French
DeutschAyva - Vikipedi
| Ayva | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||||||
| Korunma durumu | |||||||||||||||
 Asgari endişe altında (IUCN 3.1) | |||||||||||||||
Biyolojik sınıflandırma  | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| İkili adlandırma | |||||||||||||||
| Cydonia oblonga Mill., Gard. Dict. ed. 8: n.º 1 (1768).
| |||||||||||||||
Ayva (Cydonia oblonga), gülgiller (Rosaceae) familyasından 4–5 m boylanan, kırmızı kahverengi gövdeli meyve ağacıdır. Derine gitmeyen yüzeysel kök sistemine sahiptir.
Üretimi
[değiştir | kaynağı değiştir]10 ile 1000 m arasındaki yüksekliklerde hemen her bölgede yetiştirilebilir. Kumlu-tınlı sıcak ve geçirgen topraklarda yetişir. Soğuğa dayanıklıdır 7 °C periyodundaki sıcaklık ayva için idealdir. Üretimi, tohumla, kök sürgünleri ve çelikleme yapılır. Ayva yetiştiriciliğinin Anadolu'dan Yunanistan ve İtalya'ya geçtiği, milattan önce 650 yılında Yunanistan'da yetiştirildiği ve oradan diğer Avrupa ülkelerine yayıldığı tarihi araştırmalardan anlaşılmaktadır. Ayvaya bugün Avustralya hariç tüm dünya ülkelerinde rastlanabilmektedir.
Dünyada ayva üretiminde Türkiye birinci sıradadır. Yıllık üretim 2000 yılında 100 bin tonu bulmuştu. İkinci Çin 85 bin ton, üçünçü sırada Özbekistan 80 bin ton, Fas 4.sırada46 bin ton 6.sırada Arjantin27,500 tonla 7.sıradaAzerbaycan 27,140 bin tondur. Ayva yaprakları boya ve kozmetik sanayiinde, tıpta da ilaç yapımında kullanılmaktadır. Meyvesi reçel, tatlı, marmelat ve meyve suyu olarak değerlendirilir.
| En çok ayva üretimi - 2012 | |
|---|---|
| Ülke | Ton |
 Türkiye | 135,406 |
 Çin | 125,000 |
 Özbekistan | 80,000 |
 Fas | 46,000 |
 İran | 36,500 |
 Arjantin | 27,500 |
 Azerbaycan | 27,140 |
 İspanya | 14,000 |
 Sırbistan | 10,795 |
 Cezayir | 10,516 |
| World total | 596,532 |
| | |
Besin değeri
[değiştir | kaynağı değiştir]Ayva meyvesi, %84 su ve çoğu şeker olmak üzere %15 karbonhidrat içermektedir, yağ ve protein oranı ise çok düşüktür. Meyve bunlara ek olarak pektin, tanen, organik asitler, C vitamini ve mineral tuzları ihtiva eder.[2] Meyvenin tohumlarında ise yüzde 14-18 oranında tutkal maddeler, yüzde 16-20 oranında yağ, tanen, renkli maddeler ve yüksek oranda protein, az miktarda amigdalin ve emülsin yer alır.[kaynak belirtilmeli] Tohumlarda yer alan nitril bileşikleri mide asidi ile temasa geçtiğinde hidrolize olarak ortaya hidrojen siyanür gazının çıkmasına neden olurlar, ancak çekirdekler sadece büyük miktarlarda yendiği takdirde zehirlidir.[3]
Dağılımı
[değiştir | kaynağı değiştir]Anavatanı Hazar denizi dolayları, Kuzey-Batı İran, Türkistan ve Kuzey Anadolu'dur.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "İstatistikler: BM Gıda ve Tarım Örgütü: Ekonomi ve Toplum Dairesi: İstatistik Bölümü". UN Food and Agriculture Organization Corporate Statistical Database. 25 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Kasım 2015.
- ^ "Quince, raw". fdc.nal.usda.gov. 3 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Haziran 2020.
- ^ "Cydonia oblonga Quince PFAF Plant Database". pfaf.org. 10 Kasım 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Haziran 2020.
