Belgrad Kuşatması (1456) - Vikipedi

Belgrad Kuşatması
	; Belgrad kuşatması, Hünername 1584
Tarih	4-22 Temmuz 1456
Bölge	Nándorfehérvár, Macaristan Krallığı (günümüzde Belgrad, Sırbistan)
Sonuç	Macar-Haçlı zaferi
Taraflar
Macaristan Krallığı; Sırplar ; Avrupalı Haçlılar	Osmanlı İmparatorluğu
Komutanlar ve liderler
János Hunyadi ; Michael Szilágyi ; John of Capistrano	II. Mehmed ; Zağanos Paşa ; Veli Mahmud Paşa
Güçler
Kara ordusu: 50.000 asker 8.000 kale garnizonu; 12.000 Hunyadi kuvveti (çoğunluğu süvari); 30.000 Haçlı kuvveti; Tuna nehri üzerindeki deniz gücü: 200 tekne (1 kalyon); Şehirden 40 tekne;	Kara ordusu: 30.000-60.000 30.000 / 40.000 / 60.000 asker; 300 top; Tuna nehri üzerindeki deniz gücü: 60-200 gemi;
Kayıplar
4.000-10.000 ölü	13.000 ölü; 300 top

Belgrad Kuşatması, 1456 yılında Osmanlı İmparatorluğu padişahı Fatih Sultan Mehmed'in bizzat komuta ettiği başarısız seferdir. Macaristan Krallığı'nın elinde olan Belgrad'ın Osmanlılar tarafından ikinci kez ele geçirme girişimidir. İlk kuşatma Osmanlı sultanı II. Murad tarafından gerçekleştirilmiştir.

Savaş öncesi

Belgrad Kalesi, Fatih'in cihanşümul niyetleri için büyük bir engel teşkil etmekteydi. Avrupa'ya yapılacak seferlerde tampon bölge görevi gören Belgrad Kalesi'nin alınmasıyla beraber Sırbistan ve Macaristan’ın fethi kolaylaşacaktı. Fatih’in Belgrad’ı aldığında Macaristan’ı fethetmesinin sadece iki ayı bulacağı ve Budin’de akşam yemeği yiyeceği Batılı kaynaklarca anlatılan hadiseler arasındaydı^[13]. Osmanlı kaynaklarıysa her zaman yaptıkları gibi gaza (cihat) mefhumunu vurgulamaktaydı.

Bilindiği üzere bu sefer, Osmanlı’nın düzenlediği ilk Belgrad kuşatması olmayacaktı. Daha önce II. Murat da aynı kuşatmaya yeltenmiş ancak Batı’da başarılarıyla nam salmış János Hunyadi’nin direnişi karşısında Osmanlı birlikleri geri çekilmek zorunda kalmıştı. Oysa şimdi daha kuvvetli bir orduyla oğlu II. Mehmet bu kuşatmaya gidecekti. Sadrazam Mahmut Paşa’nın Hristiyan kardeşi Mihail Angeloviç aracılığıyla irtibata geçilen Sırp soylularının Osmanlı tarafına meyletmesine çabalanıyordu^[14]. Katolik Macarların Ortodoks Balkan tebaasına uyguladığı baskı düşünüldüğünde bu çabalar zaman kaybı olmayacak; Sırp-Macar ittifakını bozan Osmanlılar hizipleşme yaratacaktı.

Belgrad Kalesi, Tuna ve Sava nehirlerinin kesiştiği mevkide kurulmuş müstahkem bir kaleydi. Çift sıralı surlar ile içi su dolu hendek, kalenin güneyde kalan kısmını koruyordu^[15]^[16]. Osmanlılar kalenin bu nazik kısmından saldırıya geçmeyi planlamaktaydı. Fatih Sultan Mehmet savaş hazırlıklarını kış boyu Edirne’de sürdürdü; kuşatma hazırlıklarına bir hayli ihtimam gösteriyordu. İmparatorluğun dört bir yanını seferber etmişti. “İstanbul’da bozduğu bakır attan ve bozdurduğu haç ve çanlardan”^[17] yaptığı diye ifade edilen topları büyük önem taşıyordu. Morava Nehri üzerindeki Grosavaç'ta döktürdüğü topları daha sonra Rumeli Beylerbeyi Dayı Karaca Paşa'ya teslim etti. Topların düşman üzerinde büyük tesir yarattığı söylenir. Kuşatma topları 300 adetti ve aralarında 27 dev top ve 7 havan topu vardı. Batılı kaynaklarda Osmanlı ordusunun mevcudunun 140.000 ilâ 150.000 arasında olduğu söylenmektedir^[18]. Kimi kaynaklarda mevcudun 400.000'e çıktığı dahi ifade edilse de bu rakamların abartıdan ibaret olduğu şüphe götürmez. Ordunun 30.000 ilâ 60.000 kişiden oluştuğunu düşünmek daha makuldür^[19]. Bunun haricinde Osmanlı donanmasının 200 adet gemiden oluştuğu söylense de Bizanslı tarihçi Doukas mevcudun 60 gemi olduğunu ifade etmektedir. Mevcudu ne olursa olsun donanma, Belgrad'ı Tuna'dan sıkıştırmak için büyük önemdeydi.

