Hristiyan - Vikipedi

Hristiyanlar
Mucizevi balık avından sonra İsa, öğrencilerini “insan balıkçıları” olmaya çağırır. (Matta 4:19), Raffaello Sanzio
Toplam nüfus
y. 2,4 milyar (dünya çapında, 2015)[1][2]
Kurucu
İsa Mesih
Önemli nüfusa sahip bölgeler
 ABD246.790.000[1]
 Brezilya175.770.000[1]
 Meksika107.780.000[1]
 Rusya105.220.000[1]
 Filipinler86.790.000[1]
 Nijerya80.510.000[1]
 Çin67.070.000[1]
 Kongo DC63.150.000[1]
 Almanya58.240.000[1]
 Etiyopya52.580.000[1]
Dinler
Hristiyanlık
Kutsal kitaplar
Kutsal Kitap
Diller
Kutsal diller:
Makale serilerinden
Hristiyanlık
Hristiyanlığın başlıca sembolü
İlahiyat
Batı
Doğu
Antiteslisçi
İlgili maddeler

Hristiyanlar, İsa Mesih'in yaşamına ve öğretilerine dayanan tek tanrılı bir İbrahimi din olan Hristiyanlığı takip eden veya ona bağlı kalan insanlardır. Hristiyan sözcüğü, Kutsal Kitap'taki İbranice terim māšîaḥ'ın (מָשִׁיחַ) çevirisi olan Koine Grekçesindeki Kıristós'tan (Χριστός) türetilmiştir.[6]

Hristiyanlığın bazen çatışan çeşitli yorumları olsa da[7][8] bunlar, İsa'nın benzersiz bir önemi olduğuna inanmakta birleşirler.[7]

Sıfat olarak kullanılan "Hristiyan" terimi, Hristiyanlık veya Hristiyan kiliseleriyle ilişkili herhangi bir şeyi veya atasözü anlamıyla "soylu, iyi ve Mesih'e benzer her şeyi" tanımlar.[9] "Mesih'in" veya "İsa'yla ilgili" şeklinde bir anlamı yoktur.

2011 Pew Araştırma Merkezi anketine göre, dünya çapında 1910'da yaklaşık 600 milyon, 2010'da ise 2,2 milyar Hristiyan vardı.[10] Bugün, tüm Hristiyanların yaklaşık %37'si Amerika'da, yaklaşık %26'sı Avrupa'da, %24'ü Sahra Altı Afrika'da, yaklaşık %13'ü Asya ve Pasifik'te ve %1'i Orta Doğu ve Kuzey Afrika'da yaşıyor.[10] Hristiyanlar, 158 ülke ve bölgede nüfusun çoğunluğunu oluşturuyor.[10] 280 milyon Hristiyan azınlık olarak yaşıyor.

Dünyadaki tüm Hristiyanların yaklaşık yarısı Katolik, üçte birinden fazlası Protestan'dır (%37).[10] Ortodoks cemaatleri, dünyadaki Hristiyanların %12'sini oluşturmaktadır.[10] Diğer Hristiyan gruplar geri kalanını oluşturuyor. 2050 yılında Hristiyan nüfusun 3 milyarı geçmesi bekleniyor.[10] 2012 Pew Araştırma Merkezi anketine göre, mevcut eğilimler devam ederse Hristiyanlık 2050'de dünyanın en büyük dini olmaya devam edecek. Yakın tarihte, Hristiyanlar özellikle Orta Doğu, Kuzey Afrika, Doğu Asya ve Güney Asya'da değişen şiddette zulüm gördüler.[11][12][13]

Etimoloji

[değiştir | kaynağı değiştir]

Yunanca Χριστιανός (Kıristiyanos) kelimesi, "Mesih'in takipçisi" anlamına gelir. Kelime Χριστός (Kıristos) kelimesinden türemedir ve "meshedilmiş kişi" anlamına gelir.[14][15] Yunanca Septuaginta'da kıristos, İbranice מָשִׁיחַ (Mašíaḥ, mesih), "[meshedilmiş]" anlamına gelen kelimenin tercümesi için kullanıldı.[16] Diğer Avrupa dillerinde, Fransızcada Chrétien ve İspanyolcada Cristiano gibi, Hristiyan'a eşdeğer kelimeler de aynı şekilde Yunancadan türetilmiştir. Türkçedeki Hristiyan kelimesi de Yunancadan alınmıştır.[17]

Xian ve Xtian kısaltmaları (ve benzer şekilde oluşturulmuş diğer konuşma kelimeleri) en az 17. yüzyıldan beri kullanılmaktadır: Oxford English Dictionary, Xtianity'nin 1634'te kullanıldığını gösterir ve Xian, 1634-38 günlüğünde görülür.[18][19] Xmas kelimesinde de benzer bir kısaltma kullanır.

