French
DeutschGöktürk kağanları listesi - Vikipedi
.jpg)
Kağan, Orta Çağ Türkleri tarafından kullanılan bir unvandı. Birinci ve İkinci Türk Kağanlığı, 552 ile 745 yılları arasında Orta Asya'nın büyük bölümünü ve Moğol Platosu'nu kontrol eden ve konfederasyon Türk boylarından oluşan Göktürklerin Aşina kabilesi tarafından yönetilen imparatorluklardı. Tarihleri çalkantılı. 6. yüzyılda Central Plains'deki çok sayıda hanedanın gücüne meydan okudular. Bir iç savaşın ardından yüzyılın sonunda, kağanlık doğu ve batı kanatlarına ayrıldı. 7. yüzyılın ikinci yarısında her iki kanat da Tang hanedanına yenildi. Ancak 682'de bağımsızlıklarını yeniden kazandılar.
İlk Göktürk Kağanlığı kağanları
[değiştir | kaynağı değiştir]| Unvan | Özel ad ve diğer unvanlar | Katun | Taht | Not |
|---|---|---|---|---|
| Bumin Kağan / İllig Kağan 伊利可汗 | "Tumen" "土門" / "土门" | Prenses Changle (Batı Vey) 長樂公主 / 长乐公主 | 552 | |
| İssik Kağan 乙息記可汗 / 乙息记可汗 | Keluo / K'o-lo 科羅 / 科罗 | 552—553 | Bumin Kağan'ın oğlu | |
| Mukan Kağan 木桿可汗 / 木杆可汗 | Yandou / Yen-to 燕都, "俟斤" | 553—572 | Bumin Kağan'ın oğlu | |
| Taspar Kağan 佗缽可汗 / 佗钵可汗 | 572—581 | Bumin Kağan'ın oğlu | ||
| Amrak Kağan | Anluo / An-lo 庵邏 / 庵逻 | 581 | Taspar Kağan'ın oğlu | |
| İşbara Kağan 沙缽略可汗 / 沙钵略可汗 | Shetu / She-t'u 攝圖 / 摄图 İl Kül Şad Baga İşbara Kağan 伊利俱盧設莫何始波羅可汗 / 伊利俱卢设莫何始波罗可汗 | Prenses Ch'ien-chin (Kuzey Chou) 千金公主 Prenses Ta-i (Sui) 大義公主 / 大义公主[dn 1] | 581—587 | İssik Kağan'ın oğlu |
| Baga Kağan / Yabgu Kağan 莫何可汗 / 葉護可汗 | Chuluohou / Ch'u-lo-hou 處羅侯 / 处罗侯 | 587—588 | İssik Kağan'ın oğlu | |
| Tulan Kağan 都藍可汗 / 都蓝可汗 | Yongyulü / Yung-yü-lü 雍虞閭 / 雍虞闾 | 588—599 | İşbara Kağan'ın oğlu |
Göktürk Kağanlığı batı kanadı kağanları
[değiştir | kaynağı değiştir]| Unvan | Özel ad ve diğer unvanlar | Katun | Taht | Not |
|---|---|---|---|---|
| Yabgu Kağan 葉護可汗 / 叶护可汗 | Istemi Shidianmi / Shih-tien-mi 室點密 / 室点密 | 552—575 | Bumin Kağan'ın küçük kardeşi | |
| Tarduş Kağan 達頭可汗 / 达头可汗 | Dianjue / Tien-chüeh 玷厥 | 575—602 | İstemi'nin oğlu |
Göktürk Kağanlığı Apa sülalesi kağanları
[değiştir | kaynağı değiştir]| Unvan | Özel ad ve diğer unvanlar | Katun | Taht | Not |
|---|---|---|---|---|
| Apa Kağan 阿波可汗 | Daluobian / Ta-lo-pien 大邏便 / 大逻便 | 581 - 587 | Mukan Kağan'ın oğlu | |