Batı'da Belgrad için ciddi hazırlıklar yapılamamıştı. Avrupa'nın ruhban sınıfı Haçlı Seferi için uğraşsa bile beklediklerini bulamamışlardı. Bu durumu gören Papa III. Callixtus kuşatmanın en çetin anlarının yaşandığı Temmuz ayında, vekilleriyle düşman üzerine fiili veya kendi yerine başkasını yollayanların günahlarından arınacaklarını söylemişti^[20]. Avrupa'nın kuşatmaya bu denli sessiz kalışı Belgrad'ın ahalice müdafaa etmesine yol açacaktı. Keşiş Giovanni di Capistrano'nun halka yaptığı ateşli vaazlar aracılığıyla da birçok yerden zanaatkarlar, rahipler, öğrenciler, maceraperestler; kısaca sıradan insanlar gelmiş ve bunlardan bir direniş cemaati oluşturulmuştu^[21]. Bu direnişçiler iyi silahlanmamıştılar ve kılıç, sopa ve sabanlarla direnişe yardım etmeye çalışıyorlardı. Bunun yanında sayıca az olsa da Jan Hünyad'ın yanında düzenli birlikler de vardı. Jan Hunyad ve Capistrano'nun birlikleri Belgrad'a ulaşmadan önce Belgrad'taki garnizonun sayısı 6.000 asker ve 2.500 Haçlı birliğinden ibaretti^[22].

Kuşatma

Kış boyunca bütün hazırlıklarını büyük bir gizlilik içinde yaptıktan sonra^[23] Belgrad önlerine gelen Sultan Mehmet 4 Temmuz'da top atışlarını başlattı. Toplar duvarları yerle bir etmiş, tabyaları yıkmış ve gözetleme kulelerini ele geçirilmesinde büyük rol oynamıştı^[24]. Tuna'nın diğer yakasından, Jan Hunyad ve ateşli vaazlarıyla tanınan Capistrano'nın önderliğindeki birliklere Osmanlı ordusu yaklaşmaktaydı^[25]. Tam bu sırada Osmanlı karargahında bir tartışma vuku buldu. Rivayete göre Dayı Karaca Paşa, Fatih'e “Devletli Sultanım! Ben kuluna izin ver, Tuna suyunun öte tarafına geçeyim. Hisarın karşısında durayım,” demiş, bu sözüne Rumeli beyleri muhalefet etmişler ve padişahı ikna etmişlerdi. Rivayet doğruysa bu kararın tercih edilmemesiyle stratejik bir hata yapılmıştır^[26]. Dayı Karaca Paşa'nın isabetli görüşü tutulsaydı kale daha iyi korunacak ve yardım kuvvetleri kaleye giremeyecekti.

14 Temmuz'da Osmanlı donanması ile 200 gemiden oluşan ittifak güçleri arasında beş saatlik bir çarpışma gerçekleşti. Savaşı kazanan Haçlı birlikleri Belgrad'a girmeye muvaffak oldu. Direnişçiler gelen yardımla daha da kuvvetlendiler. Hunyadi'nin muvaffak oluşu ve kaleye devamlı birlik nakletmesi savaşın seyrini değiştirmiştir.