Erken kullanım

[değiştir | kaynağı değiştir]
Havarilerin "Hristiyan" olarak adlandırıldığı şehir olan Antakya (günümüz Antakya) yakınlarındaki Aziz Petrus Kilisesi.

Terimin (veya diğer dillerdeki benzerlerinin) ilk kaydedilen kullanımı Yeni Ahit'tedir. Elçilerin İşleri 11'de - Barnaba'nın Saul'u (Pavlus) yaklaşık bir yıl boyunca öğrencilere eğitim verdiği Antakya'ya getirmesinden sonra - metin şöyle der: "Öğrenciler ilk önce Antakya'da Hristiyanlar olarak adlandırıldılar." (Elçilerin İşleri 11:26). Terimin ikinci sözü Elçilerin İşleri 26'da yer alır; burada Hirodes II. Agrippa, Havari Pavlus'a yanıt verir, "Sonra Agrippa, Pavlus'a dedi: Neredeyse beni bir Hristiyan olmaya ikna ediyorsun." (Elçilerin İşleri 26:28). Terime üçüncü ve son Yeni Ahit referansı, inananları teşvik eden 1 Petrus 4'tedir: "Ama Mesih inançlısı olduğu için acı çeken, bundan utanç duymasın. Taşıdığı bu adla Tanrı'yı yüceltsin. "(1 Petrus 4:16).

Kenneth Samuel Wuest, üç orijinal Yeni Ahit ayetinin kullanımlarının, Roma imparatorunu kabul etmeyen Mesih'in takipçilerine atıfta bulunmak için Hristiyan terimindeki alaycı bir unsuru yansıttığını savunuyor.[20] Birinin onlara Hristiyan adını verdiği Antakya şehri, bu tür lakaplarla gelmesiyle ünlüydü.[20] Bununla birlikte, Petrus'un terimi açıkça onaylaması, onun "Nasıralılar" yerine tercih edilmesine yol açtı ve 1. Petrus'tan gelen Kıristiyanoy terimi, İgnatius ve Polikarp'tan itibaren Erken Kilise Babaları'nda standart terim haline geldi.[21]

Bu terimin Hristiyan olmayan literatürdeki en erken oluşumları arasında, "onun adını taşıyan Hristiyanların kabilesi"ne atıfta bulunan Josephus;[22] Trajan ile yazışmada Genç Pliny; ve Tacitus, 1. yüzyılın sonlarına yakın bir yerde yazıyor. Annales'te "kaba bir tabirle [onlara] yaygın olarak Hristiyanlar denildiğini"[23] anlatır ve Hristiyanları, Büyük Roma Ateşi için Nero'nun günah keçisi olarak tanımlar.[24]

Nasıralılar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Yeni Ahit'te Hristiyanlar için geçen bir diğer terim de "Nasıralılar"dır. İsa, Matta 2:23'te bir Nasıralı olarak adlandırılırken, Pavlus'un Elçilerin İşleri 24:5'te Nasıralı olduğu söylenir. Son vahiy, Nasıralının Nasıra adlı kasabanın yanı sıra bir mezhep veya sapkınlık adına da atıfta bulunduğunu açıkça ortaya koymaktadır.

Nasıralı terimi aynı zamanda Yahudi avukat Tertullus tarafından da kullanılmıştır (Marcion'a Karşı 4:8) "Yahudiler bize Nasıralı derler" der. MS 331 civarında Eusebios, İsa'nın Nasıra adından bir Nazoraean olarak adlandırıldığını ve daha önceki yüzyıllarda "Hristiyanların" bir zamanlar "Nasıralılar" olarak adlandırıldığını kaydeder.[25] "Nasıralılar"ın İbranice karşılığı olan Notzrim, Babil Talmud'unda geçer ve hâlâ Hristiyan için modern İsrail İbranicesi terimidir.

