Endonezya ekonomisi - Vikipedi

Endonezya ekonomisi
Cakarta, Endonezya'nın finans merkezi.
Derece	16. (nominal) / 7. (SAGP)
Para birimi	Rupiah (IDR)
Mali yıl	Takvim yılı
Ticaret organizasyonları	APEC, WTO, G-20, IOR-ARC, RCEP ve diğer
İstatistikler
GSYİH	$ 940.953 milyar (nominal, 2016 tahm.) $ 3.028 trilyon (SAGP, 2016)
GSYİH büyüme	%5.0 (2014), 4.8% (2015), %5.0 (2016), %5.1 (2017e)[1]
Kişi başı GSYİH	$11,700 (SAGP, 2016 tahm.)
Sektörel GSYİH dağılımı	tarım: %13.7, sanayi: %42.9, hizmetler: %43.3 (2014 tahm.)
Enflasyon (TÜFE)	%3.02 (2016)
Yoksulluk sınırı altındaki nüfus	%11.3 (2016)[2]
Gini katsayısı	38.1 (2011)[3]
İşgücü	123.7 milyon (2016 tahm.)
Sektörel işgücü dağılımı	tarım: %38.9, sanayi: %22.2, hizmetler: %47.9 (2012 est.)
İşsizlik	%6.3 (2016)[4]
İş yapılma kolaylığı sıralaması	91. (2017)[5]
Dış ticaret
İhracat	$ 144.4 milyar (2016)[6]
İhraç malları	Petrol ve gaz, çimento, gıda, elektrikli aletler, inşaat, kontrplâk, tekstil, kauçuk
Ana ihracat ortakları	Japonya %12  ABD %10.8  Çin %10  Singapur %8.4  Hindistan %7.8  Güney Kore %5.1  Malezya %5.1 (2015 tahm.)[7]
İthalat	$ 135.6 milyar (2016)
İthalat malları	makine ve ekipmanlar, kimyasallar, yakıtlar, gıda maddeleri
Ana ithalat ortakları	Çin %20.6  Singapur %12.6  Japonya %9.3  Malezya %6  Güney Kore %5.9  Tayland %5.7  ABD %5.3 (2015 tahm.)[8]
DYY sermayesi	$ 292.8 milyar (2016)[9]
Gayrisafi dış borç	$316.1 milyar (31 Aralık 2016, tahm.)
Kamu maliyesi
Kamu borçları	%27 SAGP (2016)[10]
Gelirler	$ 140.8 milyar (2012 tahm.)
Giderler	$ 160.6 milyar (2012 tahm.)
Ekonomik yardım	Oxford
Kredi derecelendirme	Standard & Poor's:[11] BB+ (İç) BB+ (Dış) BBB- (T&C değerlendirme) Görünüm: Durağan Moody's:[12] Baa3 Görünüm: Durağan Fitch:[12] BBB- Görünüm: Pozitif
Dış rezervler	$ 121.8 milyar (Mart 2017)[13]
Ana veri kaynağı: CIA World Fact Book Diğer bir bilgi verilmemiş, değerlerin tümü ABD Doları ile ifade edilmiştir.

Endonezya ekonomisi, Güneydoğu Asya'daki en büyük ekonomidir ve dünyanın yükselen pazar ekonomilerinden biridir. Ülke aynı zamanda G-20'nin büyük ekonomilerinden biridir ve yeni sanayileşmiş bir ülke olarak sınıflandırılmaktadır.^[14] Nominal (Düşük) GSYİH bakımından dünyadaki on altıncı büyük ekonomi ve SAGP GSYİH açısından yedincisi büyük ekonomidir. Endonezya hâlâ iç pazara, devlet bütçesinden yapılan harcamalara, kamu iktisadi teşebbüslerinin mülkiyetine (merkezi hükûmet 141 işletmeye sahiptir) ve pirinç ve elektrik dahil bir dizi temel malların fiyatları yönetimine bağlıdır ve bu Endonezya ekonomisinde önemli rol oynamaktadır; piyasa ekonomisi olan ekonomi, ancak 1990'lı yıllardan beri, yüzde 80'i özel Endonezyalı şirketler ve yabancı şirketler tarafından kontrol edilmektedir.^[15]

Hükûmet, 1997 yılı ortalarında başlayan, mali ve ekonomik kriz sonrasında uygunsuz banka kredileri satın alarak özel sektör varlıklarının önemli bir bölümünü gözaltına aldı; sermaye ve kurumsal varlıklarını borçların yeniden yapılandırılması süreci ile ele aldı ve gözaltında tutulan şirketler birkaç yıl sonra özelleştirme yoluyla satıldı. 1999'dan bu yana ekonomi toparlandı ve son yıllarda büyüme %4-6 seviyelerine yükseldi.^[16]

2012'de Endonezya, Hindistan'ı Çin'in ardından ikinci en hızlı büyüyen G-20 ekonomisi olarak geçmiştir.

1960'lı yıllarda ekonomi siyasi istikrarsızlıktan ötürü kötüye gitmişti. Ağır yoksulluk ve açlık ile sınanan genç ve tecrübesiz bir hükûmet vardı. Sukarno'nun 1960'lı yılların ortalarında çöküşüne gelindiğinde, ekonomi %1.000 yıllık enflasyon, ihracat gelirlerinde daralma, altyapıların dağılması, asgari kapasitede etkinlik gösteren fabrikalar ve önemsiz seviyedeki üretim tesisleri ve yatırımlar bakımından karışıklık içindeydi. Bununla birlikte, 1950'lerde yerli Endonezyalıların az da olsa Hollanda sömürge politikaları altında resmî bir eğitim aldıklarını göz önüne alırsak, Endonezya'nın 1960 sonrası dönemde ekonomik gelişmesi dikkat çekicidir.^[17]

Başkan Sukarno'nun çöküşünün ardından Yeni Düzen yönetimi enflasyonu düşüren, para birimini istikrara kavuşturan, dış borcun yeniden zamanaşımına bağlandığı ve dışarıdan yardım ve yatırım çeken ekonomik politikalara yöneldi. (Bakınız Berkeley Mafya). Endonezya kısa bir süre önce Güneydoğu Asya'nın tek OPEC üyesiydi ve 1970'lerin petrol fiyatlarındaki artışlar, 1968'den 1981'e kadar ortalama %7'yi aşan sürdürülebilir yüksek ekonomik büyümeye katkıda bulunan bir ihracat geliri yaratmıştı.^[18]

