Kraniyosinostoz - Vikipedi

Kraniyosinostoz, kraniyosinostozis (craniosynostosis), kraniyofasiyal malformasyonların ve maksillofasiyal (çene ve yüz) sendromların önemli bir bölümünde etkileri görülebilen konjenital bir patolojidir.[1][2] Bu olgudaki temel bulgu kafatası eklemlerinin (kraniyal sutura) erken kapanmasıdır; etkilediği anatomik bölgelerde ortaya çıkan malformasyonlar, hangi suturaların ne düzeyde kapanmış olmasıyla orantılıdır. Malformasyonlar genellikle etkilenen eklemin dikey yönünde belirgindir.[3][4][5][6][7][8]

Sagital kraniyosinostoz (sagittal craniosynostosis), en sık görülen tiptir. Sutura sagittalis’in (iki parietal kemiğin orta çizgi üzerinde eklemleşmesi) erken kapanmasının sonucudur. Bu aksaklık, dar ve uzun bir kafatasının oluşmasıyla sonlanır (dolikosefali). Çoğu kez izole bir olgu olarak ortaya çıkar. Sutura sagittalis’in etkilendiği “scaphocephaly” olgusunda, yüz bölgesi malformasyonların çok hafif olduğu saptanır. Oysa, sutura metopica’nın (frontal kemiklerin buluşma çizgisi) erken kapanmasıyla ortaya çıkan “trigonocephaly” ya da “Kleeblattschadel (yonca yaprağı kafatası)” olgularında, yüz bulguları oldukça güçlüdür; bu gruptaki sendromlara “craniofacial dysostosis sendromları” nitelemesi yapılır.[3][6][9]

Koronal kraniyosinostoz (coronal craniosynostosis), sutura coronalis’in (frontal kemiğin parietal kemiklerle olan eklem çizgisi) erken kapanmasının sonucudur. Sagital kraniyosinostoz’dan sonra ikinci sıklıkta saptanır. İki taraflı (bilateral) olduğunda geniş-yayvan bir kafatası (brakisefali) ile sonlanır. Tek taraflı (unilateral) olgulardaki kafatası deformitesi diyagonaldir (plagiosefali).[3][6][9]

Nedenler

[değiştir | kaynağı değiştir]
Kafatası eklemleri: (1) Metopik sutur (sutura metopica): Frontal kemik sağ-sol parçalarının orta çizgide birleşmesi; (2) Koronal sutur (sutura coronalis): Parietal ve Frotal kemiklerin birleşme çizgisi; (3) Sagital sutur (sutura sagittalis): Parietal kemiklerin orta çizgide buluşması; (4) Lambdoid sutur (sutura lambdoidea): Oksipital kemik ile Parietal kemiklerin eklemleşmesi; (5) Skuamöz sutur (sutura squamosa): Parietal kemik ile Temporal kemik eklemleşmesi.

Kraniyosinostozlar, primer ya da sekonder olarak ortaya çıkar. Primer tip kraniyosinostozlardaki prematüre eklem kaynaşmalarında gen mutasyonları ve sendromlar söz konusudur. Sekonder tipler ise, talassemi ve hipertiroidizm gibi bir hastalığa özgü bulgulardan ya da komplikasyonlarından biridir. Spontan olguların bir bölümünde, gebelik sorunlarının (özellikle teratojenler) etkileri saptanmıştır.[8][10][11]

Kraniyosinostoz patogenezi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kraniyosinostozların oluşumunda 3 görüş öne sürülmektedir:[8][11][12]

(1) Virchow teorisi: Kraniyosinostozlar, kraniyofasiyal malformasyonlarda ortaya çıkan ilk patoloji olarak nitelendirilir. Kraniyosinostoz olgusundan öncelikle kafa tabanı kemikleri etkilenir.

(2) Moss teorisi: Kraniyosinostozlar, kafa tabanı kemiklerindeki malformasyonların sonrasında ortaya çıkan patolojilerdir.

(3) Mezenkimal blastema teorisi: Suturalardaki ve kafa tabanı kemiklerindeki malformasyonların birlikte ortaya çıkmasının sorumlusı “mezenkimal blastemada”ki bir defekttir.

İndüksiyon mekanizması kurallarına göre, kafatası kemikleri beyin dokusunun (özellikle dura mater) gelişmesinden etkilenerek gelişirler. Suturalardan biri erken kapandığında, beyin büyüdükçe, kafatası genişlemesinin normal suturalar yönünde gerçekleştiği izlenir; kraniyofasiyal anomalilerde saptanan kafatası malformasyonlarının çok büyük bölümünün temelinde bu mekanizma etkilidir.