Modern kullanım

[değiştir | kaynağı değiştir]
Latin haçı ve İhthis sembolleri, Hristiyanlar tarafından dinlerini temsil etmek için sıklıkla kullanılan iki semboldür

Tanım

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kendilerine Hristiyan diyenler arasında dünya çapında çok çeşitli inançlar ve uygulamalar bulunur. Mezhepler ortak bir "Hristiyanlık" tanımı üzerinde anlaşamamaktadır. Örneğin Timothy Beal, Amerika Birleşik Devletleri'nde kendilerini Hristiyan olarak tanımlayanlar arasındaki inanç farklılıklarına şu şekilde dikkat çeker:

Hepsinin tarihsel kökleri Hristiyan teolojisi ve geleneğinde olmasına ve çoğu kendilerini Hristiyan olarak tanımlamasına rağmen, çoğu daha geniş kategorideki diğerlerini Hristiyan olarak tanımlamaz. Örneğin çoğu Baptist ve köktendinci (Hristiyan fundamentalizmi), Mormonizmi veya Hristiyan Bilim'i Hristiyan olarak kabul etmez. Aslında, kendilerini Hristiyan olarak tanımlayan Amerikalıların yaklaşık yüzde 77'si, herhangi bir kollektif birlikten uzak, farklı bir Hristiyan çoğulluğudur.[26]

Linda Woodhead, "Hristiyanlar çeşitli konularda anlaşamasalar da en azından İsa'nın benzersiz bir önemi olduğuna inanmakta birleşirler" diyerek Hristiyanlar için ortak bir inanç dizisi sağlamaya çalışır.[7] Michael Martin; teizm inancını, İsa'nın tarihselliğini, Enkarnasyom'u, İsa'ya iman yoluyla kurtuluşu ve etik bir rol model olarak İsa'yı içeren bir dizi temel Hristiyan varsayımını oluşturmak için üç tarihi Hristiyan inancını (Apostles' Creed, Nicene Creed ve Athanasian Creed) değerlendirdi.[27]

İbranice terimler

[değiştir | kaynağı değiştir]
Nasıra, İsa'nın çocukluk evi olarak tanımlanır. Pek çok dil, "Nasıralı" kelimesini, Hristiyan inancına sahip olanlar için genel bir tanım olarak kullanır.

İsa'nın Mesih olarak tanımlanması Yahudilik tarafından kabul edilmez. İbranicede bir Hristiyan için kullanılan terim נוֹצְרִי (Notzri - "Nasıralı") olup, aslen İsa'nın bugün kuzey İsrail'de bulunan Celile,Nasıra köyünden geldiği gerçeğinden türetilen Talmudik bir terimdir.[28] Mesih Yahudiliği'nin yandaşları modern İbranicede יְהוּדִים מְשִׁיחִיִּים (Yehudim Meshihi'im - "Mesih Yahudileri") olarak anılır.

Arapça terimler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Arapça konuşan kültürlerde Hristiyanlar için yaygın olarak iki kelime kullanılır: Naṣrānī (Arapça: نصراني), çoğul Nasārā (Arapça: نصارى) genellikle Süryanice (Aramice) aracılığıyla Nasıralı İsa'ya inanan Nasıralılardan türediği anlaşılır; Masīḥī (Arapça: مسيحي) Mesih'in takipçileri anlamına gelir.[29] Bir ayrım olduğunda, Nasrani bir Hristiyan kültüründen insanlara atıfta bulunur ve Masihi, Hristiyanlar tarafından İsa'ya dini inancı olanlar için kullanılır.[30] Bazı ülkelerde Nasrani genel olarak Müslüman olmayan Batılı yabancılar için kullanılma eğilimindedir.[31]

Özellikle siyasi bağlamda bazen Hristiyanlar için kullanılan bir diğer Arapça kelime salīb'den (Arapça: صليب, "haç") Ṣalībī'dir (Arapça: صليبي "Haçlı"). Haçlılara atıfta bulunan ve olumsuz çağrışımlara sahip olabilecek terimdir.[29][32] Ancak Şalibî modern bir terimdir. Tarihsel olarak, Müslüman yazarlar Avrupalı Hristiyan Haçlıları Arapçada el-Faranj (Arapça: الفرنج) ve Firinjīyah (Arapça: الفرنجيّة) olarak tanımlar.[33] Bu kelime Frankların adından gelir ve Ali İbnü'l-Esîr'in Arap tarihi metni El-Kamil fi't-Tarih'de görülebilir.[34][35]

Asya terimleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

En yaygın Farsça kelime Arapçadan alınan Masīhī'dir (Farsça: مسیحی). Diğer kelimeler Süryanicedeki "Nasıralı" dan köken alan Nasrānī (Farsça: نصرانی) ve Orta Farsça kelime Tarsāg'dan türetilen Tarsā (Farsça: ترسا) - ayrıca "Hristiyan" anlamına gelir - "korku, saygı" anlamına gelen tars'tan türetilmiştir.[36]

Hristiyan için eski bir Kürtçe sözcük, "kurtulmak" ya da "kurtulmaya ulaşmak" anlamına gelen kök sözcükten türeyen falle (فەڵە) idi.[37]

Süryanice Nasrani (Nasıralı) terimi de Hindistan'ın Kerala kentindeki Saint Thomas Hristiyanlarına bağlanmıştır. Hint Yarımadası'nda, Hristiyanlar kendilerine Isaai (Hintçe: ईसाई, Urduca: عیسائی) derler ve diğer dinlerin mensupları tarafından da bu terimle bilinirler.[38] Kelimenin tam anlamıyla "İsa'nın takipçileri" anlamına gelir.

Geçmişte, Malaylar Hristiyanları Malaycada Portekizceden ödünç bir kelime olan "Serani" ile adlandırırlardı (Arapça Nasrani'den gelir), ancak terim günümzdeMalezya'nın modern Kristang kreollerine atıfta bulunur. Endonezyacada Nasrani terimi ayrıca Kristen ile birlikte kullanılır.

Çince kelime 基督徒 (jīdū tú), kelimenin tam anlamıyla "Mesih takipçisi" anlamına gelir. "Mesih" adı başlangıçta fonetik olarak Çince'de 基利斯督 olarak yazılmıştır ve daha sonra 基督 olarak kısaltılmıştır.[39] Kelime, Güney Hakka lehçesinde Kî-tuk, Mandarin Çincesinde Jīdū olarak telaffuz edilir. Vietnam'da, aynı iki karakter Cơ đốc olarak okunur ve "Hristiyanlığın takipçisi"nin telaffuzu tín đồ Cơ đốc giáo şeklindedir.

Portekiz kıyafetli Japon Hristiyanlar ("Kurisuchan"), 16-17. yüzyıl

Japonya'da kirishitan terimi (Edo dönemi belgelerinde 吉利支丹), 切支丹 ve modern Japon tarihçelerinde de キリシタン şeklindedir ve Portekizcedeki cristão kelimesinden türemedir. Kelime, Tokugawa şogunluğu tarafından dinin yasaklanmasından önce 16. ve 17. yüzyıllarda Roma Katoliklerine atıfta bulunuldu. Bugün, Hristiyanlar Standart Japoncada キリスト教徒 (Kirisuto-kyōto) veya İngilizceden türetilen クリスチャン (kurisuchan) kelimeleri ile anılır.

Korecede Hrıistiyan kelimesi için hâlâ 기독교도 (RR: Gidokkyodo) kelimesi kullanılır. Ancak Portekizceden alınan 그리스도 (Geuriseudo) kelimesi artık eski Çin-Korecedeki 기독 (Gidok) kelimesinin yerini aldı. Kelime Mesih'in kendisine atıfta bulunur.

Tayland'da en yaygın terimler Tayca: คนคริสต์ (RTGS : khon khrit) veya Tayca: ชาวคริสต์ (RTGS : chao khrit) "İsa kişi/insanlar" veya "İsa kişi/insanlar" anlamına gelir. Tayca kelime Tayca: คริสต์ (RTGS : khrit) "Mesih"ten türetilmiştir.

Filipinler'de en yaygın terim Filipin dillerinin çoğunda Hristiyan için "Kristiyano" ve Hristiyanlık için "Kristiyanismo"dur. Her ikisi de İspanyol sömürge döneminde ülkenin zengin erken Hristiyanlık tarihi nedeniyle İspanyolcadaki cristiano ve cristianismo (Chabacanoda da kullanılır) kelimelerinden türetilmiştir. Filipinler'deki bazı Protestanlar, kendilerini Katoliklerden (Katoliko) ayırmak için Kristiyano terimini ("yeniden doğma" terimi popüler hale gelmeden önce) kullanırlar.

Rusça terimler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Modern Doğu Avrupa ve Orta Avrasya bölgesi (Rusya, Ukrayna ve eski Sovyet bloğunun diğer ülkeleri), topraklarında uzun bir Hristiyanlık ve Hristiyan toplulukları geçmişine sahiptir. Antik çağda, İsa'nın doğumundan sonraki ilk yüzyıllarda, bu bölgeye İskit adı verildiğinde - İskitlerin coğrafi alanı - Hristiyanlar zaten orada yaşıyordu.[40] Daha sonra bölge, Hristiyanlığı resmi olarak benimseyen ilk devletleri gördü - başlangıçta Ermenistan (MS 301) ve Gürcistan (MS 337), daha sonra Bulgaristan (y. 864) ve Büyük Rus Prensliği (Rusça: Великое княжество Русское, Velikoye knyazhestvo russkoye) veya Kiev Knezliği (y. MS 988).