Yüksek düzeydeki düzenlemeler ve düşen petrol fiyatlarına bağımlılıkla, büyüme, 1981-1988 yılları arasında yılda ortalama %4.5 oranında yavaşladı. 1980'lerin sonlarında, ihracat rekabet gücünü artırmak için rupiahın yönetilen bir devalüasyonu ve finans sektörünün düzenlenmesinin kaldırılması da dahil olmak üzere bir dizi ekonomik reform başlatıldı.^[19] Dış yatırımlar, Endonezya'ya, özellikle hızla gelişmekte olan ihracata yönelik imalat sektörü içine akmış ve 1989'dan 1997'ye kadar Endonezya ekonomisi ortalama %7'den fazla büyümüştü.^[20][21]

Kişi başına düşen GSYİH, 1973'ten 1979'a kadar yükselen petrol ihracat gelirlerindeki ani artışın bir sonucu olarak 1970 ile 1980 yılları arasında %545 büyümüştür.^[22]

1987-1997 yılları arasındaki yüksek ekonomik büyüme, Endonezya ekonomisinde yapısal zayıflıkların bazılarını gölgelemişti. Büyüme, zayıf ve yozlaşmış kurumlar, mali sektörün kötü idaresi yoluyla ciddi kamu borçları, Endonezya'nın doğal kaynaklarının hızla tükenmesi ve iş dünyasındaki elit bir kayırma ve yolsuzluk kültürü, ekonomiye yüksek bir maliyet çıkarmıştı.^[23]

Uluslararası Şeffaflık Örgütü'nün yolsuz liderler listesine göre Suharto en büyük yolsuzluk lideri haline geldiğinde, 1990'lı yıllarda özellikle yolsuzluk ivme kazanmış ve siyasi hiyerarşinin en üst düzeylerine ulaşmıştır.^[24][25] Sonuç olarak, yasal sistem çok zayıftı ve sözleşmeleri uygulamak, borç toplamak veya iflas için etkili bir yöntem yoktu. Bankacılık uygulamaları çok basitti, teminata dayalı borç verme ve bağlı borç verme seviyeleri de dâhil ihtiyati yönetmeliklerin yaygın bir şekilde ihlali söz konusu olmaktaydı. Tarife dışı engeller, kamu iktisadi teşebbüsleri tarafından kira arayışı, iç mali yardımlar, iç ticarete yönelik engeller ve ihracat sınırlaması ekonomik çarpıklıklar yaratmıştı.

1997 yılının ortalarında Endonezya'yı etkilemeye başlayan Asya Mali Krizi ekonomik ve siyasi bir kriz haline gelmiştir. Endonezya'nın ilk yanıtı rupiahı dalgalı hale getirmek, temel iç faiz oranlarını yükseltmek ve maliye politikasını sıkılaştırmaktı. Ekim 1997'de Endonezya ve Uluslararası Para Fonu (IMF) makroekonomik istikrar ve bazı Ulusal Kalkınma Programları ve Ulusal Otomobil Programı gibi ülkeye en zarar verici ekonomi politikalarının ortadan kaldırılmasına yönelik bir ekonomik yenilik programı üzerinde anlaşmaya vardı ve karanfil tekeli ile birlikte her ikisi de Başkan Suharto'nun aile üyelerini kapsıyordu. Ancak rupiah zayıf kaldı ve Başkan Suharto Mayıs 1998'de istifa etmek zorunda kaldı. Ağustos 1998'de Endonezya ve IMF, Başkan B. J. Habibie başkanlığında önemli yapısal yenilik hedeflerini içeren Genişletilmiş Fon Kolaylığı'nı (EFF - Extended Fund Facility) kabul etti. Cumhurbaşkanı Abdurrahman Vahit Ekim 1999'da göreve başladı ve Endonezya ve IMF Ocak 2000'de bir EFF daha imzaladı. Yeni programın ayrıca bir dizi ekonomik, yapısal reform ve yönetişim hedefleri vardı.

Mali ve ekonomik krizin etkileri ciddi boyutlarda idi. Kasım 1997'de hızlı para birimi değer kaybı, kamu borcunun 60 milyar ABD dolarına ulaştığını ve hükûmet bütçesine ciddi baskılar uygulandığını gösterdi.^[26] 1998'de reel GSYİH %13,1 oranında daralmıştır. Ekonomi, 1999 yılının ortalarında düşük bir seviyeye gelmiş ve yıl boyunca gerçek GSYİH büyümesi %0.8 olmuştu. Enflasyon 1998'de %72'ye ulaşmış ancak 1999'da %2'ye düşmüştür.

Ağustos 1997 başında Rp 2.600/USD1 aralığında olan rupiah, Ocak 1998'de 11.000/USD1 seviyesine düştü ve 1998'in ilk yarısı boyunca kısa dönemli spot oranları 15.000 civarındaydı.^[27] 1998 yılı sonunda 8,000/USD1 aralığına döndü ve o zamandan beri, göreceli olarak öngörülebilir ve aşamalı dalgalanmalarla 8000-10,000 Rupiah/ABD doları arasında işlem görmektedir. Bununla birlikte, rupiah 2013'te 11.000'in altına düşmeye başlamış ve Kasım 2016 itibarıyla 13.000 ABD doları seviyeleri civarındadır.^[28]

2004 sonlarında, Endonezya, uluslararası petrol fiyatlarındaki artışlar ve ithalat nedeniyle bir 'mini-kriz' ile karşı karşıya kaldı. Para birimi sabitlenmeden önce Rp 12.000/USD1 seviyesine ulaştı. Hükûmet, Ekim ayında, 2005 yılı için 14 milyar dolara mâl olacak olan büyük yakıt sübvansiyonlarını kesmek zorunda kaldı.^[29] Bu durum, tüketici yakıtlarının fiyatında iki kat artarak iki basamaklı enflasyona neden oldu. Durum istikrar kazandı, ancak ekonomi 2005 yılında %17 oranında enflasyonla mücadeleye devam etti.

