Málaga - Vikipedi

Málaga
Belediye
Bayrak Mühür
Málaga Malaga'nın İspanya'daki konumu
Ülke	İspanya
Özerk topluluk	Endülüs
İl	Malaga ili
Comarca	Málaga-Costa del Sol
Kuruluş	MÖ. 8. yy[1]
Alt idari birimler	Liste Sehir Merkezi Este Ciudad Jardín Bailén-Miraflores Palma-Palmilla Cruz de Humilladero Carretera de Cádiz Churriana Campanillas Puerto de la Torre
İdare
• "Alcalde"-Belediye Başkanı	Francisco de la Torre (PP)
Yüzölçümü
• Belediye	395 km²
Rakım	11 m
Nüfus  (2010)
• Belediye	568.507
• Kent	1.046.279
Zaman dilimi	UTC+01.00 (OAS)
• Yaz (YSU)	UTC+02.00 (OAYS)
Posta kodu	29001-29018
Alan kodu	34 (İspanya) + 95 (Malaga)
Resmî site malaga.eu

Málaga (Mâlaka), İspanya'da Endülüs Özerk Topluluğu içinde bulunan Málaga ili merkezi olan ve bir belediye idaresi bulunan kenttir.

İber Yarımadasının doğusunda, Endülüs Özerk Topluluğu arazileri güneyinde, Akdeniz sahillerinde "Costa del Sol (Güneş Sahili)" üzerinde kurulmuş bir liman ve sahil şehridir. Cebelitarık Boğazı'ndan 100 km doğuda ve en yakın Kuzey Afrika sahilinden 130 km uzaklıktadır.

Málaga belediye sınırları içinde nüfus (2010 tahmini itibarıyla) 568.507 kişidir. Endülüs Özerk Topluğu içinde nüfus itibarıyla, Sevilla'dan sonra ikinci ve tüm İspanya'da altıncıdır. Avrupa kıtasının en güneyinde bulunan büyük şehirdir. Málaga belediye sınırları içinde nüfusun gelişmesi şu gösterimde izlenebilir:

1.000 Kişi

Kaynak: INE - Instituto Nacional de Estadística, İspanya

(stad) Kaynak:Hollandaca Wikipedia "Malaga (stad)" maddesi11 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Málaga'yı da içine alan ve "Costa Del Sol" adı verilen Akdeniz sahilleri sahilin kenarında bir nispeten dar şerit içinde şehirleşmiştir. Rincon de la Victoria, Torremolinos, Benalmadena, Fuengirola, Alhaurin de la Torre, Mijas, Marbella ve San Pedro Alcántara adlı yazlık deniz tatil yore, şehir ve belediyeleri birbirine bitişiktir ve Málaga ile birlikte Metropoliten Málaga şehirleşmiş bölgesini oluştururlar. 2009 itibarıyla bu şehirleşmiş bölge nüfusu 827.33 km²lik bir alanda 1,046,279 kişi olup nüfus yoğunluğu 1264 kişi/km² dir.

Málaga iklimi
Aylar	Oca	Şub	Mar	Nis	May	Haz	Tem	Ağu	Eyl	Eki	Kas	Ara	Yıl
En yüksek sıcaklık (°C)	26,8	30,0	31,4	33,0	35,0	41,0	44,2	44,0	40,0	36,3	30,4	24,6	44,2
Ortalama en yüksek sıcaklık (°C)	16,8	17,7	19,6	21,4	24,3	28,1	30,5	30,8	28,2	24,1	20,1	17,5	23,3
Ortalama sıcaklık (°C)	12,1	12,9	14,7	16,3	19,3	23,0	25,5	26,0	23,5	19,5	15,7	13,2	18,5
Ortalama en düşük sıcaklık (°C)	7,4	8,2	9,8	11,1	14,2	18,0	20,5	21,1	18,8	15,0	11,3	8,9	13,7
En düşük sıcaklık (°C)	−2,6	−3,8	−1,2	2,8	5,0	12,8	14,0	15,2	10,2	5,6	1,4	−0,8	−3,8
Ortalama yağış (mm)	69	60	52	44	20	6	0	6	20	57	101	100	534
Kaynak: İspanyol Devlet Meteoroloji Enstitüsü[2]

Malaga, MÖ X. yy civarında Fenikeliler’in Lübnan’dan gelerek burada bir balık tuzlama merkezi ve yerlilerle ticaret noktası meydana getirmeleriyle kuruldu. Daha sonra Romalılar tarafından önemli bir liman ve ticaret merkezi haline getirildi. Bir süre Doğu Roma İmparatorluğu'nun yönetiminde kalan şehir VI. yy sonlarında Vizigotlar’ın eline düştü.

Emevî komutan Târık b. Ziyâd 711 yılında Kurtuba üzerine yürümeden önce küçük bir kuvveti Malaga'ya gönderdi ve kent Arapların eline geçti. 1031 yılında Endülüs Emevî Devleti'nin yıkılmasından sonra Malaga Hammûdîler’in başkenti oldu. 1057'de ise Gırnata merkezli Zîrîler'in hükümdarı Bâdîs bin Habbûs tarafından zaptedildi. Ardından Endülüs’e hâkim olan Murâbıtlar ve Muvahhidler Malaga'ya da yönettiler.

1238 yılında Benî Ahmer Emirliği’nin (Nasrîler) hâkimiyetine geçen Malaga'nın nüfusu 1349 yılındaki veba salgını nedeniyle azaldı. 18 Ağustos 1487'de Kral Ferdinand ve Kraliçe Isabella tarafından kanlı bir savaştan sonra ele geçirildi.

• Málaga'nın eski tarihi merkezi: Güneyde bulunan liman iner ve kuzeyinde yüksek tepelere doğru tırmanır. İki tarafında "Guadalmedina" ve "Guadalhorce" adlı Akdeniz'e erişen akarsular vardır.
• Fenike Şehri surları: Kentte en eski kalıntılardır. Fenikeliler sur kalıntıları Picasso Müzesi bodrum katında görülebilir.
• Antik Romalı anfitiyatrosu: MÖ. 1. yy'dan kalma. Tamamen kaybolmuş bir halde iken 1951'den itibaren kazılarla büyük bir kısmı ortaya çıkarılmıştır.
• Antik Romanlı, Vizigot, Arap ve İspanyol dönemlerinden kalma şehir surları
• Gibralfarao Kalesi: Araplardan kalma bir kaledir. 11. yy.da Endülüs Taifalar idaresi sırasında ufak emirliklere bölünmüş iken yapılmıştır. 13. ve 14. yy. "Nasrid" hanedanı hükümdarlığı sırasında genişletilmiştir. Bu kale Alcazaba kale kompleksine bağlıdır.
• Alcazaba:Endülüs Araplarından kalma çok önemli bir kale ve emir/hükümdar ikametgâhı. Bu kale şehre hakim olan bir tepe üzerinde kurulmuştur. Ilk kuruluşunda şehri korsan hücumlarından korumak için yapılmıştır. Sonra 11. yy. ortalarında Hamudi hanedanı emir ve hükümdarları tarafından daha çok daha geniş ve büyük olarak yeniden yapılmıştır. Denizden yükselen bir tepenin doğusunu kaplamaktadır ve etrafında palmiye ve çam ağaçlıklı korular bulunur. Kalenin planı genellikle dörtgendir ama yokuşlu arazide olduğu için araziye uyarak tam kare veya dikdörtgen şekli almaz. Kalın dış ve iç duvarları bulunur. İki duvar arasında üzeri kapalı yollar bulunur ve bunlar kalenin değişik kısımları arasında korunaklı ulaşımı sağlarlar. Alcazaba ve Gibralfarao kalelerinin arasında da aynı şekilde iki kaleyi birleştiren korunaklı yol vardır. Duvarlarda zaman zaman dörtgen kuleler bulunur. Bu kale kompleksi girişinde diğerlerinde daha büyük bir kule vardır. BU kule altından kaleye giriş zikzaklı bir kapılı yolla olur. Bu yol üzerinde birkaç kale kapısından geçtikten sonra içinde kokulu çam ve okaliptüs ağaçları bulunan güzel bahçeli avlulara gelinir. "Puerta da Granada" olarak anılan iç surlardan da geçildikten sonra 11.-14. yüzyıllar döneminde kullanılan Valinin Sarayı'na gelinir. Bu saray üç kemerli kenarları olan ve bir tarafı güneye açık olarak bahçeleri ve deniz manzarasını gören bir dikdörtgen avlu etrafında kurulmuştur ve içindeki odalardan bazıları Hristiyan yıkıcılıklarından kurtulup günümüze kadar gelebilmiştir. Bu sarayın kuzeyinde bir su değirmeni; 40m derinlikte içine dönerek merdivenle inilebilen bir kuyu; bir hamam; çeşitli atölye odaları ve kalenin en kuzey kısmında Puerta de la Torre del Homenaje denilen süslü bir anıtsal kapı bulunur.
