French
DeutschHalkalı fok - Vikipedi
| Halkalı fok | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||||||||||||
| Korunma durumu | |||||||||||||||||||||
 Asgari endişe altında (IUCN 3.1)[1] | |||||||||||||||||||||
Biyolojik sınıflandırma  | |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
| İkili adlandırma | |||||||||||||||||||||
| Pusa hispida (Schreber, 1775) | |||||||||||||||||||||
 | |||||||||||||||||||||
| Dağılımı | |||||||||||||||||||||
| Sinonimler | |||||||||||||||||||||
| Phoca hispida | |||||||||||||||||||||
Halkalı fok (Pusa[2] hispida ya da Phoca hispida[2]) fokgiller familyasından Arktik ve subarktik bölgede yaşayan bir yüzgeçayaklı türüdür. Görece küçük boyutlu olan halkalı fokların boyu nadiren 1,5 m.'yi geçer. Adını kürkündeki koyu renkli beneklerin çevresinde bulunan açık gri halkalardan alır. Kuzey Yarımküre'de buz üstünde yaşayan en yaygın fok türüdür. Yaşam alanı Arktik Okyanusu'ndan Bering Denizi ve Ohotsk Denizi'ni geçerek Pasifik Okyanusu'nda en güneyde Japonya'nın kuzey kıyılarına kadar, Atlantik Okyanusu'nda da Grönland ve İskandinavya kıyıları ile en güneyde Newfoundland'a kadar uzanır ve ayrıca Avrupa'nın kuzeyinde tatlısuda yaşayan iki türü de bulunur. Halkalı foklar kutup ayılarının ana avlarından biridir ve çok uzun süredir Arktik bölgede yaşayan yerli halkların sofralarında yer alır.
Sınıflandırma ve filogeni
[değiştir | kaynağı değiştir]Halkalı fokun sınıflandırması literatürde çok tartışılmış ve sürekli değiştirilmiştir. Yaygın yaşam alanı nedeniyle on kadar alt türü tanımlanmıştır.[3] Şu anda beş alt türü tanınmaktadır:[4]
- P. h. hispida : Arktik Okyanusu ve Bering Denizi,
- P. h. ochotensis : Ohotsk Denizi,
- P. h. saimensis : Finlandiya'da Saimaa Gölü,
- P. h. ladogensis :Rusya'da Ladoga gölü,
- P.h. botnica: Botni Körfezi.
Halkalı fokun en yakın akrabaları kendisi gibi küçük boyutlara sahip olan, buzda yaşayan ve kafatası morfolojisi benzeyen Hazar foku (P. caspica) ile Baykal fokudur (P. sibirica.)[4]
Halkalı fokun en yakın filogenetik akrabaları ise boz fok (Halichoerus grypus) ile Phoca cinsindeki Phoca vitulina ile Phoca largha türleridir.[5] Kuzey enlemlerde yaşayan diğer buz fokları (Histriophoca fasciata, sakallı fok, Pagophilus groenlandicus ve Cystophora cristata) ile birlikte bu foklar Phocinae alt familyasını oluşturur.[5]
Fiziksel özellikleri
[değiştir | kaynağı değiştir]
Halkalı fok Arktik bölgesinde yaşayan en küçük ve en yaygın fok türüdür. Kafası küçüktür ve burnu kediye benzer. Gövdesi tombuldur. Kürkünün sırt kısmı koyu renklidir, sırtında ve yanlarında gümüş renkli halkalar bulunur ve karnı da gümüş renklidir.[4] Alt türüne ve durumuna göre erişkinlerin boyları 100 ila 175 cm. arasında, ağırlıkları da 32 ila 140 kg arasında değişir.[6] Ortalama boyu 1,5 m., ortalama ağırlığı da 50 ila 70 kg. arasındadır.[7] Bu tür gerçek foklar arasında en küçük tür olarak kabul edilse de yakın akraba türler arasında özellikle Baykal foku da benzer boyutlardadır. Küçük ön yüzgeçlerinde bulunan 2,5 cm.'den kalın pençeleri sayesinde 2 m. kalınlığındaki buz tabakasında nefes almak için delik açarlar.[7]
Dağılımı ve doğal yaşam alanı
[değiştir | kaynağı değiştir]Halkalı foklar Arktik Okyanusu'nun tamamında yaşarlar. Baltık Denizi, Bering Denizi ve Hudson Körfezi'nde de bulunurlar. Denizde sürüklenen buz tabakalarında yaşamayı tercih ederler ve daha kalın buz tabakaları için kuzeye doğru hareket ederler. İki alt türü tatlı suda yaşar.
Halkalı foklar 35° Kuzey enleminden Kuzey Kutbu'na kadar olan bölgede Arktik Okyanusu'nun tüm denizlerinde yaşarlar. Kuzey Pasifik'te Bering Denizi'nin güneyinden Ohotsk Denizi ile Japonya'nın kuzey kıyılarına kadar olan bölgede bulunurlar. Dağıldıkları alan içinde buzla kaplı suları tercih ederler ve mevsimsel ya da devamlı olarak buz tabakalarında yaşarlar. Genellikle 48 m. çapından büyük yüzen buzları tercih ederler ve daha sıklıkla %90'dan fazla oranda buzla kaplı denizlerde bulunurlar. Yılın çoğunu buz olan yerlerde geçirirler ve kış sonu ilkbahar başında yine buz üstünde yavrularlar.[8]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Lowry, L. (2016). "Pusa hispida". IUCN Tehdit Altındaki Türlerin Kırmızı Listesi. 2016: e.T41672A45231341. doi:10.2305/IUCN.UK.2016-1.RLTS.T41672A45231341.en
. Erişim tarihi: 13 Kasım 2021. - ^ a b Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;iucnisimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ Masao Amano, Azusa Hayano and Nobuyuki Miyazaki (2002). "Geographic variation in the skull of the ringed seal Pusa hispida". Journal of Mammalogy. 83 (2). ss. 370-380. doi:10.1644/1545-1542(2002)083<0370:GVITSO>2.0.CO;2.
- ^ a b c Miyazaki, Nobuyuki (2009). "Ringed, Caspian and Baikal Seals". Perrin, William F.; Wursig, Bernd; Thewissen, J. G. M. (Ed.). Encyclopedia of Marine Mammals (2 bas.). 30 Corporate Drive, Burlington Ma. 01803: Academic Press. ss. 1033-1036. ISBN 978-0-12-373553-9. 9 Kasım 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Kasım 2015.
- ^ a b Corey S. Davis, Isabelle Delisle, Ian Stirling, Donald B. Siniff and Curtis Strobeck (2004). "A phylogeny of the extant Phocidae inferred from complete mitochondrial DNA coding regions". Molecular Phylogenetics and Evolution. 33 (2). ss. 370-380. doi:10.1016/j.ympev.2004.06.006. PMID 15336671.
- ^ [1] 31 Temmuz 2012 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi (2011).
- ^ a b Office of Protected Resources - NOAA Fisheries. "Ringed Seal (Phoca hispida)" 21 Aralık 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Angliss R. P. & Outlaw R. B. (15 Mayıs 2006) "Ringed Seal (Phoca hispida): Alaska Stock" 20 Aralık 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. "Alaska Marine Mammal Stock Assessments". NOAA Technical Memorandum AFSC 168: 51-55