| Niri Kağan 泥利可汗 | 587 - 601 | Yangsu Tigin'in oğlu Tarduş Kağan'ın torunu |
Doğu Göktürk Kağanlığı kağanları
[değiştir | kaynağı değiştir]| Unvan | Özel ad ve diğer unvanlar | Katun | Taht | Not |
|---|---|---|---|---|
| Yami Kağan 啟民可汗 / 启民可汗 | Rangan / Jan-kan 染干 Tölis Kağan 突利可汗 / 突利可汗 | Prenses An-i (Sui) 安義公主 / 安义公主 (597 - 599) Prenses I-ch'eng (Sui) 義成公主 / 义成公主 (599 - ) | 599—609 | Baga Kağan'ın oğlu |
| Şipi Kağan 始畢可汗 / 始毕可汗 | Duojishi / To-chi-shih 咄吉世 | Prenses I-ch'eng 義成公主 / 义成公主 | 609—619 | Yami Kağan'ın oğlu |
| Çula Kağan 處羅可汗 / 处罗可汗 | "İlteber Şad" "俟利弗設" / "俟利弗设" | Prenses I-ch'eng 義成公主 / 义成公主 | 619—620 | Yami Kağan'ın oğlu |
| İl Kağan 頡利可汗 / 颉利可汗 | Duobi / To-pi 咄苾 "Bağatur Şad" "莫賀咄設" / "莫贺咄设" | Prenses I-ch'eng 義成公主 / 义成公主 | 620—630 | Yami Kağan'ın oğlu |
Tang Hanedanı'nın Jimi sistemi altındaki Doğu Göktürk Kağanlığı kağanları
[değiştir | kaynağı değiştir]| Unvan | Özel ad ve diğer unvanlar | Katun | Taht | Not |
|---|---|---|---|---|
| Qilibi Kağan 俟力苾可汗 | Simo / Ssu-mo 思摩 | 639 - 644 | Tuğruk Şad'ın oğlu | |
| Çebi Kağan 車鼻可汗 / 车鼻可汗 | Hubo / Hu-po 斛勃 | 646 - 649 | ||
| Nizük Beg Nishoufu / Ni-shou-fu 泥熟匐 | 679 - 680 | |||
| Funian / Fu-nien 伏念 | 680 - 681 | İllig Kağan'ın akrabası |
Batı Göktürk Kağanlığı kağanları
[değiştir | kaynağı değiştir]| Unvan | Özel ad ve diğer unvanlar | Katun | Taht | Not |
|---|---|---|---|---|
| Hesana Kağan[kaynak belirtilmeli] 曷娑那可汗, 曷薩那可汗 / 曷萨那可汗 | 達曼 / 达曼 泥厥處羅可汗 / 泥厥处罗可汗 | Prenses Hsin-i (Sui) 信義公主 / 信义公主 | 604—611 | Niri Kağan'ın oğlu |
| Şekuei Kağan 射匱可汗 / 射匮可汗 | 610—617 | Tuğluk Yabgu'nun oğlu Tarduş Kağan'ın torunu | ||
| Tuluk Yabgu Kağan 統葉護可汗 / 统叶护可汗 | 617—630 | Tuğluk Yabgu'nun oğlu Tarduş Kağan'ın torunu | ||
| Bağatur Kağan 莫賀咄可汗 / 莫贺咄可汗 | 630 | Tuğluk Yabgu'nun oğlu Tarduş Kağan'ın torunu | ||
| Si Yabgu Kağan 肆葉護可汗 / 肆叶护可汗 | Turuk Tigin 咥力特勒 | 630—632 | Tuluk Yabgu Kağan'ın oğlu | |
| Tuğluk Kağan 咄陸可汗 / 咄陆可汗 | Nizük 泥孰 吞阿婁拔奚利咄陸可汗 / 吞阿娄拔奚利咄陆可汗 | 632—634 | Bağatur Kağan'ın oğlu | |
| İşbara Teriş Kağan 沙缽羅咥利失可汗 / 沙钵罗咥利失可汗 | Tonga / Tongra 同俄 | 634—639 | Bağatur Kağan'ın oğlu | |
| İl Beg Tuğluk Kağan[kaynak belirtilmeli] 乙毗咄陸可汗 / 乙毗咄陆可汗 | Yukuk Şad 欲谷設 / 欲谷设 | 638—653 | Tuğluk Yabgu'nun torunu | |