Bulgular

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kraniyosinostozis içeren çoğu sendromda saptanan 5 temel bulgu izlenir:[1][3][4][5][6][8]

  1. Kraniyosinostozis (coronal-sagittal-lambdoid suturalar)
  2. Maksilla hipoplazisi (mikrognati)
  3. Aşırı sığ orbitalar
  4. Proptozis ve ekzoftalmi
  5. Hidrosefalus

Kraniyosinostozis olgularında kafa tabanı kemikleri sıkça etkilenir; hidrosefalusla birlikte olduğunda nörolojik bulguların daha da belirginleşir, Arnold–Chiari malformasyonu gelişebilir. Sendroma-özgü olmayan olguların çoğunda önemli klinik bir belirti olmayabilir:[1][3][4][5][6][7][13][14]

Tek taraflı (unilateral) sutura kapanmaları “plagiocephaly” olarak nitelendirilen malformasyona neden olur. Yüz orta bölümünün gelişmesi, kafatası ön bölgesinin gelişmesinden önemli derecede etkilenir; bu nedenle, iki taraflı (bilateral) kraniyosinostozda yüz orta bölüm malformasyonları çok güçlüdür (örneğin; Crouzon sendromu, Apert sendromu).

Kraniyosinostozlar, kromozom anomalilerinde ve maksillofasiyal sendromlarda görülen çene-yüz yarıklarının büyük bölümünün de temel nedenlerindendir; bunlardan en önemlisi Crouzon sendromu’dur. Crouzon sendromunda koronal suturalar ile birlikte sagittal-lambdoidal suturalar da kapanmıştır. Bu malformasyon, kafa tabanının gerektiğinden kısa oluşmasına yol açar. Bu sonuç, dışarıya yüz orta bölümünün hipoplazisi olarak yansır. Yüz orta bölümü çökmüştür; orbitalar sığdır ve gözler fırlaktır (eksorbitizm), hafif bir hipertelorizm ile yalancı bir altçene prognatisi saptanır. Arkaya itilmiş olan yumuşak damak oral ve faringeal boşlukların daralmasına neden olur (obstrüktif uyku apnesi nedeni).

Apert sendromu’nda (acrocephalosyndactyly) ise, kafatası kısa ve kule gibidir; geniş bir alın yapısı izlenir (turribrakisefali); koronal suturaların kapanmasına sagittal ve lambdoidal suturalar da eşlik edebilir. Kaşlar üzerinde transvers bir çıkıntı izlenir. Oksipital kemik düzdür. Hipertelorizm oldukça belirgin; eksorbitizm belli belirsizdir. Yüz orta bölümündeki hipoplazi “psödomandibular prognatizm” algısı yaratır. Çukur damak, dar damak ve yarık damak bulguları olabilir. El ve ayak malformasyonları (sindaktili) Apert sendromunun önemli bir parçasını oluşturur.

Pfeiffer sendromu’ndaki maksillofasiyal bulgular, kraniyosinostozlarda saptanan bulgulardan oluşur. Orta yüz hipoplazisi ve turribrakisefalik yüz yapısı baskındır. Hipertelorizm ve eksorbitizm hafiftir. Parmak anomalileri dikkat çekicidir.

Saethre–Chotzen sendromu, koronal suturalraın sinoztozuyla birlikte akrosefalik bir nitelik taşır. Yüz orta bölüm hipoplazisi yoktur; ancak, yüz yapısı tümüyle asimetriktir. Düşük saç çizgisi, ptozis, yayvan burun ve yüz açılarında düzensizlik saptanır. Parmaklar kısadır, sindaktili vardır.

Carpenter sendromu’nda (acrocephalopolysyndactyly) koronal suturaların kaynaşması asimetrik olduğu için kranyumdaki malformasyon da asimetrik bir kule biçimindedir. Parmak anomalileri arasında polidaktili öne çıkar. Konjenital kalp defektleri olabilir.

Yonca yaprağı kafatası (kleeblattschädel): Kafatası üç lobludur. Bu anomalide temporoparietal, koronal, lambdoidal ve metopik suturaların değişen oranlarda katkıları vardır; en az 3 eklemin erken kapanmasının sonucudur (pansinostoz).  Hidrosefali, yüz orta bölüm hipoplazisi ve eksorbitizm saptanır.