Bazı bölgelerde insanlar kendilerini Hristiyan (Rusça: христиане, крестьяне) ve Rus olarak (Rusça: русские) tanımlamaya başladılar. Zamanla Rusça "крестьяне" (khrest'yane) terimi "Hristiyan inancına sahip köylüler" ve daha sonra "köylüler" (bölge nüfusunun ana kısmı) anlamını kazanırken, христиане (khristiane) terimi dini anlamını korudu ve русские (russkiye) terimi, bölgenin tarihini ve gelişimini güçlü bir şekilde etkileyen ortak Hristiyan inancı ve dili temelinde oluşan heterojen Rus ulusunun temsilcileri anlamına gelmeye başladı.[kaynak belirtilmeli] Bölgede eski zamanlardan beri "Pravoslav inancı" (Rusça: православная вера, pravoslavnaja vera, "Ortodoks inancı") veya "Rus inancı" (Rusça: русская вера, russkaya vera) terimi, neredeyse orijinal "Hristiyan inancı" (Rusça: христианская, крестьянская вера khristianskaja, krest'janskaja) olarak bilinir hale geldi.[kaynak belirtilmeli] Ayrıca bazı bağlamlarda "kazak" (Rusça: козак, казак, romanize: kozak, kazak) terimi, bozkır kökenli ve Rus dilinden "özgür" Hristiyanları belirtmek için kullanılmıştır.[kim?]

Diğer dini olmayan kullanımlar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Sözde "Hristiyan" toplumlar, "Hristiyan" kelimesini vatandaşlık veya "bizim gibi insanlar" için varsayılan bir etiket haline getirdi.[41] Bu bağlamda dini veya etnik azınlıklar, "Hristiyanlar" veya "siz Hristiyanlar" kelimelerini, tamamen seküler (eskiden Hristiyan olsa da) bir toplumda bile, kendi gruplarına ait olmayan ana akım toplum üyeleri için kısa bir terim olarak gevşek bir şekilde kullanabilirler.[42]

Demografi

[değiştir | kaynağı değiştir]
Hristiyan demografisinin ayrıntılı bir dökümü için Hristiyan nüfusa göre ülkelerin listesi sayfasına bakınız.

21. yüzyılın başlarından itibaren, Hristiyanlığın yaklaşık 2,4 milyar taraftarı vardır.[43][44][45] İnanç, dünya nüfusunun yaklaşık üçte birini temsil eder ve dünyadaki en büyük dindir. Hristiyanlar yaklaşık 100 yıldır dünya nüfusunun yaklaşık yüzde 33'ünü oluşturuyor. En büyük Hristiyan mezhebi, tüm Hristiyanların yarısını temsil eden 1,3 milyar taraftarıyla Roma Katolik Kilisesi'dir.[46]

Hristiyanlık, %70'inin Hristiyan olduğu Batı dünyasında baskın din olmaya devam ediyor.[10] 2012 Pew Araştırma Merkezi anketine göre, mevcut eğilimler devam ederse, Hristiyanlık 2050 yılına kadar dünyanın en büyük dini olmaya devam edecek. 2050 yılında Hristiyan nüfusun 3 milyarı geçmesi bekleniyor. Müslümanların kadın başına ortalama 3,1 çocuğu varken (tüm dini grupların en yüksek oranı), Hristiyanlar kadın başına 2,7 çocukla ikinci sırada yer alıyor. Yüksek doğum oranları ve din değiştirme, Hristiyan nüfus artışının nedeni olarak gösterildi. 2015 yılında yapılan bir araştırma, yaklaşık 10,2 milyon Müslümanın Hristiyanlığa geçtiğini ortaya koydu.[47] Hristiyanlık Afrika'da,[48][49] Asya'da,[49][50] Müslüman dünyasında,[51] ve Okyanusya'da büyümektedir.