Fatih Sultan Mehmet 21 Temmuz'da taarruz emrini vermeden önce Hunyadi 4.000 kişiyi kaleden içeriye sokmuştu. Taarruz emri verildiğinde Osmanlı birlikleri hendeği geçerek açılan gedikten içeri girdi. Askerler, savaşı kazandıklarını düşünüp etrafı yağmalama gafletine düştüklerinde pusu kurmuş Haçlı askerlerinin hücumuna uğradılar. Kalenin içinde kalmış tüm askerler öldürüldü. Tuna'nın öte yakasındaki askerler de Osmanlı askerlerine saldırdılar. Hunyadi'ın başarılı saldırısı sonucu düşman askerleri karargâhın yakınına kadar geldi. Bu sırada vezirler geri çekilmeyi önerseler de Fatih “Düşmandan yüz döndürmek sıngın nişanıdır,” diyerek çekilmedi. Hatta Fatih'in burada sergilediği mukavemet anlatmaya değerdir. Fatih coşup, haykırarak yanındaki Yeniçeri Ağası Hasan'ı hırpaladı. Ağa bunun üzerine yalnız başına düşman üzerine yürüyerek canından oldu. Durumun şahitlerine göre Fatih dudaklarını ısırıp kanatmaya başlamış, ardından Fatih de düşman üzerine atını sürmüştü. Bu hengâme sırasında Fatih'in üç kişiyi öldürdüğü söylenir, hatta kalçasından dahi yaralanmıştır. Fatih'in bu tutumu, askeri kesin bir yenilgiden kurtarmıştı. Çekilmekte olan asker geri dönüp savaşmaya başladı. Ama artık kaleyi almanın imkansızlığını gören Fatih geri çekilmeye yöneldi. Bir Haçlı ordusunun gelme ihtimali ve verilen kayıplar bu kararı etkiliyordu. Bu yüzden hücum gecesi müzakere edilerek geri çekilme başladı. Söylenene göre sultan arkasında iz bırakmayarak çekildi. Osmanlı'nın verdiği kayıplar fazlaydı. Topları orada bırakmak zorunda kalmışlardı. Silahları tükenmişti. Belgrad kuşatmasına büyük hazırlıklar yapan Fatih yenilgiye uğramış ve çekilmesi gerekmişti^[27].

Öğle çanı

Belgrad kuşatması "Hristiyanlığın kaderini belirlemiştir".^[28] Papa III. Callixtus'un emriyle bu galibiyeti anmak için başlatılan öğle çanının çalınması, Hristiyan dünyasında Katolikler ve eski Protestanlar tarafından halen kullanılmaktadır.^[29]

Sonuçları

Belgrad'ın fethedilmemesinde kaleye giren yardımların önüne geçilememesi ve Jan Hunyadi'nin başarılı savunması belirleyici olmuştur. Hunyadi savaşta yaralanmış ve yaralarından dolayı ölmüştür. Sultan Mehmed ise bu çarpışma sırasında alnından ve baldırından yaralandı^[30]. Fatih Sultan Mehmed yeni hazırlıklar yapılırken, bozulan imajını düzeltmek için oğulları Bayezid ve Mustafa için görkemli bir sünnet düğünü düzenledi.

Güncel

2011'den itibaren, 22 Temmuz milli bir bayram olmuştur. János Hunyadi ve rahip Capistrano'lu John kumandaları altındaki Hristiyan güçleri, Osmanlı'ya karşı 1456 galibiyetleri kutlanmaktadır.^[31]

Galeri

Orta Çağ'da Belgrad Kalesi. Aşağı ve yukarı şehir ile saray görünüyor.
15. yy Türk elyazmasında kuşatma.

Kaynakça

Wikimedia Commons'ta Belgrad Kuşatması (1456) ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

