Kerecî - Vikipedi

El-Kereci / Karhî
El Kerecinin bir diyagramı
Doğum	Ebu Bekir bin Muhammed bin el Hüseyin el-Kereci 953 Bağdat, Irak
Ölüm	1029
Din	İslam
Kariyeri
Dalı	Geometri

El-Kereci veya Ebu Bekir bin Muhammed bin el Hüseyin el-Kereci (Arapça: الكرخي; , d. 953 - ö.1029) Cebir'i geometrik işlemlerin sınırlarından kurtararak, günümüz matematiğinde kullanılan cebirin çekirdek yapısını oluşturan 10. yüzyıl İranlı Müslüman matematikçi ve mühendisdir. Üç büyük çalışması Al-Badi' fi'l-hisab (Hesaptaki Hariküladelik), Al-Fakhri fi'l-jabr wa'l-muqabala (Cebir'deki Olağanüstülük) ve Al-Kafi fi'l-hisab (Hesaptaki Yeterlilik)'tır.^[1]

Bağdat'ın bir banliyösü olan Karkh doğumlu olduğu rivayet edilir. Kesin olan ise hayatınının büyük bölümünü Bağdat'ta geçirmiştir. Arapça orijinal metinlerinin kaybolmuş olması nedeniyle, El-Karaji'nin adının El-Karkhī olabileceği düşünülmektedir.

Üstün yetenekli bir mühendis ve matematikçi olan El-Karaji'nin en büyük katkısı, bir n tam sayısı için,

${\displaystyle (a+b)^{n}=\sum _{k=0}^{n}{n \choose k}a^{k}b^{n-k}}$

şeklinde verilen bir polinomun,

${\displaystyle {n \choose m}={n-1 \choose m-1}+{n-1 \choose m}}$

şeklinde formülize edilebilen Binom Katsayıları'nın tablosu olmuştur.

El-Karaji, Binom açılımı ve Pascal Üçgeni'ni matematiksel tümevarım metodu kullanarak ispatlamıştır. Bu ispat, Milattan sonra 1000'li yıllarda El-Fakhri tarafından ortaya konacak olan ardışık bir dizilim için yapılan en eski ispatlardan biridir. Cebire yaptığı büyük katkıları dışında El-Karaji'nin, geometrinin de çeşitli alanlarında çalışmaları olmuştur. "Bina ve Yapıların Ölçümü ve Dengesi" kitabında nokta, doğru, düzlem, uzay ve açıyı tanımlamıştır.

Bağdat Yönetimi altında yaptığı resmi çalışması "Hesaptaki Yeterlilik" Bağdat'ta memurlar için bir ders kitabı niteliğindeydi. Kitapta; tam sayılar ve kesirli sayıların kareköklerinin alınması ve alan ve hacim hesaplamaları yer alıyordu.

• Binom açılımı
• Pascal üçgeni
• Ömer Hayyam

• Encyclopedia Britannica Online. History of the Arabs (Tenth Edition), Phillip K. Hitti