2006'da Endonezya'nın ekonomik görünümü daha olumlu oldu. Ekonomik büyüme 2004 yılında %5,1'e yükseldi ve 2005 yılında %5,6'ya ulaştı. Kişi başına düşen gerçek gelir, 1996/1997 mali yılı seviyelerine ulaştı. Büyüme öncelikle Endonezya'nın gayri safi yurt içi hasılasının yaklaşık dörtte üçünü oluşturan yerel tüketimden kaynaklanmıştır. Jakarta Menkul Kıymetler Borsası, 2004 yılında %42 piyasa artışıyla Asya'daki en iyi performans gösteren borsa olmuştur. Büyüme üzerinde bir duruş bırakmaya devam eden sorunlar, yabancı yatırımların düşük seviyelerde seyretmesi, bürokratik kırtasiyecilik ve 51.43 trilyon rupiah veya 5.6573 milyar ABD Dolarına veya GSYİH'nın yaklaşık %1.4'üne tekabül eden yaygın yolsuzlukları içeriyordu.^[30] Bununla birlikte, 2004 yılındaki barışçıl seçimler sonucunda ve yenilikçi cumhurbaşkanı Susilo Bambang Yudhoyono'nun seçilmesiyle ilgili çok güçlü bir iyimserlik vardır.

İşsizlik oranı (Şubat 2007'de) %9.75 idi.^[31] Yavaşlayan küresel ekonomiye rağmen, Endonezya'nın ekonomik büyümesi, 2007'de on yılın en yüksek seviyesi olan %6.3'e yükseldi. Bu büyüme oranı, yoksulluğu Hükûmet'in yoksulluk sınırına dayalı olarak %17.8'den %16.6'ya düşürmek için yeterli ve işsizlik oranı Şubat 2008'de %8.46'ya gerileyen son işsizlik büyüme eğilimini tersine çevirdi.^[32][33] Birçok ihracata bağımlı komşusundan farklı olarak, ekonomide güçlü iç talep (ekonominin yaklaşık üçte birini oluşturmakta olan) ve GSYİH'nın yaklaşık %1,4'ü düzeyinde bir hükûmet mali teşvik paketinin yardımıyla o yıl durgunluğa girmemeyi başardı. Endonezya, Hindistan ve Çin'den sonra endüstrileşmiş ve gelişmekte olan 20 ülkenin (G20) en hızlı büyüyen ekonomisi durumundadır. 512 milyar dolarlık ekonomi, bir önceki yıla göre ilk çeyrekte %4.4 genişledi ve geçen ay IMF, 2009 yılı için yaptığı tahminleri %2.5'ten %3-4'e revize etti. Endonezya, yetkililerin öngörüsüne göre, kamu ve dış borcun hızlı bir şekilde azaltılması, kurumsal ve bankacılık işkolu bilançolarının güçlendirilmesi ve daha yüksek sermayelendirme ve daha iyi denetim yoluyla bankaların zayıf noktalarının azaltılması da dahil olmak üzere geniş kapsamlı ekonomik ve mali reformları yürüten daha güçlü temellere sahiptir.^[34]

Endonezya'nın Başkan Yardımcısı Dr. Boediono'nun dile getirdiği gibi, 2012 için mevcut işsizlik oranı, %6 düzeyindedir.^[4]

1980'lerin sonlarından beri Endonezya, ekonomik büyümeyi teşvik etmek için düzenleyicilik çerçevesinde önemli değişiklikler yapmıştır. Bu büyüme büyük ölçüde hem yabancı hem de yerli yatırımlar tarafından finanse edildi. Amerikalı yatırımcılar petrol ve gaz sektörüne ağırlık verdiler ve Endonezya'nın en büyük madencilik projelerini üstlendiler. Buna ek olarak, 1980'lerin sanayi ve finans işkolu yeniliklerinden sonra özellikle ABD bankalarının, üreticilerinin ve hizmet sağlayıcılarının varlığı genişledi. Diğer önemli yabancı yatırımcılar arasında Hindistan, Japonya, Birleşik Krallık, Singapur, Hollanda, Katar, Hong Kong, Tayvan ve Güney Kore vardı.

Ekonomik bunalım, özel finansmanın zorunlu hale getirilmesini zorunlu kıldı ancak bu sorunlu olmuştu. 1997 ve 1999 yılları arasında neredeyse üçte ikisi kadar yeni yabancı yatırım onayları kesildi. Bunalım, ilave yeniliklere ihtiyaç duyulan alanları ortaya çıkardı. Yatırım ortamının iyileştirilmesi için sıklıkla belirtilen alanlar, işleyen bir yasal ve adli sistemin kurulması, rekabetçi süreçlere bağlılık ve uluslararası kabul görmüş muhasebe ve bilgilendirme ölçütlerinin benimsenmesi idi. Son yıllarda yasaların iyileştirilmesine rağmen, Endonezya'nın fikrî mülkiyet hakları rejimi zayıf kalmaktadır; etkin uygulama eksikliği büyük bir endişe kaynağıdır.

Suharto döneminde, Endonezya elektrik alımı, ücretli yollar ve telekomünikasyon dahil olmak üzere kamu altyapılarının özel olarak sağlanmasına yönelmişti. Ancak mali bunalım, özellikle de özel altyapı projeleri alanında anlaşmazlıkların çözümünde ciddi zayıflıklara neden olmuştu. Endonezya büyük bir işgücü, bol doğal kaynaklar ve çağdaş altyapı üstünlüklerine sahip olsa da, yeni projelere yapılan özel yatırım büyük oranda bunalım sırasında sona ermişti.

28 Haziran 2010 tarihi itibarıyla Endonezya Menkul Kıymetler Borsası, borsaya kote 349 şirkete ve 269,9 milyar ABD doları piyasa değeri bulunan kuruluşa sahipti..^[35] Kasım 2010'da olduğu gibi, piyasa değerinin üçte ikisi yabancı fonlar biçimindeydi ve Endonezya nüfusunun yalnızca yüzde birinin hisse senedi yatırımları vardı.^[36] İş ve yatırım ortamını iyileştirmek için çalışmalar sürdürülmektedir. Dünya Bankası'nın Yapılmış İş Anketi kapsamında Endonezya, 2010'da bir önceki yıldaki 129. sıradan 178 ülke içinde 122. sıraya yükselmişti. Bu çabalara rağmen, seviye halen bölgesel emsallerin altındaydı ve olumsuz bir yatırım ortamı devam etmekteydi. Örneğin, vergi mükellefi olan yerel sakinler (Endonezya'daki gelirleri dünya çapındaki gelirlerinden ötürü) dışında, yeterlikli yabancı yatırımcılar ve idari personel, kendi banka hesaplarını Endonezya'da idame ettirmez.^{[kaynak belirtilmeli]}