Dünya çapında Hristiyanların yüzdesi, Haziran 2014
Bölgelere göre Hristiyan sayısı (kendisini tanımlayanlar) (Pew Araştırma Merkezi, 2011)![52][53][54] Bölge
Hristiyan %
Avrupa 558.260.000 75.2
Latin Amerika – Karayipler 531.280.000 90.0
Sahra Altı Afrika 517.340.000 62.9
Asya Pasifik 286.950.000 7.1
Kuzey Amerika 266.630.000 77.4
Orta Doğu – Kuzey Afrika 12.710.000 3.7
Dünya 2.173.180.000 31.5

Sosyoekonomi

[değiştir | kaynağı değiştir]

2015'te yapılan bir araştırmaya göre, Hristiyanlar en büyük servete sahipler (toplam dünya servetinin %55'i), onu Müslümanlar (%5,8), Hindular (%3,3) ve Yahudiler (%1,1) izliyor. Aynı araştırmaya göre, dinsizlik veya diğer dinler sınıflandırması altındaki taraftarların toplam küresel servetin yaklaşık %34,8'ine sahip olduğu bulundu.[55] Tarafsız servet araştırma şirketi New World Wealth tarafından yapılan bir araştırma, dünyadaki 13,1 milyon milyonerin %56,2'sinin Hristiyan olduğunu buldu.[56]

2016 yılında dünya çapında din ve eğitim hakkında bir Pew Center araştırması Hristiyanların, ortalama 9,3 yıllık eğitim süresi ile Yahudilerden sonra dünyadaki en eğitimli ikinci dini grup olarak sıralandığını[57] ve Hristiyanlar arasında en yüksek eğitim yılının Almanya (13,6), Yeni Zelanda (13,5) ve Estonya (13,1) Hristiyanları arasında bulunduğunu tespit etti.[57] Hristiyanların ayrıca kişi başına en yüksek ikinci lisans ve yüksek lisans derecesine sahip olduğu ve mutlak sayılarla ilk sırada yer aldığı (220 milyon) bulundu.[57] Çeşitli Hristiyan topluluklar arasında Singapur, yüksek öğrenim kurumlarında üniversite diploması alan Hristiyanlar (%67)[57] bakımından diğer ulusları geride bırakıyor, onu İsrail Hristiyanları (%63)[58] ve Gürcistan Hristiyanları (%57) izliyor.[57]

"Hristiyan keşişlerin kütüphaneler kurduklarına ve matbaadan önceki günlerde Latince, Yunanca ve Arapça yazılmış önemli eski yazıları koruduklarına" dair tarihsel kanıtlara ek olarak, araştırmaya göre Kuzey Amerika, Avrupa, Orta Doğu, Kuzey Afrika ve Asya-Pasifik bölgelerindeki Hristiyanlar[57] dünyadaki birçok üniversitenin tarihi Hristiyan mezhepleri tarafından inşa edilmesinden dolayı, yüksek eğitimlidir.[57] Aynı araştırmaya göre, Hristiyanların eğitimde önemli bir cinsiyet eşitliği var.[57] Çalışma, bunun nedenlerinden birinin Protestan Reformcuların kadınların eğitimini teşvik etmesi olduğunu ve bunun da Protestan topluluklarındaki kadınlar arasında cehaletin ortadan kaldırılmasını sağladığını öne sürüyor.[57]

Zulüm

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Hristiyanlara yönelik zulüm

2017'de Open Doors, yılda yaklaşık 260 milyon Hristiyan'ın "yüksek, çok yüksek veya aşırı zulme"[59] maruz kaldığını tahmin ediyor ve Kuzey Kore, Hristiyanlar için en tehlikeli ülke olarak görülüyor.[60][61]

2019'da, Birleşik Krallık Dışişleri ve Milletler Topluluğu Ofisi (FCO) tarafından Hristiyanlara yönelik küresel zulmü araştırmak üzere görevlendirilen bir rapor,[62][63] dini zulmün arttığını ve Orta Doğu, Kuzey Afrika, Hindistan, Çin, Kuzey Kore, Latin Amerika ve diğerlerinde en yüksek seviyede olduğunu,[12] zulmün küresel olduğunu ve İslam devletleriyle sınırlı olmadığını tespit etti.[63] Bu araştırma, dünya çapında zulüm gören inananların yaklaşık %80'inin Hristiyanlar olduğunu ortaya çıkardı.[13]