^ Tarján M., Tamás. "A nándorfehérvári diadal" [Triumph of Nándorfehérvár]. Rubicon (Hungarian Historical Information Dissemination) (in Hungarian).
^ ^a ^b ^c ^d ^e Bánlaky, József. "Az 1456. évi országgyűlés határozatai. Események és intézkedések magyar részről Nándorfehérvár ostromának megkezdéséig." [Resolutions of the Parliament of 1456. Events and Measures on the Hungarian Side Until the Beginning of the Siege of Belgrade.]. A magyar nemzet hadtörténelme [The Military History of the Hungarian Nation] (in Hungarian). Budapest.
^ Bánlaky, József. "Nándorfehérvár ostroma" [The Siege of Belgrade]. A magyar nemzet hadtörténelme [The Military History of the Hungarian Nation] (in Hungarian). Budapest.
^ Setton, Kenneth M. (1984). The Papacy and the Levant (1204–1571), Volume III: The Sixteenth Century to the Reign of Julius III (İngilizce). Philadelphia: The American Philosophical Society. s. 177. ISBN 0-87169-161-2.
^ Stanford J. Shaw (1976). History of the Ottoman Empire and modern Turkey, Volume 1, Empire of the Gazis: The Rise and Decline of the Ottoman Empire 1280–1808. p. 63. ISBN 978-0521291637.
^ Setton, Kenneth M. (1984). The Papacy and the Levant (1204–1571), Volume III: The Sixteenth Century to the Reign of Julius III (İngilizce). Philadelphia: The American Philosophical Society. s. 174. ISBN 0-87169-161-2.
^ İsmail Hakkı Uzunçarşılı, Osmanlı Tarihi Cilt II, TTK Yayınları.
^ André Clot, Mehmed the Conqueror, p.102-103
^ (Aşıkpaşaoğlu, age. sf. 152.)
^ Dukas, Bizans Tarihi (trc. Vl. Mirmiroğlu), İstanbul 1956
^ Setton, Kenneth M. (1984). The Papacy and the Levant (1204–1571), Volume III: The Sixteenth Century to the Reign of Julius III (İngilizce). Philadelphia: The American Philosophical Society. s. 175. ISBN 0-87169-161-2.
^ The Later Crusades, 1274-1580: From Lyons to Alcazar, Norman Housley, s.104.
^ Franz Babinger, “Fatih Sultan Mehmet ve Zamanı”, Oğlak Yayınları, sf. 132; Johann Wilhelm Zinkeisen, “Osmanlı Tarihi II”, Yeditepe Yayınları, sf. 56.
^ Halil İnalcık, “Kuruluş Dönemi Osmanlı Sultanları”, İsam Yayınları, sf. 194; Feridun Emecen, “Osmanlı İmparatorluğu’nun Kuruluş ve Yükseliş Tarihi”, Türkiye İş Bankası Yayınları, sf. 147.
^ Gabor Agoston, Osmanlı’da Ateşli Silahlar, Türkiye İş Bankası Yayınları, sf. 90.
^ Salahattin Tansel, “Fatih Sultan Mehmed’in Siyasi Tarihi”, TTK Yayınları, sf. 118.
^ Aşıkpaşaoğlu Tarihi (Nihal Atsız neşri), Ötüken Yayınları, sf. 152.
^ Franz Babinger, age. sf.133; S. Tansel, age. sf. 118.
^ Gabor Agoston, (age. sf. 90) 50.000 sayısını verirken Babinger 60.000 olacağını söylemektedir. (age. sf.133)
^ Zinkeisen, age. sf. 59
^ Nicolae Jorga, Osmanlı İmparatorluğu Tarihi, Yeditepe Yayınları, sf. 82; Zinkeisen, age. sf.60; Robert Mantran, Osmanlı İmparatorluğu Tarihi, Türkiye İş Bankası Yayınları, sf. 112
^ Nicolae Jorga, askeri birlikleri 3.000 piyade olarak neşretmiş olsa da (age. sf. 82) modern araştırmacılardan Gabor Agoston bu sayıyı 6.000 şeklinde vermektedir (age. sf. 90).
^ Batı’ya ulaşmasına rağmen işe yaramıştır.
^ Gabor Agoston, age. sf. 91.
^ Zinkeisen, age. sf. 59; Gabor Agoston 18.000 Capistrano ve 10.000 Jan Hunyad askerinin nüfusunu vermektedir. (sf 90)
^ (Aşıkpaşaoğlu, age. sf. 152.) Bu rivayet bütün Osmanlı kaynaklarında söylenir.
^ Feridun M. Emecen, Osmanlı Klasik Çağında Siyaset, Kapı Yayınları.
^ "Papa III. Callixtus'un 14 Ağustos 1456'da Burgundian piskoposu ile Belgrad'da Hristiyanlığın kurtarılması konulu konuşması". 5 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ekim 2006.
^ István Lázár: Hungary: A Brief History 24 Ekim 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Bölüm 6)
^ Gazavât-ı Sultân Murâd b. Mehemmed Hân (nşr. Halil İnalcık – Mevlûd Oğuz), Ankara 1978, tür.yer.
^ [Anniversary of 1456 victory over Ottomans becomes memorial day politics.hu]

[1] Tarján M., Tamás. "A nándorfehérvári diadal" [Triumph of Nándorfehérvár]. Rubicon (Hungarian Historical Information Dissemination) (in Hungarian).

[Bánlaky,_József_1456-2] Bánlaky, József. "Az 1456. évi országgyűlés határozatai. Események és intézkedések magyar részről Nándorfehérvár ostromának megkezdéséig." [Resolutions of the Parliament of 1456. Events and Measures on the Hungarian Side Until the Beginning of the Siege of Belgrade.]. A magyar nemzet hadtörténelme [The Military History of the Hungarian Nation] (in Hungarian). Budapest.