1990'dan 2010'a kadar Endonezya şirketleri, edinilen ya da hedef olarak toplam 137 milyar dolarlık bir toplam değeri olan 3.757 birleşme ve devralmalara katılmıştır.^[37] 2010 yılında 609 adet yeni açıklanan kayıt işlemleri bildirildi. Sayılar 2009'a kıyasla %19 artmıştı. 2010'daki anlaşmaların değeri 17 milyar dolardı. ABD doları, şimdiye kadar en yüksek ikinci sıradaydı. Yatırım Düzenleme Kurulu (BKPM), 2012 yılının tamamında, 22 Ocak'ta yayınladığı yıllık raporunda 25 milyar doları aşarak toplam 32.5 milyar dolarlık yatırım gerçekleştirildiğini bildirdi. Birincil yatırımlar madencilik, taşımacılık ve kimya işkollarında gerçekleşmişti.^[38]

2011'de Endonezya hükûmeti, Endonezya'da Ekonomik Kalkınmayı Hızlandırmak ve Genişletmek İçin "Ana Plan" olan MP3EI veya Masterplan Percepatan dan Perluasan Pembangunan Ekonomi Indonesia (Endonezya'da Ekonomik Gelişmeyi Hızlandırma ve Geliştirme Ana Planı) olarak bilinen yeni bir Ana Plan ilan etti. "Ana Plan"'la amaçlanan, özellikle Endonezya'daki altyapı projelerinde artan yatırımları teşvik etmekti.^[39]

Endonezya, 2011 yılının sonlarında Fitch Rating'den, 2012 yılının başında ise Moody's Rating'den yatırım notunu aldı; Aralık 1997'de, Endonezya Rp 450 trilyondan (50 milyar dolar) fazla bir miktardaki parayı Asya mali bunalımının başlangıcında yatırım derecesini kaybettikten sonra bankalardan borç verenleri kurtarmak için harcadı.^{[kaynak belirtilmeli]} Fitch, Endonezya'nın uzun vadeli ve yerel para cinsinden borç notunu BB+'dan istikrarlı seviye olarak BBB'ye yükseltti. Fitch ayrıca ekonominin 2013 yılına kadar yılda ortalama %6.0 büyüyeceğini, ancak daha elverişli bir küresel ekonomik ortam olmasını beklediğini belirtti. Moody's, Endonezya'nın yabancı ve yerel para cinsinden tahvil değerlerini Ba1'den Baa3 seviyesine istikrarlı bir görünüm ile yükseltti.^[40]

Çin ile ticaret 1990'lı yıllardan itibaren arttı ve 2014'te Çin, Japonya'nın ardından Endonezya'nın ikinci büyük ihracat rotası haline geldi.^[41] Çin'in ekonomik yükselişi ile Endonezya, Batı ülkeleri ile olan bağlarını dengelemek için Çin ile olan ilişkisini derinleştirdi.^[42]

Yeni Düzen'in başlangıcında, 1999'da Endonezya'ya yapılan ABD ihracatının toplamı 2 milyar dolardı ve bu 1997'deki 4.5 milyar dolar olarn seviyeden önemli ölçüde aşağıya inmişti. Ana ihracat, inşaat makineleri, makineler, havacılık parçaları, kimyasallar ve tarım ürünlerinden oluşuyordu. 1999 yılında Endonezya'dan ABD'den yapılan ithalat, toplamda 9.5 milyar dolar olup, ağırlıklı olarak giyim, makine ve nakliye ekipmanları, petrol, doğal kauçuk ve ayakkabı ürünlerini iöermekteydi. Endonezya'ya yapılan ekonomik yardım, 1989'da kurulan Endonezya Danışma Kümelenmesi (CGI - Consultative Group on Indonesia) aracılığıyla eşgüdümlü olarak düzenlenir. Bu bağış yardımını düzenlemek için yılda bir, bir araya gelen 19 bağışçı ülke ve 13 uluslararası örgütten oluşur.

Bu Endonezya gayri safi yurt içi hâsılasının piyasa fiyatlarında^[43] IMF tarafından milyon rupiah seviyesindeki rakamlarla birlikte bir eğilim çizelgesidir.

Satın alma gücü paritesi karşılaştırmaları için ABD Doları, yalnızca 3,094.57 rupiah ile çevrilir.

2009 yılında kişi başı ortalama ücret $2.32 ABD doları idi.

2011 yılında Endonezya'nın enflasyon oranı yüzde 3.79 iken hükûmetin belirlediği yüzde 5.65 hedefinin altında kalmıştı.^[44]

2006 yılı verileri ile Endonezya ekonomisinin yapısı^[45]

Kaynak: Endonezya İstatistik Bürosu (Biro Pusat Statistik), yıllık üretim verileri.

Tarım, ülkenin GSYİH'sının yüzde 14,43'üne katkıda bulunan kilit bir işkoludur.^[46] Şu anda tarım amaçlı kullanılan Endonezya toprak alanının yaklaşık yüzde 30'u mevcut ve yaklaşık 49 milyon Endonezya çalışanını (toplam Endonezya iş gücünün %41'i) istihdam etmektedir.^[47] Endonezya'nın önemli tarımsal ürünleri palmiye yağı, doğal kauçuk, kakao çekirdeği, kahve, çay, manyok, pirinç ve tropik baharatlardır.

Endonezya, Ortadoğu'nun dışındaki 2008 yılına kadar Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC - Organization of Petroleum Exporting Countries) üyesi olan Asya'dan tek ülkedir ve halen bir net petrol ithalatçısıdır. 1999'da, ham petrol ve kondensat (yoğuşma) üretimi ile günde ortalama 1.5 milyon varil (240.000 m³) ve arıtma da dahil olmak üzere 1998 takvim yılı içinde petrol ve gaz sektörü GSYİH'ye yaklaşık %9 katkıda bulunmuştur. 2005 itibarıyla, Endonezya'daki ham petrol ve kondensat üretimi günde 1.07 milyon varil (170.000 m³) oldu. Bu, 1990'lı yıllardan beri öncelikle yaşlanan petrol alanları ve petrol üretim teçhizatlarına yatırım yapılmaması nedeniyleydi. Üretimde yaşanan bu gerileme, 2005 yılında yurt içi tüketimde yılda yaklaşık %5.4 oranında önemli bir artışla birlikte 1,2 milyar dolarlık bir petrol ithalatı maliyeti getirmişti.