• La Concepcion: Tarihi botanik bahçe [1]^{[ölü/kırık bağlantı]} (İngilizce)
• Málaga Limanı: İspanya'nın en önemli limanlarından biri [2]28 Eylül 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Palacio de los Condes de Buenavista Sarayında Picasso Málaga Müzesi.
• Palacio de Villalón'da Carmen Thyssen Müzesi: [3]11 Kasım 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
• Palacio de la Aduana Sarayı: Malaga Güzel sanatlar ve Arkeoloji Müzesi
• CAC Malaga Modern Güzel Sanatlar Müzesi: [4]20 Kasım 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
• Fundación Picasso ve Picasso Doğum Yeri Müzesi.
• MUPAM Şehir Müzesi: [5]14 Şubat 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İspanyolca)
• Malaga Otomobil Müzesi: [6] (İngilizce).
• Cam ve Kristal Müzesi: [7]^{[ölü/kırık bağlantı]} (İngilizce).
• MİMMA karşılıklı etkileşimli müzik müzesi: [8]^{[ölü/kırık bağlantı]}.
• Şarap Müzesi: [9]^{[ölü/kırık bağlantı]} (İngilizce).
• Museo de Artes y Tradiciones Popülares (Halk Sanatları ve Gelenekleri Müzesi).
• Atarazanas Pazaryeri.
• La Malagueta Boğa Güreşi Arenası: [10]4 Aralık 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İspanyolca).
• Katedral ve kiliseler:
  • Málaga Katedrali ve Piskaposluk Sarayı: Rönesans stilinde planlanmıştır ama mali zorluklar dolayisiyla tamamlanmamıştır. Epey zaman sonra da Barok mimarı stili uygulanarak bitirilmiştir.
  • Santiago Kilisesi: İspanya Müslümanlardan fethedildikten hemen sonra ortaya çıkan İslam ve Hristiyan mimarı stillerinin karışımı olan "Mudejar" mimari stilinde.
  • Iglesia del Sagrario: Eski Arap caminin Hristiyan fatihler tarafından değiştirilmesi ile ortaya çıkmıştır. Gotik mimari stilde çok süslü cephesi eşsizdir.
  • San Felipe Neri Kilisesi.
  • San Juan Kilisesi: Gotik mimarı stilli

Málaga metrosu, 2014 yılında açılan iki hatla hizmet vermektedir.

Málaga belediye idaresi şu şehirlerle kardeş şehir bağlantısı kurmuştur:

Málaga

• 
  Limandan Málaga şehri
• 
  Málaga'da güneşin batışından kısa bir süre önce
• 
  Málaga Alcazaba Kalesi
• 
  Málaga antik Romalı tiyatrosu kalıntıları
• 
  Málaga'da Malagueta Plaji
• 
  Malaga Katedrali Can Kulesi
• 
  Málaga'da "La Concepción" tarihsel botanik bahcesi
• 
  Málaga eski şehrinde "San Agustin Sokagi"
• 
  Málaga'da Fuarlar ve Sergiler Sarayi
• 
  Malaga Maria Zambrano Garında Yuksek Hizli AVI katarları
• 
  "Málaga CF" Futbol Klubu'nun Rosaleda Stadı

• Endülüs (özerk topluluk)
• Malaga ili

• / Malaga Belediyesi Resmi İnternet Sitesi25 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.