Niş Muharebesi - Vikipedi

Niş Muharebesi
	Osmanlı-Macaristan Savaşları, Varna Haçlı Seferi
Tarih	Kasım 1443
Bölge	Niş, Sırbistan
Sonuç	Macaristan Krallığı ve müttefiklerinin zaferi
Taraflar
Osmanlı İmparatorluğu	Macaristan Krallığı; Lehistan Krallığı; Sırp Despotluğu
Komutanlar ve liderler
Kasım Paşa; Turahan Bey; İshak Bey İskender Bey	János Hunyadi; III. Władysław ; ; Đurađ Branković
Güçler
Bilinmiyor	20,000 Macar Paralı ve diğer askerler ; 5,000 Leh Askeri; 8,000 Sırp
Kayıplar
Bilinmiyor (300 Arnavut süvarisi İskender Bey ile birlikte firar etti.)	Bilinmiyor

Niş Muharebesi Kasım 1443'ün başlarında János Hunyadi komutasındaki Haçlılar ile Osmanlı kuvvetleri arasında yapılmıştır.^[6]^[7] Sonuçta Niş kalesi ele geçirilip bölgedeki 3 farklı Osmanlı birliği yenilgiye uğratılmıştır. Niş Muharebesi Hunyadi'nin Uzun Sefer'inin bir parçasıdır. öncü birliklerin başında Trajan Geçidine dayanan Hunyadi, 3 farklı paşanın komutasındaki 3 Osmanlı ordusunu yenilgiye uğratmıştır. Ardından öncü haçlı kuvvetleri Macar Kralının Ordusu ile birleşip Sofya'yı ele geçirmiştir. Bu arada Macar Kralı ile birlikte sonucu tartışmalı çeşitli kaynaklara göre Osmanlı zaferi ile biten ama Osmanlıları Edirne-Segedin Antlaşmasına zorlayacak kadar ağır Osmanlı kayıpları ile sonuçlanan; diğer bir kaynağa göre ise Macar zaferi ile biten ama bastıran kış koşulları, kralın sabırsızlığı neticesinde Haçlı ordusunun bu muharebeden bir süre geri dönmek zorunda kaldığı, sonrasında Osmanlıların yeniden barış antlaşmasına zorlandığı İzladi Derbendi (Kustinitza) Muharebesi'ni sultan II. Murad'la yapmıştır. Bir başka görüşe göre ise Osmanlıların ağır kaybına karşı kendileri de ağır kayıplar verip İzladi'de bozguna uğrayan Macarlar kış şartları altında geri çekilmeye zorlandılar ancak beklenmedik bir olay savaşın gidişini değiştirdi, Dragoman'da bu orduyu takip eden Osmanlı kuvvetleri, pusuya düşürülüp yenilgiye uğratıldı ve sultan II. Murad'ın damadı ve veziriazam Çandarlı 2. Halil Paşa'nın kardeşi Mahmud Bey esir alındı.^[8] Bu da Osmanlılar üstünde moral bozukluğuna neden oldu; Haçlılarınsa bu seferi başarılı bir sefermiş gibi göstermelerini sağladı. İzladi Muharebesi'nin sonucu ne olursa olsun, Haçlılarla yapılan bu muharebeler ve Niş muharebesi Bosna, Hersek, Sırbistan ve Arnavutluk'ta geçici süreliğine Osmanlı egemenliğinin zayıflamasına ve sarsılmasına neden olmuştur.

Muharebe Öncesi

1440'ta János Hunyadi Polonya Kralı III. Władysław'ın güvenilir bir danışmanı ve en güvendiği asker haline gelmiştir. Hunyadi Belgrad kalesinin komutanlığı ile ödüllendirilip, Osmanlılara karşı askerî operasyonlarla ödüllendirildi. Kral Władysław, Hunyadi'nin unvanlarını onun doğu Macaristan'daki mülklerini güvence altına alarak tanıdı. Hunyadi sınırlı kaynaklara karşın inanılmaz bir beceri göstererek sağlam bir savunma oluşturdu. Osmanlıların ilerlemelerini durdurdu. 1441'de Semendire'de İshak Bey komutasındaki Osmanlı kuvvetlerini yenilgiye uğrattı.Sayıca az kuvvetleriyle Mesid Bey ve Rumeli Beylerbeyi Şehabeddin Paşa ile Hermannstadt Muharebesini yapıp kazandı. Macarların ölen komutanları yanında Osmanlı komutanı Mesid Bey öldürüldü, Şehabeddin Paşa neredeyse dörtte üçü öldürülen ordusunun ağır kayıplarıyla geri çekilmek zorunda kaldı. Bu zaferin ardından Eflak Macar hakimiyetini tanıdı, Osmanlı hakimiyetinden çıktı. 1442 Temmuz'unda bu defa Şehabeddin Paşa komutasında 80.000 kişiyi bulan Osmanlı Ordusunu Demirkapı (Tuna)'da yenilgiye uğrattı. Bu zaferler Hunyadi'yi ünlü bir Osmanlı düşmanı olarak bütün Hristiyanlık dünyasında bilinir hale geldi. Bu başarılar 1443'te kral Władysław'ın Uzun Sefer adı verilen ünlü harekâtını yapmasına temel neden oldu. Bu sefer bir Haçlı seferi halini aldı. Macar, Alman, Leh, Çek süvari ve askerleri yanında Osmanlıların ilhak ettiği Sırbistan'da bu hakimiyeti tanımayan Sırp beylerinden Durađ Brankoviç askerleri ile sefere destek verdi. Niş Muharebesi ile bu seferin ünlü muharebelerinden biridir. Hunyadi Giuliano Cesarini eşliğinde bu sefere de katıldı ve bu muharebede de aktif görev aldı.^[9]

Muharebe

Niş'te tek bir muharebe değil 5 farklı muharebe gerçekleşmiştir. İlk muharebe şehirdeki küçük Osmanlı garnizonu ile gerçekleşmiştir ve Niş ele geçirilmiştir. Ardından şehri geri almak için ilerleyen 3 farklı Osmanlı kuvveti ile çarpışılmış ve bu ordular yenilgiye uğratılmıştır. Sonrasında 5.muharebe bu ordulardan kalan birliklerle haçlı kuvvetleri arasında olmuş ve yine Hunyadi muharebeyi kazanmıştır.

Bolvani ve Niş arasındaki ovada 3 Kasım 1443'te muharebeler gerçekleşmiştir.^[10] Osmanlı birlikleri Kasım Paşa ve Rumeli Beylerbeyi Turahan Bey ve İshak Bey komutasındaydı.^[3] Niş ve Sofya arasındaki alan muharebenin kaybedilmesi ardından boşaltıldı; bir görüş Osmanlıların geri çekilirken.^[11] diğer görüş ise Haçlıların ilerlerken çevredeki bütün köyleri yakıp yıktıklarını ileri sürmektedir. Osmanlı kaynakları Osmanlı ordusunun yenilgisini orduların farklı komutanlarca yönetilmesi ve ordular arasındaki koordinasyon eksikliğine bağlamıştır.^[12]

Muharebe Sonrası

Laonikos Halkokondiles'e göre, bitkinlik sonra Hünyadi 1443'te Osmanlıları Balkanlardan geri çekilmeye zorlarken, bütün taraflardan eski Lordlar ise babalarından kalan toprakları aceleyle geri kazanıyorlardı.^[13] