretim yapan medya örgütleri, kurumları ve araçlarına verilen genel ad.

Ana akım medya tarafından gerçekleştirilen içerik üretim ve sunum faaliyetlerinden bir şekilde farklılaşan çeşitli uygulamaları açıklamak için "yurttaş medyası", "sivil toplum medyası", "halk gazeteciliği", "açık yayıncılık", "katılımcı medya", "etkileşimli gazetecilik", "bağımsız medya", "muhalif medya", "radikal medya", "alternatif medya" gibi çeşitli kavramlar kullanılmaktadır. Bunların her biri alternatif medyanın değişik ve birbiriyle ilişkili yönlerine odaklanmaktadır. Medyanın alternatif olmasının temel göstergeleri; yayın yapmaya yönelik temel motivasyon kaynağının kâr olmaması, medya içinde örgütsel olarak hiyerarşiden uzak, yatay, eşitlikçi ve katılımcı bir yapılanmaya sahip olmak, sosyal sorumluluk anlayışı gütmek ve kamusal alandan dışlanmış olan ve/veya azınlıkta kalan kesimlerin kendilerini ifade etmelerine olanak sağlamak olarak sayılabilir.^[1]

1960'ların hippi kültürünün karşı kültür gazeteleri, günümüzdeki sendika gazeteleri, düşük bütçeli edebiyat dergileri, marjinal müzik biçimlerini yayınlayan dijital radyo istasyonları ya da radikal politik partiler tarafından dağıtılan gazeteler, çevre aktivistlerinin web sitesi, bir topluluğa ait feminist radyo programları gibi örnekler verilebilir.^[2] Bu alternatif medya örneklerinin hepsi ana akım gazetelerde, dergilerde ya da yayın medyasında yer almayan konuları ele alır. Gravür, baskı, el ilanı, poster, fotomontaj, duvar yazıları, radyo, film, video ve internet, toplumsal ve politik bağlamlarda birer radikal medya olarak kullanılmışlardır.^[3]

Alternatif medya, kuramcılar tarafından farklı şekillerde tanımlanmıştır. Alternatif medyaya dair tanımlayıcı girişimlerin ortak vurgu noktası okuyucuyla etkileşim, katılımcılık ve ticarileşme karşıtlığıdır.^[1]

Alternatif medyadan "radikal medya" şeklinde bahseden John D. H. Downing'e göre alternatif medya, "genellikle küçük ölçekli ve hegemonik politikalar, öncelikler ve perspektiflere karşı alternatif bir vizyon sunan medyadır".^[4] Örnekler, 1770'lerde Amerikan Devrimi sırasında dağıtılan el ilanlarından, 1980 ve 1990'larda AIDS yönünde farkındalık yaratmak üzere hazırlanmış videolara kadar genişletilebilir. Dans, grafiti, politik şakalar, web siteleri, alternatif video projeleri gibi etkinlikler de radikal medyaya örnek verilebilir.^[2] Sonuçta, Downing'e göre medyayı alternatif kılan şey toplumsal ve siyasal değişim için sahip olduğu potansiyeldir.^[1]

Alternatif yayınlar konusunda geniş bir bibliyografya olan Alternatives in Print sınıflandırmasına göre bir yayıncı aşağıdaki ölçütlerden en az birisine sahipse onun alternatif olduğu düşünülebilir:^[1]

• Yayıncı ticari olmamalı, yayının temel güdüsü kâr değil fikirler olmalıdır.
• Yayının ana fikri sosyal sorumluluk ya da yaratıcı anlatıma ya da ikisinin kombinasyonuna odaklanmalıdır.
• Yayıncılar kendilerini alternatif olarak tanımlamalıdır.

Fuchs ve Sandoval'n getirdiği tanıma göre alternatif medya, ticari olmayan, eleştirel olan ve katılımcı bir düzende üretim yapan medyadır.^[1]

Olga Gudes Bailey alternatif medyaya farklı dört kuramsal yaklaşım ortaya koymuştur. Bu kuramsal yaklaşımlardan birisi, alternatif medyayı ana akım medyaya alternatif olarak görmektir ve bu yaklaşım çerçevesinde ele alındığında alternatif medya dört belirleyici özelliğe sahiptir: küçük ölçekli olması ve özel topluluklara, gruplara, özellikle dezavantajlı gruplara yönelik farklılıklara saygılı olarak yayın yapmak; devlet ve piyasadan bağımsız olmak; izleyiciye açık, hiyerarşik olmayan, demokratik ve çoğulcu yapıya sahip olmak; egemen olmayan söylem ve temsillerin taşıyıcısı olmak.