2006 yeni gezegen tanımı - Vikipedi

Uluslararası Astronomi Birliği (IAU) Ağustos 2006'da Güneş Sistemi'ndeki^[1] bir gezegenin aşağıdaki özelliklere sahip bir gök cismi olduğunu tanımlamıştır:

Güneş etrafında yörüngede olması,
Hidrostatik dengeye (neredeyse yuvarlak bir şekle) sahip olacak kadar kütleye sahip olması ve
Yörüngesi etrafındaki "bölgeyi temizlemiş" olması.

Bu üç kriterden sadece ilk ikisini karşılayan uydu olmayan bir gök cismi (önceden gezegen olarak kabul edilen Plüton gibi) cüce gezegen olarak sınıflandırılır. IAU'ya göre, "gezegenler ve cüce gezegenler iki farklı nesne sınıfıdır" (başka bir deyişle, "cüce gezegenler" gezegen değildir). Sadece ilk kriteri karşılayan uydu olmayan bir gök cismine küçük Güneş Sistemi cismi (SSSB) denir. Alternatif bir öneride, cüce gezegenler gezegenlerin bir alt kategorisi olarak dahil edilmişti, fakat IAU üyeleri bu öneriye karşı oy kullandılar. Bu karar tartışmalı bir nitelik taşıyordu ve astronomlardan hem destek hem de eleştiri almıştır.

IAU, Güneş Sistemi'nde bilinen sekiz gezegen olduğunu belirtmiştir. Tanımın, bir gök cisminin bulunduğu yere bağlı olduğu için sorunlu olduğu iddia edilmiştir. Örneğin, eğer iç Oort bulutu'nda Mars büyüklüğünde bir gök cismi olsaydı, o bölgede civarını temizlemek ve 3. kriteri karşılamak için yeterli kütleye sahip olmayacaktı.^[2] Hidrostatik denge gerekliliği (2. Kriter) de genelgeçer biçimde sadece yuvarlak bir şekil gereksinimi olarak geniş anlamda ele alınmaktadır.^[3] Merkür aslında hidrostatik dengede değildir,^[4] fakat IAU'nun tanımına göre açıkça bir gezegen olarak dahil edilmiştir.

Bir ötegezegenin geçerli tanımı şu şekildedir:^[5]^[6]

Yıldızların, kahverengi cücelerin veya yıldız kalıntılarının yörüngesinde dönen, merkezi cisimle L4/L5 dengesizliğinin altındaki bir kütle oranına (M/M_merkez < 2/(25+ $\sqrt 621$ )) sahip olan ve gerçek kütleleri döteryumun termonükleer füzyonu için sınırlayıcı kütlenin (şu anda güneşsel metalliğe sahip cisimler için 13 Jüpiter kütlesi olarak hesaplanmaktadır) altında olan cisimler, nasıl oluştuklarına bakılmaksızın "gezegen"dir.

Güneş dışı bir cismin gezegen olarak kabul edilmesi için gereken minimum kütle/boyut oranı, Güneş Sistemimizde kullanılanla aynı olmalıdır.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

^ Ötegezegenler, artık feshedilmiş olan IAU Güneş Dışı Gezegenler Çalışma Grubu tarafından 2003 yılında yayımlanan bir görüş bildirisinde ele alınmıştır, fakat bu bildiri hiçbir zaman resmi bir IAU kararı olarak önerilmemiş ve IAU üyeleri tarafından oylanmamıştır.
^ Gibor Basri; Michael E. Brown (2006). "Planetesimals to Brown Dwarfs: What is a Planet?" (PDF). Annual Review of Earth and Planetary Sciences. 34: 193-216. arXiv:astro-ph/0608417 $2. Bibcode:2006AREPS..34..193B. doi:10.1146/annurev.earth.34.031405.125058. 4 Temmuz 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 4 Ağustos 2008.
^ Brown, Mike [@plutokiller] (10 Şubat 2023). "The real answer here is to not get too hung up on definitions, which I admit is hard when the IAU tries to make them sound official and clear, but, really, we all understand the intent of the hydrostatic equilibrium point, and the intent is clearly to include Mercury & the moon" (X gönderisi) – X vasıtasıyla.
^ Sean Solomon, Larry Nittler & Brian Anderson, eds. (2018) Mercury: The View after MESSENGER. Cambridge Planetary Science series no. 21, Cambridge University Press, s. 72–73.
^ "Official Working Definition of an Exoplanet". IAU position statement. 3 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2020.
^ Lecavelier des Etangs, A.; Lissauer, Jack J. (Haziran 2022). "The IAU working definition of an exoplanet". New Astronomy Reviews (İngilizce). 94: 101641. arXiv:2203.09520 $2. Bibcode:2022NewAR..9401641L. doi:10.1016/j.newar.2022.101641. 17 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2024.

[1] Ötegezegenler, artık feshedilmiş olan IAU Güneş Dışı Gezegenler Çalışma Grubu tarafından 2003 yılında yayımlanan bir görüş bildirisinde ele alınmıştır, fakat bu bildiri hiçbir zaman resmi bir IAU kararı olarak önerilmemiş ve IAU üyeleri tarafından oylanmamıştır.

[plutoplanet-2] Gibor Basri; Michael E. Brown (2006). "Planetesimals to Brown Dwarfs: What is a Planet?" (PDF). Annual Review of Earth and Planetary Sciences. 34: 193-216. arXiv:astro-ph/0608417 $2. Bibcode:2006AREPS..34..193B. doi:10.1146/annurev.earth.34.031405.125058. 4 Temmuz 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 4 Ağustos 2008.

[plutokiller-3] Brown, Mike [@plutokiller] (10 Şubat 2023). "The real answer here is to not get too hung up on definitions, which I admit is hard when the IAU tries to make them sound official and clear, but, really, we all understand the intent of the hydrostatic equilibrium point, and the intent is clearly to include Mercury & the moon" (X gönderisi) – X vasıtasıyla.

[Mercury-4] Sean Solomon, Larry Nittler & Brian Anderson, eds. (2018) Mercury: The View after MESSENGER. Cambridge Planetary Science series no. 21, Cambridge University Press, s. 72–73.

[iau-5] "Official Working Definition of an Exoplanet". IAU position statement. 3 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2020.

[Lecavelier-6] Lecavelier des Etangs, A.; Lissauer, Jack J. (Haziran 2022). "The IAU working definition of an exoplanet". New Astronomy Reviews (İngilizce). 94: 101641. arXiv:2203.09520 $2. Bibcode:2022NewAR..9401641L. doi:10.1016/j.newar.2022.101641. 17 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2024.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]