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ a b c d e f g h i j k l m n o Analysis (19 Aralık 2011). "Global Christianity". Pewforum.org. 4 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2012. 
  2. ^ "Christianity 2015: Religious Diversity and Personal Contact" (PDF). gordonconwell.edu. January 2015. 25 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2015. 
  3. ^ Johnson, Todd M.; Grim, Brian J. (2013). The World's Religions in Figures: An Introduction to International Religious Demography (PDF). Hoboken, NJ: Wiley-Blackwell. s. 10. 20 Ekim 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Kasım 2015. 
  4. ^ A history of ancient Greek by Maria Chritē, Maria Arapopoulou, Centre for the Greek Language (Thessalonikē, Greece) pg 436 0-521-83307-8
  5. ^ Wilken, Robert Louis (27 Kasım 2012). The First Thousand Years: A Global History of Christianity. New Haven and London: Yale University Press. s. 26. ISBN 978-0-300-11884-1. 
  6. ^ Bickerman (1949) p. 145, "The Christians got their appellation from 'Christus,' that is, 'the Anointed,' the Messiah."
  7. ^ a b c Christianity: A Very Short Introduction. Oxford: Oxford University Press. 2004. ss. n.p. 
  8. ^ Religion in America: A Very Short Introduction. Oxford: Oxford University Press. 2008. ss. 35, 39. 
  9. ^ "V. St. Paul and the Conversion of the Gentiles (Note 496)". History of the Christian Church. 4 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Şubat 2022. 
  10. ^ a b c d e f g NW, 1615 L. St; Washington, Suite 800; Inquiries, DC 20036 USA202-419-4300 | Main202-419-4349 | Fax202-419-4372 | Media (19 Aralık 2011). "The Size and Distribution of the World's Christian Population". Pew Research Center's Religion & Public Life Project (İngilizce). 2 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Şubat 2022. 
  11. ^ ""Christian persecution 'at near genocide levels'"". 6 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Şubat 2022. 
  12. ^ a b Kay, Barbara (8 Mayıs 2019). "Barbara Kay: Our politicians may not care, but Christians are under siege across the world". National Post (İngilizce). Erişim tarihi: 1 Kasım 2022. 
  13. ^ a b "Wintour, Patrick". 21 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Şubat 2022. 
  14. ^ "christ | Etymology, origin and meaning of the name christ by etymonline". www.etymonline.com (İngilizce). 18 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2022. 
  15. ^ Bickerman, 1949 p. 147, "All these Greek terms, formed with the Latin suffix -ianus, exactly as the Latin words of the same derivation, express the idea that the men or things referred to, belong to the person to whose name the suffix is added." p. 145, "In Latin this suffix produced proper names of the type Marcianus and, on the other hand, derivatives from the name of a person, which referred to his belongings, like fundus Narcissianus, or, by extension, to his adherents, Ciceroniani."
  16. ^ "messiah | Etymology, origin and meaning of messiah by etymonline". www.etymonline.com (İngilizce). 18 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2022. 
  17. ^ "Hıristiyan Kelime Kökeni, Kelimesinin Anlamı - Etimoloji". www.etimolojiturkce.com. 20 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Şubat 2022. 
  18. ^ "X, n. 10". OED Online. Oxford University Press. March 2016. 12 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2019. 
  19. ^ Shipps, Kenneth W., (Ed.) (2004). The Diary of Samuel Rogers, 1634-1638. Boydell Press. s. 4. ISBN 9781843830436. 14 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2019. Throughout his diary, Rogers abbreviates 'Christ' to 'X' and the same is true of 'Christian' ('Xian'), 'Antichrist' ('AntiX') and related words. 
  20. ^ a b #Wuest-1973 p. 19.
  21. ^ Christine Trevett Christian Women and the Time of the Apostolic Fathers 2006 "'Christians' (christianoi) was a term first coined in Syrian Antioch (Acts 11:26) and which appeared next in Christian sources in Ignatius, Eph 11.2; Rom 3.2; Pol 7.3.
  22. ^ "Antiquities of the Jews — XVIII, 3:3". 1 Eylül 2000 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  23. ^ The works of Cornelius Tacitus: with an essay on his life and genius, notes, supplements, &c. Thomas Wardle. 1836. s. 287. 20 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Şubat 2022. 
  24. ^ The Book of the Acts. Eerdmans. 1988. s. 228. ISBN 0-8028-2505-2. 
  25. ^ Bulletin of the School of Oriental and African Studies: Volume 65, Issue 1 University of London.
  26. ^ Religion in America: A Very Short Introduction. Oxford: Oxford University Press. 2008. s. 35. 
  27. ^ The Case Against Christianity. Temple University Press. 1993. s. 12. ISBN 1-56639-081-8. 
  28. ^ "nazarene | Etymology, origin and meaning of the name nazarene by etymonline". www.etymonline.com (İngilizce). 16 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2022. 
  29. ^ a b Society for Internet Research, The Hamas Charter 25 Mayıs 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., note 62 (erroneously, "salidi").