Devlet tüm petrol ve maden haklarının sahibidir. Yabancı şirketler, ancak üretim paylaşımı ve iş sözleşmeleri yoluyla katılım gösterebilirler. Petrol ve doğal gaz müteahhitleri sözleşme bölgelerindeki tüm keşif, üretim ve geliştirme maliyetlerini finanse etmekle yükümlüdürler; Üretilen petrol ve gazdan işletme, keşif ve geliştirme maliyetlerini geri kazanma hakkına sahiptirler.

Sanayinin yakıt üretimi, yaşlanan petrol sahaları ve yeni donanımlara yatırım yapılmaması nedeniyle yıllar içinde önemli ölçüde azalmıştır. Sonuç olarak, ham petrol ihracatçısı olmasına rağmen, Endonezya şimdi petrol ürünlerinde net bir ithalatçıdır. 2004'te 7 milyar ABD doları olan yakıt fiyatları daha önce destekli (sübvanse) olmuştu.^[48] Mevcut cumhurbaşkanı, yakıt fiyatlarındaki devlet desteğinin çeşitli aşamalarda önemli ölçüde azaltılması görevini üstlendi.^[49] Hükûmet, devlet desteklerindeki kesintilerin bu yıl bütçe açığını gayri safi yurt içi hasılanın (GSYİH) %1'ine indirmeyi hedeflediğini, geçen yıla göre yaklaşık %1.6'dan aşağıya düşürdüğünü belirtti. Aynı zamanda ekonomik zorlukları hafifletmek için hükûmet nitelikli vatandaşlara bir defalık devlet desteği teklif etti.

Endonezya dünyanın en büyük kalay pazarına sahiptir. Mineral üretimi geleneksel olarak boksit, gümüş ve kalay ağırlıklı olmakla birlikte, Endonezya ihracat pazarları için bakır, nikel, altın ve kömür üretimini genişletmektedir.

1993 yılının ortasında, Madenler ve Enerji Bakanlığı, kömür işkolunu yabancı yatırımlara açmış ve sonuçta önde gelen Endonezya kömür üreticileri şu an Birleşik Krallık şirketleri -BP ve Rio Tinto gibi- arasında bir ortak girişime sahip konuma gelmiştir. 1999 yılında toplam kömür üretimi, 55 milyon tonluk ihracat da dahil olmak üzere 74 milyon metrik tona ulaşmıştır. 2011 yılı kömür üretimi 353 milyon ton olarak gerçekleşmiştir. 2014 yılı itibarıyla Endonezya, toplam 458 Mt'luk üretim ve 382 Mt'luk ihracatla dünyada üçüncü en büyük üretici konumuna erişmiştir.^[50] Bu üretim hızıyla, rezervler gelecek 61 yılda, yani 2075 yılı civarında tükenecektir.^[51] İç piyasa yerine getirmesi gereken İç Pazar Yükümlülüğü (DMO - Domestic Market Obligation) düzenlemesi nedeniyle tüm üretimleri ihraç edemez. 2012'de DMO oranı %24.72'dir. Ve 2014'ten itibaren düşük dereceli kömür ihracatı yapılmamaktadır; bu nedenle Güney Kalimantan ve Güney Sumatra'da kömür kalorisi değerini 4,500 kcal/kg'dan 6,100 kcal/kg'a yükselten Kömür yükseltme teknolojisi süreci inşa edilecektir.^[52]

İki ABD şirketi Endonezya'da üç bakır/altın madenini işletmektedir; sırasıyla nikel ve altın için önemli miktarda yatırım yapan bir Kanadalı ve bir İngiliz şirketi bulunmaktadır. 1998'de Endonezya'da toprak altında bulunan altının değeri 1 milyar dolar, bakır değeri ise 843 milyon dolardı. Altın, bakır ve kömürden gelen alındılar, 3 milyar doların %84'ünü oluşturuyordu. Bu 1998 yılında mineral madencilik işkolu tarafından kazanılmıştı. Vedanta Resources ve Tata Grubu gibi Hindistan'daki servet grupları Endonezya'da önemli madencilik etkinliklerine sahiptir.

Nisan 2011: Endonezya, dünyanın Alüminyum oksit üretiminin %5'ini üreten Tayan, West Kalimantan alüminyum oksit projesinin eklenmesi ile dünyanın ikinci büyük alüminyum oksit üreticisi olacaktır. Endonezya'daki diğer şirketler tarafından daha da geliştirilebilen 100 çeşit alüminyum oksit türevinin olması nedeniyle proje cevherlerin sadece Alüminyumdan oluşmasını sağlamayacaktır.^[53]

2010 yılında, Endonezya satışları esas olarak neredeyse %100 yerel bileşenleri ile 7.6 milyon motosiklet üretmiştir. Honda, pazarın %50,95'lik pazar payıyla liderliğini sürdürdü ve bunu Yamaha %41,37'lik pazar payı ile takip etti.^[54]

2011 yılında perakende otomobil satışları bir önceki yıla göre % 19.26 artışla 888.335 adet olarak gerçekleşmiştir. Toyota, %35,34 ile yerel otomobil pazarına hakimken bunu %15,44 ile Daihatsu ve %14,56 ile Mitsubishi izledi.^[55] 2011'den bu yana, bazı yerel kökenli otomobil üreticileri Düşük Maliyetli Yeşil Araç (LCGC - Low Cost Green Car) olarak sınıflandırılır Endonezya otomobillerini tanıttı. 2012'de otomobil satışları yüzde 24.8 artarak 1 milyon adet sınırı üzerinde, 1.116 milyon adete yükselmiştir.^[56]

Endonezya Tekstil Birliği, 2013'te tekstil işkolunun 175 milyon dolarlık yatırım çekebileceğini bildirmiştir. 2012'de bu işkoluna yapılan yatırım 247 milyon dolar olup bunun sadece 51 milyon dolarlık kısmı yeni tekstil makineleri için olmuştur.^[57] 2012 yılında tekstil işkolunun ihracatı 13,7 milyar dolar seviyesindeydi.

2006 yılı çıktıları ile ilgili ana istatistikler yukarıdaki tabloda verilmiştir.

Endonezya'da son zamanlarda nükleer santrallerin olası kullanımı konusunda ilgiler yükselmektedir. Endonezya 3 araştırma reaktörü işletmektedir.

