Hürmüz Boğazı - Vikipedi

Hürmüz Boğazı
Uydudan Hürmüz Boğazı
Hürmüz Boğazı
Genel Bilgiler
Ülke(ler)	Umman, İran, Birleşik Arap Emirlikleri
Koordinatlar	26°36′K 56°30′D / 26.600°K 56.500°D / 26.600; 56.500
Ada(lar)	Hürmüz Adası, Keşm Adası
Yerleşim(ler) (sahil)	Bender Abbas
Ayırdığı topraklar	Arap Yarımadası← →Asya
Tür	Boğaz
Bağladığı sular	Basra Körfezi→ ←Umman Körfezi
Genişlik	95 km (59 mi)[1]
En dar yeri	39 km (24 mi)[1]
Wikimedia Commons

Hürmüz Boğazı (Arapça: مضيق هرمز - Madîk Hürmüz, Farsça: تنگه هرمز - Tange-ye Hormoz) Umman Körfezi ile Basra Körfezi'ni birbirine bağlayan boğazdır. Boğaz, Avesta'da adı geçen iyilik tanrısı Hürmüz'ün adını almıştır.

Boğazın kuzey kıyısında İran, güney kıyısında ise Umman toprakları bulunur. Genişliği 33 ila 95 kilometre kadardır. Qeshm, Hürmüz ve Hengam adalarını içerir ve özellikle Basra Körfezi'ndeki çeşitli limanlardan toplanan petrol, tankerler aracılığıyla bu su yolunu kullanarak dünyaya taşındığı için büyük stratejik ve ekonomik öneme sahiptir.^[2]

Hürmüz Boğazı bir "dar nokta" olarak kabul edilir. Çünkü sular, boğazın genişliği boyunca petrol tankerleri için yeterince derin değildir. Derinliği Musandam Yarımadası'nın yakınında en fazladır ve kuzeye İran kıyılarına doğru ilerledikçe incelir. Bununla birlikte, her biri üç km olan denizcilik şeritlerinin genişlikleri çok daha dardır. Boğazdan geçen ticari trafik genel olarak Musandam Yarımadası'nın kuzeyindeki belirlenmiş olan bu şeritlerden geçer. Bu alandaki derinlikler 200 metrenin üzerine çıkmaktadır.^[3]

Hava yıl boyunca kuru ve sıcaktır, Temmuz ve Ağustos ayları özellikle en sıcak aylardır. Bu nedenle kum fırtınaları, sabah sisi ve pus, Boğaz'da görüşü zorlaştırmaktadır. Kum fırtınaları, özellikle kurak yaz aylarında İran'ın güney kıyılarında oldukça yaygındır. Açık denizdeki rüzgarlar hem nem hem de toz taşıyarak Körfez'deki petrol tankerlerinin yükleme ve boşaltma operasyonları için tehlike oluşturabilmektedir.^[3]

2011 yılı verilerine göre, günlük yaklaşık 17 milyon varil petrol veya dünyada ticareti yapılan petrolün neredeyse % 20'si, yıllık toplamda altı milyar varilden fazla petrole karşılık gelen bir miktar Hürmüz Boğazı'ndan gemilerle aktarılmıştır. Kuveyt, Irak, İran, Suudi Arabistan, Bahreyn, Birleşik Arap Emirlikleri ve Katar ihraç ettikleri petrolü Hürmüz üzerinden uluslararası pazarlara ulaştırmaktadır. Aynı zamanda dünya sıvılaştırılmış gaz (LNG) ihracatının da %66'sı Hürmüz Boğazından geçmektedir.^[1][4]

Hürmüz Boğazı güvenliğinin sağlanması bazı sorunları barındırır. Zayıf askerî güce sahip körfez ülkeleri boğazın güvenliğini sağlamakta yetersiz kalmaktadır. Bu durunda güçlü devletlerin bölge ile ilgilenmesi zorunlu olmaktadır. ABD İran İslam Devrimine kadar Suudi Arabistan ve İran ortaklığı ile boğazın güvenliğini sağlamaya çalıştı. 1979 devriminden sonra Amerikan karşıtı politikalar yürüten İran, Hürmüz Boğazını tehdit etmeye başladı. Körfez İşbirliği Ülkeleri (Suudi Arabistan, Bahreyn, Katar, Kuveyt, Umman, Birleşik Arap Emirlikleri) buna İran tehdidine karşı 2000 yılında savunma paktı imzaladılar. NATO'ya benzer şekilde 'üye ülkelerin birine yapılan saldırı, tümüne yapılmış sayılır' kuralını kabul edildi. İKÖ güvenliğin sağlanması amacıyla NATO ile de iş birliği yapmaya çalışmaktadır. ABD körfez ülkeleriyle çeşitli savunma anlaşmaları yapmış, askeri üsler kurmuştur.^[4]

Hürmüz Boğazı'ndaki bir diğer sorun ise karasuları meselesidir. İran ve Umman'ın karasularını 3 mil olarak uyguladığı zamanlarda, 21 mil genişliğindeki boğazdan geçişte herhangi bir sorun bulunmuyordu. Boğazın orta kısmında geniş bir uluslararası suyolu bulunuyordu. Fakat İran'ın 1959, Umman'ın 1972 yılında karasularını 12 mile çıkarmaları geçişlerde sorun oluşturmuştur. Bu durumda boğazın uluslararası su alanı kalmamış, tüm sular İran ve Umman'ın karasuları haline gelmiştir.^[4]

İran ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

Umman ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.