[3] Bánlaky, József. "Nándorfehérvár ostroma" [The Siege of Belgrade]. A magyar nemzet hadtörténelme [The Military History of the Hungarian Nation] (in Hungarian). Budapest.

[Kenneth_M._Setton_1984_p._177-4] Setton, Kenneth M. (1984). The Papacy and the Levant (1204–1571), Volume III: The Sixteenth Century to the Reign of Julius III (İngilizce). Philadelphia: The American Philosophical Society. s. 177. ISBN 0-87169-161-2.

[5] Stanford J. Shaw (1976). History of the Ottoman Empire and modern Turkey, Volume 1, Empire of the Gazis: The Rise and Decline of the Ottoman Empire 1280–1808. p. 63. ISBN 978-0521291637.

[6] Setton, Kenneth M. (1984). The Papacy and the Levant (1204–1571), Volume III: The Sixteenth Century to the Reign of Julius III (İngilizce). Philadelphia: The American Philosophical Society. s. 174. ISBN 0-87169-161-2.

[7] İsmail Hakkı Uzunçarşılı, Osmanlı Tarihi Cilt II, TTK Yayınları.

[8] André Clot, Mehmed the Conqueror, p.102-103

[9] (Aşıkpaşaoğlu, age. sf. 152.)

[10] Dukas, Bizans Tarihi (trc. Vl. Mirmiroğlu), İstanbul 1956

[11] Setton, Kenneth M. (1984). The Papacy and the Levant (1204–1571), Volume III: The Sixteenth Century to the Reign of Julius III (İngilizce). Philadelphia: The American Philosophical Society. s. 175. ISBN 0-87169-161-2.

[12] The Later Crusades, 1274-1580: From Lyons to Alcazar, Norman Housley, s.104.

[13] Franz Babinger, “Fatih Sultan Mehmet ve Zamanı”, Oğlak Yayınları, sf. 132; Johann Wilhelm Zinkeisen, “Osmanlı Tarihi II”, Yeditepe Yayınları, sf. 56.

[14] Halil İnalcık, “Kuruluş Dönemi Osmanlı Sultanları”, İsam Yayınları, sf. 194; Feridun Emecen, “Osmanlı İmparatorluğu’nun Kuruluş ve Yükseliş Tarihi”, Türkiye İş Bankası Yayınları, sf. 147.

[15] Gabor Agoston, Osmanlı’da Ateşli Silahlar, Türkiye İş Bankası Yayınları, sf. 90.

[16] Salahattin Tansel, “Fatih Sultan Mehmed’in Siyasi Tarihi”, TTK Yayınları, sf. 118.

[17] Aşıkpaşaoğlu Tarihi (Nihal Atsız neşri), Ötüken Yayınları, sf. 152.

[18] Franz Babinger, age. sf.133; S. Tansel, age. sf. 118.

[19] Gabor Agoston, (age. sf. 90) 50.000 sayısını verirken Babinger 60.000 olacağını söylemektedir. (age. sf.133)

[20] Zinkeisen, age. sf. 59

[21] Nicolae Jorga, Osmanlı İmparatorluğu Tarihi, Yeditepe Yayınları, sf. 82; Zinkeisen, age. sf.60; Robert Mantran, Osmanlı İmparatorluğu Tarihi, Türkiye İş Bankası Yayınları, sf. 112

[22] Nicolae Jorga, askeri birlikleri 3.000 piyade olarak neşretmiş olsa da (age. sf. 82) modern araştırmacılardan Gabor Agoston bu sayıyı 6.000 şeklinde vermektedir (age. sf. 90).

[23] Batı’ya ulaşmasına rağmen işe yaramıştır.

[24] Gabor Agoston, age. sf. 91.

[25] Zinkeisen, age. sf. 59; Gabor Agoston 18.000 Capistrano ve 10.000 Jan Hunyad askerinin nüfusunu vermektedir. (sf 90)

[26] (Aşıkpaşaoğlu, age. sf. 152.) Bu rivayet bütün Osmanlı kaynaklarında söylenir.

[27] Feridun M. Emecen, Osmanlı Klasik Çağında Siyaset, Kapı Yayınları.

[28] "Papa III. Callixtus'un 14 Ağustos 1456'da Burgundian piskoposu ile Belgrad'da Hristiyanlığın kurtarılması konulu konuşması". 5 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ekim 2006.