Deloitte'a göre, 2011 yılında Endonezya'da internet ile ilgili etkinlikler, ülkenin gayri safi yurt içi hasılasının (GSYİH) %1.6'sını oluşturmuştur. Bu, sırasıyla %1.51 ve %1.45 oranında, elektronik ve elektrikli cihaz ihracatı ve sıvılaştırılmış doğalgazdan daha büyüktü.^[58]

2015 yılında Endonezya finans hizmetleri, 14'ü dikey konglomera, 28'i yatay konglomera ve 8'i karışık konglomera olmak üzere toplam 50 konglomera (yerli ve / veya yabancı mülkiyet) tarafından elde edilen 7,589 trilyon Rp'yi aşmıştır. Bunlardan 35'i temel bankacılık işkollarında, 1'i sermaye piyasası işkolunda, 13'ü banka dışı işkollarında ve 1'i özel finans işkolundadır.^[59]

Haziran 2011 sonunda, Endonezya'nın borç servis oranı %21.6 ile tehlikeli eşik olan %30'un oldukça altındaydı.^[60]

2010'da %48 çevrimiçi kullanım büyümesi ile Endonezya'da 50 milyon küçük işletme bulunmaktaydı; bu nedenle Google, 2012'den önce Endonezya'da bir yerel büro açma girişiminde bulunmuştur.^[61]

Ağustos 2014'te, Endonezya toplam üretimi 878.000 birim araç iken, Ağustos 2014'te, Endonezya 126.935 Tamamlama Oluşturumu (CBU - Completelety Build Up) ünite araç ve 71.000 Tamamen Demonte (CKD - Completely Knock Down) araç ünitesi ihraç ettiğinden, ihracat toplam üretimin %22.5'ini oluşturmuştur. Otomotiv ihracatı ithalatının iki katından fazladır. Tahminen, 2020'ye kadar otomotiv ihracatı, CPO ihracatı ve ayakkabı ihracatının ardından üçüncü olacaktır.^[62]

Ağustos 2015 boyunca, Endonezya 123.790 motosiklet ihraç ederken; egemen olan üreticiler, 83.641 motosiklet ihraç etmiş ve Endonezya ihraç ürünlerinde ülkenin üretim üssü haline getirileceğini ilan etmiştir.^[63]

Haziran 2011'in sonu itibarıyla, sabit devlet varlıkları 1,265 trilyon Rp (128 milyar dolar) iken, devlet hisse senetlerinin değeri 50 trilyon Rp (5,0 milyar dolar) ve diğer devlet varlıkları 24 trilyon Rp (2,4 milyar dolar) idi.^[64]

Endonezyalı göçmen işçilerin en bilinen varış yeri Malezya'dır (yasadışı işçiler dahil). 2010'da bir Dünya Bankası raporuna göre Endonezya, toplam 7 milyar dolar değerinde dünyanın ilk on havale alan ülkeleri arasında yer almıştır.^[65]

Mayıs 2011 itibarıyla yurt dışında çalışan 6 milyon Endonezya vatandaşı vardır, bunların 2.2 milyonu Malezya'da, 1.5 milyonu da Suudi Arabistan'da ikamet etmektedir.^[66]

Turistler ve yabancı uyruklu kişiler dışındaki 111,752 kişi hariç Endonezya'da yaşayan yabancı uyruklu kişi sayısı, geçen yıla göre %6 artarak 67,056 yabancı vatandaş vize uygulamasına geçirilerek 2010 yılına göre %10 artmıştır. 6 aydan bir yıla kadar vize alanlar çoğunlukla Çinli, Japon, Güney Koreli, Hint, Amerikalı ve Avustralyalılar'dı. Bunların birkaç tanesi yeni iş yapan girişimcilerdi.

Mayıs 1998'de Suharto rejiminin sona ermesine katkıda bulunan 1990'ların sonlarındaki Asya Mali Krizinden bu yana, Endonezya'nın kamu maliyesi büyük bir dönüşüm geçirmişti. Finansal kriz, büyük bir ekonomik daralmaya ve kamu harcamalarında belirgin bir düşüşe neden olmuştu. Borç ve kamu para yardımları önemli ölçüde artarken, kalkınma harcamaları keskin bir şekilde azaltıldı.

Şimdi, yani on yıl sonra Endonezya krizden çıkmış ve ülkenin kalkınma ihtiyaçlarını karşılamak için bir kez daha mali kaynaklarına sahip olduğu bir duruma gelmiştir. Bu değişim, sağgörülü makroekonomik politikaların bir sonucu olarak ortaya çıkmış ve en önemlisi bütçe açığının çok düşük olmasına yol açmıştır. Ayrıca, hükûmetin para harcama şekli, 2001 yılı "büyük patlama"sında yerinden yönetimle değişime uğramış ve bu da tüm hükûmet harcamalarının, alt ulusal hükûmetlere 2006'da devredilmesine yol açmıştır. Aynı derecede önemli olan bir diğer etmen, 2005 yılında uluslararası petrol fiyatlarının sarmallanması ile Endonezya'nın yerli yakıt sübvansiyonlarının ülkenin sıkı kazanan makroekonomik istikrarını tehdit ederek kontrolsüz kalmasına neden olmasıdır. Yakıt artışındaki büyük siyasi tehlikelerin genel enflasyona yönlendirilmesine rağmen, hükûmet yakıt desteklerini azaltmak için cesur bir karar almıştır.

