French
DeutschKut Türk Şehitliği - Vikipedi
 Şehitlikte bulunan anıt (Nisan 2018) | |
 | |
| Koordinatlar | 32°31′22″K 45°49′43″D / 32.52278°K 45.82861°D |
|---|---|
| Konum | Kut, Irak |
| Tür | Şehitlik |
| Genişlik | 7.988 metrekare (85.980 ft2) |
| Tamamlanma tarihi | 1916) |
| Açılış tarihi | 1933) |
| Adandığı | Kût'ül-Amâre Kuşatması'ndaki Osmanlı askerleri |
Kut Türk Şehitliği, Irak'ın Kut kentinde bulunan Türk şehitliği.
Irak hükûmeti tarafından 1933 yılında hibe edilen arazi üzerinde bulunan şehitlikte, I. Dünya Savaşı'ndaki Kût'ül-Amâre Kuşatması sırasında, Halil Kut komutasındaki Osmanlı 6. Ordusu'nun İngiliz kuvvetlerine karşı verdiği mücadelede şehit olan askerlerden 7 subayın ve 43 erin mezarı bulunmaktadır.[1]
Arka plan
[değiştir | kaynağı değiştir]7 Aralık 1915 tarihinde başlayan Kût'ül-Amâre Kuşatması sonunda İngiliz askerleri 29 Nisan 1916 tarihinde teslim oldu ve başta Tümen Komutanı General Townshend olmak üzere toplam 13 general, 481 subay ve 13 bin 300 asker Osmanlı kuvvetlerince esir alındı.[2] Esirler Halep'e gönderildi. Kuşatma sırasında Osmanlı kuvvetlerinden 350 subay ve 10 bin er öldü.
Şehitliğin yapımı
[değiştir | kaynağı değiştir]Türk ordusu zaferin ardından, kuşatmanın gerçekleştiği alanda 1916 yılında bir abide inşa etti.[3] Ancak Irak topraklarının Birinci Dünya Savaşı sonucunda Osmanlı hakimiyetinden çıkmasıyla birlikte, Kût'ül-Amâre Kuşatması'nın gerçekleştiği topraklar Irak şeyh ve eşrafından Rebia Emiri Ali El-Emir'in kişisel mülkü haline geldi. Türkiye Cumhuriyeti'nin talebi üzerine El-Emir, abidenin bulunduğu 7988 metrekare büyüklüğündeki araziyi Türkiye'ye hibe etmeye karar verdi. Arazi önce Irak Hükûmeti'ne bağışlandı, ardından Irak Bakanlar Kurulunun 20 Nisan 1933 tarihli oturumunda alınan kararla Türkiye Cumhuriyeti'ne mülk olarak verildi.[3] Irak Kralı I. Faysal, 29 Nisan 1933 tarihli iradesiyle arazinin Türkiye'ye devrini onayladı.[3] Irak Dışişleri Bakanlığı, durumu 11 Mayıs 1933 tarihli notayla Türkiye'nin Bağdat Büyükelçiliği'ne bildirdi ve arazi hibesi resmiyet kazandı.
1916 yılında dikilen ve şehitlik arazisinde bulunan abide, aradan geçen sürede yıprandı ve onarıma muhtaç hale geldi. Arazinin 1933 yılındaki devrinden sonra Türkiye'nin Bağdat Büyükelçiliği, abidenin onarılması, şehitlik etrafına duvar inşa edilmesi, bir bekçi görevlendirilmesi ve şehitlikte oluşturulacak bahçenin su masrafının karşılanması için hazırlıklara başladı.
Kendisi de Kût'ül-Amâre Kuşatması'nda savaşmış olan, Türkiye'nin Bağdat Büyükelçisi Rahmi Apak'ın görev süresi sırasında, 1952 yılında şehitlikte önemli tamiratlar gerçekleştirildi.[4]
Ortasında büyük bir anıt bulunan ve etrafı duvarla çevrili olan şehitlikte, üzerinde ay ve yıldız bulunan 204 simgesel mezar taşı yer almaktadır.[4]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Kut Şehitliği". 10 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Temmuz 2015.
- ^ "91'inci Yıldönümünde Kutü'l Ammare Zaferi, TSK Genelkurmay Başkanlığı, URL erişim tarihi: 29 Nisan 2010". 28 Ekim 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Nisan 2010.
- ^ a b c Beden, Aydın. "Kutü'l-Amare Zaferi, Türk Şehitliği ve Şehitlik Arazisinin Hediye Edilmesine İlişkin Değerlendirmeler" (PDF). Akdeniz Üniversitesi. Mediterranean Journal of Humanities. 9 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 25 Ağustos 2020.
- ^ a b Dönmez, Cengiz. "I. Dünya Savaşıyla İlgili Yurt Dışındaki Türk Şehitlikleri". Dergipark. Akademik Bakış. 13 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2020.