Hanlı, Şavşat - Vikipedi

Hanlı
Köy
Harita
Artvin'in Türkiye'deki konumu
Artvin'in Türkiye'deki konumu
Artvin üzerinde Hanlı
Hanlı
Hanlı
Hanlı'nın Artvin'deki konumu
ÜlkeTürkiye Türkiye
İlArtvin
İlçeŞavşat
Coğrafi bölgeKaradeniz Bölgesi
İdare
 • YöneticiMuhtar[3]
İhtiyar heyeti[3]
Rakım1532 m
Nüfus
 (2021)
 • Toplam165
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
İl alan kodu0466
İl plaka kodu08
Posta kodu08700

Hanlı, Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı bir köydür.

Tarihçe

[değiştir | kaynağı değiştir]

Hanlı köyü eski adı Hantuşeti'dir. Gürcüce bir yer adı olan Hantuşeti (ხანთუშეთი), köyün eski sakinleri olan Hantuşidze (ხანთუშიძე) ailesinden gelir.[4][5] Bu yer adı Türkçeye Hantuşet olarak girmiştir. Nitekim 1835 tarihli Osmanlı Müslim nüfus defterinde ve Artvin vilayeti hakkında 1927 tarihli Osmanlıca kaynakta Hantuşet (خانتوشت) olarak geçer.[6][7]

Hantuşeti köyü, tarihsel Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Şavşeti'de yer alır. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü 16. yüzyılın ortalarında Gürüclerden ele geçirmiştir. Köyde ortadan kalkmış olan kilise ve yıkık haldeki kale bu dönemden kalmış olmalıdır.[8] Nitekim Tbetis Sulta Matiane (12-16. yüzyıl) olarak bilinen Tbeti Kilisesi'nin bağışçıları listesinde de köyün adı geçer. Bu elyazmasında Hantuşisdze soyadını taşıyan Kvirike, Okropiri, İosebi ve Giorgi Tbeti piskoposluğunun kilisesine bağışta bulunmuşlardır.[5][9]

Hantuşeti, 1835 tarihli Müslim nüfus defterine göre Çıldır Eyaleti'nin Şavşat (Satlel) sancağına bağlı köylerden biriydi. Osmanlı idaresinin askere alma ve vergi salma amacıyla sadece erkek nüfusunu tespit ettiği bu tarihte köyde 7 hanede 40 erkek yaşıyordu. Erkek sayısı kadar kadın eklenince, Hantuşet köyünün yaklaşık nüfusunun 80 kişiden oluştuğu ortaya çıkar. Hantuşet, Savşat sancağına bağlı üç vakıf köyünden biriydi.[10]

Hantuşeti köyü, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından imzalanan Berlin Antlaşması uyarınca Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. Rus idaresinin Hantuşet (Хантушетъ) olarak kaydettiği köy, Artvin sancağının Şavşet-İmerhev kazasına bağlı Anklia nahiyesinin 11 köyünden biriydi. Hantuşeti'nin nüfusu, 104'ü erkek ve 98'i kadın olmak üzere, 30 hanede yaşayan 202 kişiden oluşuyordu. Nüfusun tamamı Türk olarak kaydedilmişti.[11]

Hantuşeti köyü, Birinci Dünya Savaşı'nın sonunda Rusların bölgeden çekilmesinin ardından bir süre bağımsız Gürcistan'ın sınırları içinde kaldı. 7 Mayıs 1920 tarihinde imzalanan Moskova Antlaşması'yla ülkenin sınırları Sovyet Rusya tarafından da tanındı. Ancak Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali sırasında, 16 Mart 1921'de imzalanan Moskova Antlaşması uyarınca Hantuşeti Türkiye'ye bırakıldı.[12][13]

Artvin livasında 1922 yılında yapılan nüfus göre Hantuşeti, Şavşat kazasının merkez nahiyesine bağlı köylerden biriydi. Köyün nüfusu, 149'u kadın ve 153'ü erkek olmak üzere, 51 hanede yaşayan 302 kişiden oluşuyordu. Bu tarihte de nüfusun tamamı "Türk" olarak kaydedilmiştir.[14] Hantuşeti veya Hantuşet Türkçe olmadığı için köyün adı 1925'te Hanlı olarak değiştirildi.[7] Hanlı köyü, 1940 genel nüfus sayımında Çoruh vilayetinin Şavşat kazasının merkez nahiyesinin köylerinden biriydi ve nüfusu 488 kişiden oluşuyordu.[15] 1965 yılına gelindiğinde köyde yaşayan insan sayısı 876 kişiyi bulmuştu ve bu nüfus içinde 404 kişi okuma yazma biliyordu.[16]