Bu kararla hükûmet kalkınma programları harcamalarına 10 milyar dolar fazladan para harcamıştı.^[67] Bu arada, ekonominin istikrarlı bir şekilde büyümesiyle artan gelirlerin birleşimi ve ekonomik bunalımdan kalma olarak borç servis ödemelerinin azalması sayesinde 2006'da ek 5 milyar ABD doları elde edildi.^[67] Bu, 2006 yılında hükûmetin kalkınma programlarında harcaması için fazladan 15 milyar ABD doları olduğu anlamına geliyordu.^[67] 1970'lerin ortalarında petrol patlaması yaşanırken, ülke bu kadar büyük bir "mali alan" görmemişti. Bununla birlikte, önemli bir fark, 1970'lerin petrol gelirindeki düşüşün nedeni sadece şu olmasıydı: şanslı ve öngörülemeyen bir maddi nimet. Buna karşın, mevcut mali alan, doğrudan doğruya bir sağlam politikanın sonucu olarak elde edilmiş ve hükûmetin politika kararları yoluyla sesli ve dikkatli bir şekilde düşünülmüştür. Bununla birlikte, Endonezya, kalkınma ihtiyaçları için mali kaynakların serbest bırakılması konusunda önemli ilerleme kaydederken, bu durum önümüzdeki birkaç yıl için de devam edecekse de, para destekleri hükûmet bütçesine ağır bir yük bindirmeye devam etmektedir. Yine de mali desteklerdeki 2005 indirimleri ve toplam sübvansiyonlar halen 2012 yılında hükûmet harcamalarında 30 milyar ABD doları veya toplam bütçenin %15'inden fazlasını oluşturuyordu.^[67]

Habibie hükûmetinin (Mayıs 1998'den Ağustos 2001'e kadar) 2001 yılında ülke genelinde iktidarı dağıtma sonuçlarından bir tanesi, hükûmet harcamalarının giderek daha fazla payının, alt ulusal hükûmetler aracılığıyla yönlendirilmesiydi. Sonuç olarak, Endonezya'daki il ve ilçe hükûmetleri şu anda toplam kamu kaynaklarının yaklaşık %40'ını harcamaktadır; bu da, OECD ortalamasından daha da yüksek bir mali ademî merkeziyet seviyesini temsil etmektedir.

Endonezya'da gerçekleşen yerelleştirme ve geçerli mali alan göz önüne alındığında, Endonezya hükûmeti ülkenin ihmal edilen kamu hizmetlerini yenilemek için eşsiz bir fırsata sahiptir. Dikkatle yönetilirse, bu Doğu Endonezya'daki geri kalmış bölgelerin sosyal göstergeler açısından ülkenin diğer daha zengin bölgelerine yetişmesine neden olabilir. Aynı zamanda, bu Endonezya'nın gelecek nesil yeniliklere odaklanmasına, yani kamu hizmetlerinin niteliğinin artırılmasına ve hedeflenen altyapıların sağlanmasına olanak sağlayabilir. Aslında, tahsis edildikten sonra kamu kaynaklarının doğru bölüştürülmesi ve bu sermayenin dikkatli yönetimi, Endonezya'da kamu harcamalarında ön plana çıkan ana konular haline gelmiştir.

Örneğin, eğitim harcamaları toplam kamu harcamalarının %17.2'sine ulaşırken -herhangi bir işkolunun en yüksek payı ve 2006'da GSYİH'nın %3.9'luk payı, buna karşın 2001'deki GSYİH'nın yalnızca %2.0'ı- bununla birlikte toplam kamu sağlık harcamaları GSYİH'nın %1.0'ının altında kalmaktadır.^[67] Bu arada, kamu altyapı yatırımları mali kriz sonrası düşük seviyelerden ve kalıntılardan tamamen kurtarılamamış ve GSYİH'nın yalnızca %3,4'ünde kalmıştır.^[67] Endişe verici bir diğer husus, yönetimle ilgili mevcut harcama seviyesinin aşırı yüksek olmasıdır. 2006'da %15 olarak gerçekleşen bu durum, kamu kaynaklarının önemli bir israfa uğradığını göstermektedir.^[67][68]

Ancak, 1965 yılında hükûmet değişiklikleri yapılarak ülkenin yoksulluk oranının düşürülmesinde önemli ilerlemeler kaydedilmişti. 1965 yılında GSYİH'da %8'lik bir gerilemeyle başlayan sert bir resesyona giren ülke, 1970'lerde ekonomik açıdan petrol sarsıntısından çok fazla fayda sağlamaya başlamıştı. Bu gelişme, petrol karşı-şoklarına rağmen 1980'lerde ve 1990'larda da devam etti. Bu dönemlerde GSYİH seviyesi ortalama %7,1 oranında yükseldi. Endonezya, resmî yoksulluk oranı %60'lardan %15'lere gerileyerek tutarlı bir büyüme kaydetmişti.^[69] Bu gelişmeye rağmen, nüfusun yaklaşık %13.33'ü (2010 yılı tahmini) yoksulluk sınırının altında kalmaktadır.^[70]

2011 itibarıyla Endonezya'da emek militanlığı, Grasberg madeninde görülen büyük bir grev ve başka yerlerdeki çok sayıda grevle arttı. Ortak bir sorun, yabancı şirketlerin Endonezya'nın katı çalışma yasalarından kaçmalarına yönelik çalışmalardı; bununla ilintili olarak çalışanlara işçi sözleşmeleri çağrısı yapılmasıydı. New York Times, Endonezya'nın ucuz emek üstünlüğünün kaybolabileceği endişesini dile getirdi. Bununla birlikte, belirlenmiş ölçütlerin altında ücret ve koşulları kabul edecek geniş bir işsiz havuzu mevcut durumdaydı. Militanlığın artışındaki bir diğer etmen, diğer ülkelerdeki hakim ücretlerin internet yoluyla bilinir olması ve yabancı şirketlerin Endonezya'da ürettikleri karşılığı cömert kârlar sayesinde artan farkındalıktı.^[71]

1 Eylül 2015'te, Endonezya'daki binlerce işçi daha yüksek ücretler konusunda ve iş kanunlarının iyileştirilmesi için ülke çapında gösteriler gerçekleştirdi. Yaklaşık 35.000 kişi ülkenin çeşitli yerlerinde toplandı. 2016 yılına kadar asgari ücretin yüzde 22-25 oranında artmasını ve yakıt da dahil olmak üzere temel malların fiyatlarının düşürülmesini talep etmektedirler. Sendikalar ayrıca hükûmetin iş güvenliğini sağlamasını ve işçilerin temel haklarını vermesini talep etmektedirler.^[72]

Cakarta'ya ekonomik farklılık ve doğal kaynak kazancı akışı, Açe ve Irian Jaya gibi bölgelerdeki ayrılıkçı hareketlere hoşnutsuzluk kazandırmış ve hatta katkıda bulunmuştur. Coğrafi olarak en fakir beşinci bölge tüketimin yalnızca %8'ini oluşturmakta, en zengin beşincisi bölge ise % 45'ini oluşturmaktadır. Düzensiz büyüme ve memnuniyetsizlik sorununu kısmen çözen yerinden yönetim konusunda yeni kanunlar olsa da, bu yeni politikayı uygulamaya koyma konusunda birçok engel vardır.^[69]