[29] István Lázár: Hungary: A Brief History 24 Ekim 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Bölüm 6)

[30] Gazavât-ı Sultân Murâd b. Mehemmed Hân (nşr. Halil İnalcık – Mevlûd Oğuz), Ankara 1978, tür.yer.

[31] [Anniversary of 1456 victory over Ottomans becomes memorial day politics.hu]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

[29]

[30]

[31]

g t d Yüzyıllara göre Osmanlı İmparatorluğu'nun taraf olduğu önemli kuşatmalar
13.-14.	1285 Kulacahisar 1326 Bursa 1328-1331 Nikea 1333-1337 İzmit 1361 Edirne 1383-1387 Selanik 1383 Sofya 1385 Niş 1393 Tırnova 1394-1396 Konstantinopolis 1397-1402 Konstantinopolis
15.	1411 Konstantinopolis 1422 Konstantinopolis 1422-1430 Selanik 1428 Güvercinlik 1439 Semendire 1440 Belgrad 1440-41 Nobırda 1448 Kocacık 1450 Akçahisar 1453 İstanbul 1455 Berat 1456 Belgrad 1459 Semendire 1461 Trabzon 1462 Midilli 1463 Yayçe 1464 Yayçe 1467 Akçahisar 1470 Eğriboz 1474 İşkodra 1475 Kefe 1477-78 Akçahisar 1478-79 İşkodra 1480 Rodos 1481 Otranto 1484 Kili 1484 Akkerman 1499 İnebahtı
16.	1500 Modon 1500 Kefalonya 1501 Dıraç 1514-5 Diyarbakır 1516-7 Mardin 1517 Kahire 1521 Belgrad 1522 Knin 1522 Rodos 1529 Cezayir Adası 1529 Viyana 1532 Güns (Kőszeg) 1532 Maribor 1533-34 Koron 1534 Tunus 1534 Bağdat 1537 Klis 1537 Korfu 1538 Diu 1539 Kastelnovo 1541 Budin 1541 Cezayir 1542 Peşte 1543 Nice 1543 Estergon 1548 Aden 1548 Van 1551 Trablus 1552 Maskat 1552 Hürmüz 1552 Temeşvar 1552 Eğri 1556 Vahran 1559 Bahreyn 1563 Vahran 1565 Malta 1566 Zigetvar 1569-70 Kevkeban 1570 Lefkoşa 1570-71 Mağusa 1574 Tunus 1585 Tebriz 1585-86 Tebriz 1592 Bihaç 1593 Kulpa 1594 Yanıkkale 1596 Eğri 1598 Budin
17.	1601 Kanije 1602 İstolni Belgrad 1603 Tebriz 1605 Estergon 1616 Revan 1621 Hotin 1625 Bağdat 1630 Bağdat 1635 Revan 1638 Bağdat 1642 Azak 1645 Hanya 1646 Resmo 1660 Varad 1663 Uyvar 1664 Zerinvar 1648-1669 Kandiye 1672 Kamaniçe 1678 Çehrin 1683 Viyana 1684 Budin 1684 Ayamavra 1685 Uyvar 1686 Budin 1686 Peçuy 1688 Eğriboz 1688 Belgrad 1689 Perekop 1690 Belgrad 1692 Hanya 1693 Belgrad 1695 Azak 1696 Azak
18.	1715 Anabolu 1716 Korfu 1716 Temeşvar 1717 Belgrad 1724 Hoy 1724 Hemedan 1724 Revan 1725 Tebriz 1731 Revan 1731 Urmiye 1733 Bağdat 1734-35 Gence 1735 Kars 1737 Özi 1739 Belgrad 1743 Musul 1744 Kars 1769 Hotin 1773 Silistre 1788 Özi 1788 Hotin 1789 Belgrad 1789 İzmail 1799 El-Ariş 1799 Yafa 1799 Akka
19.	1801 Kahire 1806 Belgrad 1821 Patras 1821-22 Akropol 1821 Tripoliçe 1822 Mesalongi 1823 Mesalongi 1825-26 Mesalongi 1826-27 Akropol 1828 Kars 1828 Şumnu 1828 Silistre 1828 Varna 1854 Kalafat 1854 Silistre 1854-55 Sivastopol 1855 Kars 1877 Plevne
20.	1912-13 İşkodra 1912-13 Edirne 1915 Van 1915-16 Kût'ül-Amâre 1916-1919 Medine
Osmanlı mağlubiyetleri italik olarak gösterilmiştir.