Hanlı köyünde yerleşimin Hristiyan nüfus barındırdığı dönemden kalma kilise tamamen ortadan kalkmıştır. Köyün yaklaşık 3 km güneydoğusunda çayırlık bir alanda yer alan Hantuşeti Kalesi ise, büyük ölçüde ayaktadır. Kalenin bulunduğu yerde bir yerleşimin kalıntıları geniş bir alana yayılmaktadır. Köylülerin verdiği bilgiye göre terk edilmiş bu alan, eskiden Gürcü beylerin yaşadığı kentsel bir yerleşimdi.[8]

Coğrafya

[değiştir | kaynağı değiştir]

Hanlı köyü Artvin il merkezine 82 km, Şavşat ilçe merkezine ise 17 km uzaklıktadır.[17]

Nüfus

[değiştir | kaynağı değiştir]
Yıllara göre köy nüfus verileri
2021 175[2]
2020 165[2]
2019 161[2]
2018 153[2]
2017 143[2]
2016 142[2]
2015 151[2]
2014 161[2]
2013 166[2]
2012 184[2]
2011 186[2]
2010 184[2]
2009 168[2]
2008 176[2]
2007 170[2]
2000 315[17]
1990 553[17]
1985 640[17]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "Hanli, Turkey Page". Fallingrain.com. 9 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2022. 
  2. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p "Artvin Şavşat Hanlı Köy Nüfusu". Nufusune.com. 31 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2022. 
  3. ^ a b "5393 sayılı Belediye Kanunu" (PDF). mevzuat.gov.tr. 3 Temmuz 2005. s. 3. 1 Haziran 2024 tarihinde kaynağından (pdf) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2024. Madde 9- Mahalle, muhtar ve ihtiyar heyeti tarafından yönetilir. 
  4. ^ "Ramaz Halvaşi, "Hantuşeti ve Hantuşetidzeler" (Gürcüce), Batum, 2015" (PDF). 22 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 22 Mayıs 2023. 
  5. ^ a b Klarceti (Gürcüce), Mamia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Şota Mamuladze, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Cemal Karalidze, Batum, 2016, s. 157-158. 9 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-8969-5.
  6. ^ "Ecem Kutlu, Şavşat Nüfus Defteri (1835) - Transkripsiyon ve Değerlendirme, Artvin, 2020, s. 18". 29 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2023. 
  7. ^ a b "Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumat-ı Umumiye, 1927, s. 160". 29 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2023. 
  8. ^ a b 2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2016, s. 54-55 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9123-9-9
  9. ^ "Ramaz Halvaşi, "Hantuşeti ve Hantuşetidzeler" (Gürcüce), Batum, 2015" (PDF). 22 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 22 Mayıs 2023. 
  10. ^ "Ecem Kutlu, Şavşat Nüfus Defteri (1835) - Transkripsiyon ve Değerlendirme, Artvin, 2020, s. 18, 59-60". 29 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2023. 
  11. ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, Sıra no: 1429". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2023. 
  12. ^ ""Российско-грузинский договор 07.5.1920 г. (полный текст и карта) - один из многих нарушенных Кремлем" / "07.5.1920 tarihli Rus-Gürcü Anlaşması (tam metin ve harita) Kremlin Tarafından İhlal Edilen Birçok Anlaşmadan Biridir"". 11 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2023. 
  13. ^ "Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1969, 3 Cilt, 2. cilt s. 489". 8 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2023. 
  14. ^ "Nurşen Gök, "Artvin Livası'nın Anavatan'a Katılışı Sırasındaki Durumuna İlişkin Belgeler", Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı: 41, Mayıs 2008, s. 89-104" (PDF). 26 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 22 Mayıs 2023. 
  15. ^ 1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1946, s. 169.
  16. ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 89.
  17. ^ a b c d "Hanlı Köyü". YerelNet.org.tr. 19 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2014. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Hanlı,_Şavşat&oldid=33900883" sayfasından alınmıştır