Aleyhte Bölgeler Bakanı, Nisan 2011'de Makassar'da yapılan Endonezya Ticaret ve Sanayi Odası (Kadin) toplantısında Endonezya'nın aleyhte bölgeleri olarak sınıflandırılan 184 naipliğinden, yaklaşık 120 naipliğinin Endonezya'nın doğu kesiminde yer aldığını belirtmiştir.^[73]

Endonezya, Haziran 2016'da nüfusunun yüzde birinin Endonezya'nın 1.8 trilyon dolarlık servetinin yüzde 49,3'üne sahip olması nedeniyle eşit olmayan ülke olarak sınıflandırılabilir. Rakam geçen yılki rakam olan yüzde 53.5 ile daha iyi nitelendirilebilir, ancak Rusya'nın ardından yüzde 74.5, Hindistan'ın ardından yüzde 58.4 ve Tayland'ın ardından yüzde 58 ile dördüncü sırada yer almaktadır.^[74]

Endonezya'da enflasyon uzun zamandır başka bir sorun olmuştur. Politik karışıklıklar yüzünden, ülke bir zamanlar 1964-1967 yılları arasında yıllık enflasyonda %1,000'li seviyelerde hiperenflasyon görmüş^[75] ve bu ciddi yoksulluk ve açlık yaratmak için yeterli olmuştu.^[76] Yeni Düzen yönetiminin ilk on yılında (1970-1981) ekonomi çok hızlı bir şekilde toparlanmış olsa da, enflasyon yıllık olarak %10'dan daha az seviyelerde düşmemişti. 1980'lerin ortasında enflasyon yavaşlamış, ancak petrol fiyatlarındaki düşüşe bağlı olarak ihracat cazibesini önemli oranda düşüren ekonomi de zayıf kalmıştı. Ekonomi, ihracata yönelik imalat işkolunun iyileşmesi nedeniyle 1989-1997 yılları arasında yine hızlı bir büyüme sergilemiş; enflasyon oranı ekonomik büyümeden daha yüksek olmuş ve bu da birkaç Endonezyalı arasında genişleyen boşluğa neden olmuştur. Enflasyon 1998'de Asya mali krizi sürecinde zirveye çıkmış ve %58'in üzerinde bir artış göstererek yoksulluk oranının 1960'lı yıllarda yaşanan krizdeki kadar artmasına neden olmuştur.^[77] Son yıllarda ekonomik iyileşme ve büyüme sürecinde hükûmet enflasyonu düşürmeye çalışmaktadır. Bununla birlikte, Endonezya enflasyonunun küresel dalgalanma ve iç piyasa rekabetinden etkilenmiş olduğu görülmektedir.^[78] 2010 yılı itibarıyla, enflasyon oranı yaklaşık %7 iken, ekonomik büyüme %6 idi. Bugüne kadar, enflasyon, Endonezya alt orta sınıfını, özellikle fiyat artışı sonrası yiyeceklerini karşılayamayacakları şekilde etkilemektedir.^[79][80]

2009'un bölgesel yönetim uygulama başarım değerlendirmesine dayanarak, bir emirle en iyi verimi gösteren yerler;

• 3 Vilâyet: Kuzey Sulawesi, Güney Sulawesi ve Orta Java;
• 10 İdarî bölge: Doğu Java Bölgesi'nde Jombang ve Bojonegoro, Orta Java'da Sragen ve Pacitan, Gorontalo'da Boalemo, Güney Sulawesi'de Enrekang, Bali'de Buleleng, Güney Sulawesi'de Luwu Utara, Orta Java'da Karanganyar ve Yogyakarta'da Kulon Progo;
• 10 Şehir: Orta Java'da Surakarta ve Semarang, Batı Java'da Banjar, Yogyakarta'da Yogyakarta, Batı Java'da Cimahi, Batı Sumatra'da Sawahlunto, Doğu Java'da Probolinggo ve Mojokerto, Batı Java'da Sukabumi ve Bogor.^[81]

JBIC 2010 Mali Yılı anketine (22. Yıllık Anket Raporu) göre, 2009'da Endonezya, Japon şirketleri için net satışlarda ve kârlarda en yüksek memnuniyet seviyesine sahip olduğunu tespit etti.^[82]

Asya Varlık Raporu'na göre, Endonezya, Asya ekonomilerinin çoğunun 10'unda öngörülen yüksek net değerli bireylerden (HNWI - High-net-worth individual) en yüksek büyüme oranına sahiptir.^[83]

Knight Frank'ın 2015 Servet Raporu 2014'te şunu bildirdi: En az bir milyar ABD Doları servetine sahip 24 kişi vardır. Bunlardan 18'i Jakarta'da bulunmakta, diğerleri Endonezya büyük şehirlerine yayılmış bulunmaktadır. En azından 100 milyon ABD doları servetli 192 kişi sınıflandırılabilir; 650 kişi servet değeri en az 30 milyon ABD doları olan yüksek net değerli birey olarak sınıflandırılabilir.^[84]

Tarım - ürünler: pirinç, manyok (tapyoka), yer fıstığı, kauçuk, kakao, kahve, palmiye yağı, kurutulmuş hindistan cevizi içi; kümes hayvanları, sığır eti, domuz eti, yumurta

Döviz kurları: ABD doları cinsinden Endonezya rupiahı (IDR) - 9,698,9 (2008), 9,143 (2007), 9,159,3 (2006), 9,704,7 (2005), 8,938,9 (2004)

• 3, Pierre van der (2010). "The sources of long-term economic growth in Indonesia, 1880–2008". Explorations in Economic History. Cilt 47. ss. 294-309. doi:10.1016/j.eeh.2009.08.004. 

• Endonezya'dan Ekonomik Artçı Şok16 Aralık 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Dekan Peter Krogh Dışişleri Sayısal Arşivlerinden15 Ocak 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• BKPM - Endonezya Yatırım Koordinasyon Kurulu 1 Kasım 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ve Endonezya Yatırım Haberleri
• Kapsamlı güncel ve tarihsel ekonomik veriler
• Dünya Bankası Endonezya Ticaret İstatistikleri Özeti 24 Nisan 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• ITC'nin sağladığı Endonezya tarafından uygulanan tarifeler Market Access Map^{[ölü/kırık bağlantı]}, gümrük tarifeleri ve piyasa gereksinimlerinden oluşan çevrimiçi bir veritabanı