Kraniyosinostoz içeren sendromlar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kraniyosinostoz içeren sendromlara örnekler verilmektedir:

Aşırı Brakisefali bulgusu içerenler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Cebocephaly (burun yokluğu+hipotelorizm) bulgusu içeren sendrom

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Psödotrisomi 13 sendromu

Aşırı Dolikosefali bulgusu içeren sendromlar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Hiperostozis (kalın-yoğun kafa kemikleri) bulgusu içeren sendromlar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kraniyosinostoz (craniosynostosis) içeren sendrom örnekleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Tedavi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kraniyosinostoz olgularındaki olumsuzluklar, nörolojik bozukluklara yol açtığı kadar entelektüel nitelikleri de etkiler. Yüz bölgesi kemiklerinin de etkilenmesi obstrüktif uyku apnesi bulgularına neden olur. Bu tür olumsuzlukların önlenmesindeki tek çözüm cerrahi girişimlerdir. Kafatası boyutlarının normal sınırlara getirilmesinin yanı sıra dişhekimliğinin katkıları da gerekebilir.[14][15][15][16][17][18]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ a b c Kimonis V, Gold JA, Hoffman TL, et al.  Genetics of craniosynostosis. Seminars in Pediatric Neurology. 14(3): 150–61, 2007
  2. ^ Priolo M. Ectodermal dysplasias: An overview and update of clinical and molecular-functional mechanisms. American Journal of Medical Genetics, 149A:2003–2013, 2009
  3. ^ a b c d e Stricker M, Van der Meulen JC, Raphael B, Mazzola R. Craniofacial Malformations. Churchill Livingstone, Edinburgh, 1990
  4. ^ a b c Cohen MM Jr, Sven Kreiborg S. Perspectives on craniofacial syndromes, Acta Odontologica Scandinavica, 56(6):315-320, 1998
  5. ^ a b c Gorlin RJ, Cohen MM Jr, Hennekam RC. Syndromes of the Head and Neck. 4th ed., Oxford University Press, New York, 2001
  6. ^ a b c d e DeLuke DM, Haug RH. Syndromes of the Head and Neck. Elsevier, Philadelphia, 2014
  7. ^ a b Stevenson RE, Hall JG (editors). Human Malformations and Related Anomalies. 3rd edition. Oxford University Press, Oxford-New York, 2015
  8. ^ a b c d Yıldız ME. Kraniosinostozlu olgularda radyolojik değerlendirme. Türk Nöroşirurji Dergisi, 27(3):263-277, 2017
  9. ^ a b Cohen MM Jr. Malformations of the Craniofacial Region: Evolutionary, Embryonic, Genetic, and Clinical Perspectives. American Journal of Medical Genetics (Seminars in Medical Genetics), 115:245–268, 2002
  10. ^ Dixon MJ, Marazita ML, Beaty TH, Murray JC. Cleft lip and palate: Understanding genetic and environmental influences. Nature Reviews Genetics, 12:167-178, 2011
  11. ^ a b Trainor PA, Andrews BT. Facial dysostoses: Etiology, pathogenesis and management. American Journal of Medical Genetics Part C: Seminars in Medical Genetics, 163C(4):283-294, 2013
  12. ^ Mooney MP, Siegel MI. Understanding Craniofacial Anomalies: The Etiopathogenesis of Craniosynostoses and Facial Clefting. Wiley-Liss, New York, 2002
  13. ^ Ahmed MK, Ye X, Taub PJ. Review of the genetic basis of jaw malformations. Journal of Pediatric Genetics, 5(4):209-219, 2016
  14. ^ a b Wang JC, Nagy L, Demke JC. Syndromic Craniosynostosis. Facial Plastic Surgery Clinics of North America, 24(4):531-543, 2016
  15. ^ a b de Jong T, Bannink N, Bredero-Boelhouwer HH, et al. Long-term functional outcome in 167 patients with syndromic craniosynostosis; defining a syndrome-specific risk profile. Journal of Plastic, Reconstructive & Aesthetic Surgery, 63(10): 1635-41, 2010
  16. ^ Passos-Bueno MR, Ornelas CC, Fanganiello RD. Syndromes of the first and second pharyngeal arches: A review. American Journal of Medical Genetics, 149A:1853–1859, 2009
  17. ^ Cohen MM, MacLean RE. Craniosynostosis: Diagnosis, Evaluation, and Management, 2nd edition, Oxford University Press, Oxford, 2000
  18. ^ Persing JA. MOC-PS(SM) CME article: Management Considerations in the Treatment of Craniosynostosis. Plastic and Reconstructive Surgery, 121(4 Suppl): 1–11, 2008
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Kraniyosinostoz&oldid=32891766" sayfasından alınmıştır