| İl Kutluğ İllig Beg Kağan[kaynak belirtilmeli] 乙屈利失乙毘可汗 / 乙屈利失乙毗可汗 | 639—640 | İşbara Teriş Kağan'ın oğlu | ||
| İl Beg İşbara Yabgu Kağan[kaynak belirtilmeli] 乙毗沙缽羅葉護可汗 / 乙毗沙钵罗叶护可汗 | Tigin 薄布特勒 | 639—641 | Genna Şad'ın oğlu | |
| İl Beg Şekuei Kağan[kaynak belirtilmeli] 乙毗射匱可汗 / 乙毗射匮可汗 | 642—653 | İllig Kül Bilge Kağan'ın oğlu Apa Kağan'ın torunu | ||
| İşbara Kağan 沙缽羅可汗 / 沙钵罗可汗 | Helu 賀魯 / 贺鲁 | 650—658 | Böri Şad'ın oğlu Tuğluk Yabgu'nun torunu |
"Xingxiwang" kağanları
[değiştir | kaynağı değiştir]| Unvan | Özel ad ve diğer unvanlar | Katun | Taht | Not |
|---|---|---|---|---|
| Aşina Mişe | Mishe 阿史那弥射 莫贺咄叶护 奚利邲咄陆可汗 | 657-662 | ||
| Aşina Cuçi Onok Kağan | 阿史那都支 十姓可汗 | 671-679 | ||
| Aşina Yuankin | 阿史那元庆 | 685-692 | Mişe'nin oğlu | |
| Aşina Tuçi | 阿史那俀子 | 693-694 | Yüan-ch'ing'in oğlu | |
| Aşina Syan | 阿史那献 | 708-717 | Son of Ashina Yuanqing | |
| Aşina Zhen | 阿史那震 | 735-736 | Hsien'ın oğlu |
"Jiwangjue" kağanları
[değiştir | kaynağı değiştir]| Unvan | Özel ad ve diğer unvanlar | Katun | Taht | Not |
|---|---|---|---|---|
| Aşina Buçjen | 阿史那步真 | 657-667 | ||
| Aşina Kuşrak | 阿史那斛瑟罗 竭忠事主可汗 | 685-703 | Po-chen'in oğlu | |
| Aşina Xuaytao | 阿史那怀道 | 704-708 | Hu-se-lo'nun oğlu | |
| Ashina Xin | 阿史那昕 | 740-742 | Huai-tao'nun oğlu |
İkinci Doğu Göktürk Kağanlığı kağanları
[değiştir | kaynağı değiştir]| Unvan | Özel ad ve diğer unvanlar | Katun | Taht | Not |
|---|---|---|---|---|
| İlteriş Kağan 頡跌利可汗 / 颉跌利可汗 | Kutluk 骨咄祿 / 骨咄禄 | İl Bilge Hatun | 682—694 | İllig Kağan'ın akrabası |
| Kapgan Kağan 遷善可汗 / 迁善可汗 | 默啜 | 694—716 | İlteriş Kağan'ın küçük kardeşi | |
| Inel Kağan 拓西可汗 | 匐俱 | 716 | Kapgan Kağan'ın oğlu | |
| Bilge Kağan 毗伽可汗 | 默棘連 / 默棘连 | Kutluk Säbäg Hatun | 716—734 | İlteriş Kağan'ın oğlu |
| Yiran Kağan 伊然可汗 | - | 734 | İlteriş Kağan'ın oğlu | |
| Tengri Kağan 登利可汗 | - | 734—741 | İlteriş Kağan'ın oğlu | |
| Kutluk Yabgu Kağan | 骨咄 | 741—742 | İlteriş Kağan'ın oğlu | |
| İlteriş Kağan 頡跌伊施可汗 / 颉跌伊施可汗 | 742—744 | Basmilin reisi | ||
| Ozmiş Kağan 烏蘇米施可汗 / 乌苏米施可汗 | 742—744 | Pan Kül Tigin'in oğlu | ||
| Beyaz Kaşlı Kağan 白眉可汗 | Kulun Bey 鶻隴匐 / 鹘陇匐 | 744—745 | Pan Kül Tigin'in oğlu |
Dipnotlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Kuzey Chou'nun çöküşünden sonra Sui'den Yang soyadını aldı ve Sui'nin Prenses Ta-i olarak atandı.