  30. ^ Jeffrey Tayler, Trekking through the Moroccan Sahara 20 Şubat 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
  31. ^ "Nasara". Mazyan Bizaf Show. 13 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2015. 
  32. ^ Ahmed, Akbar S. (1994). Islam, Globalization, and Postmodernity (İngilizce). Routledge. ISBN 978-0-415-09367-5. 
  33. ^ Rashid al-din Fazl Allâh, quoted in Karl Jahn (ed.
  34. ^ Arapça: سنة ٤٩١ - "ذكر ملك الفرنج مدينة أنطاكية" في الكامل في التاريخ
  35. ^ "Account of al-Faranj seizing Antioch" Year 491AH, The Complete History
  36. ^ MacKenzie, D. N. (1986).
  37. ^ Hazhar Mukriyani, (1990) Hanbanaborina Kurdish-Persian Dictionary Tehran, Soroush press p.527.
  38. ^ "Catholic priest in saffron robe called 'Isai Baba'". The Indian Express. 24 Aralık 2008. 13 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  39. ^ 日本国語大辞典,デジタル大辞泉, 精選版. "基督とは". コトバンク (Japonca). 27 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2022. 
  40. ^ "Вселенские Соборы читать, скачать - профессор Антон Владимирович Карташёв". 24 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Şubat 2022. 
  41. ^ Compare: Livingstone, Elizabeth A., (Ed.) (1957). "Christian". The Oxford Dictionary of the Christian Church. 3. Oxford: Oxford University Press (2005 tarihinde yayınlandı). s. 336. ISBN 9780192802903. 15 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2016. In modern times the name Christian ... has tended, in nominally Christian countries, to lose any credal significance and imply only that which is ethically praiseworthy (e.g. 'a Christian action') or socially customary ('Christian name'). 
  42. ^ Compare: We Jews and You Christians: An Inquiry Into Attitudes. Lippincott. 1967. 7 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Aralık 2016. 
  43. ^ 33.39% of 7.174 billion world population (under "People and Society") "World". CIA world facts. 26 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  44. ^ "The List: The World's Fastest-Growing Religions". foreignpolicy.com. March 2007. 21 Mayıs 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ocak 2010. 
  45. ^ "Major Religions Ranked by Size". Adherents.com. 4 Mart 2000 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2009. 
  46. ^ CNA. "Universal Church sees increase in seminarians, reports Pontifical Yearbook". Catholic News Agency (İngilizce). 21 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2022. 
  47. ^ Johnstone (2015). "Believers in Christ from a Muslim Background: A Global Census". Interdisciplinary Journal of Research on Religion. 11: 8. 13 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ekim 2015. 
  48. ^ "Study: Christianity growth soars in Africa –". USA Today. 20 Aralık 2011. 20 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2015. 
  49. ^ a b Ostling (24 Haziran 2001). "The Battle for Latin America's Soul". Time. 26 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2015. 
  50. ^ "In China, Protestantism's Simplicity Yields More Converts Than Catholicism". International Business Times. 28 Mart 2012. 12 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2015. 
  51. ^ "Believers in Christ from a Muslim Background: A Global Census". 26 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Şubat 2022. 
  52. ^ "Europe". Pewforum.org. 19 Aralık 2011. 4 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2012. 
  53. ^ "Americas". Pewforum.org. 19 Aralık 2011. 4 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2012. 
  54. ^ "Global religious landscape: Christians". Pewforum.org. 19 Aralık 2011. 21 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2012. 
  55. ^ "Christians hold largest percentage of global wealth: Report". deccanherald.com. 14 Ocak 2015. 1 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  56. ^ "The religion of millionaires". 31 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Şubat 2022. 
  57. ^ a b c d e f g h i "Religion and Education Around the World" (PDF). Pew Research Center. 19 Aralık 2011. 22 Aralık 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2016. 
  58. ^ "المسيحيون العرب يتفوقون على يهود إسرائيل في التعليم". Bokra. 13 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2011. 
  59. ^ "Weber, Jeremy". 19 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Şubat 2022. 
  60. ^ "Enos, Olivia". 19 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Şubat 2022. 
  61. ^ "Serving Persecuted Christians - Open Doors USA". www.opendoorsusa.org. 2 Mart 2000 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2020. 
  62. ^ "Mounstephen, Philip" (PDF). 26 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 20 Şubat 2022. 
  63. ^ a b "Mounstephen, Philip" (PDF). 17 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 20 Şubat 2022. 

Konuyla ilgili yayınlar

[değiştir | kaynağı değiştir]
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Hristiyan&oldid=32866229" sayfasından alınmıştır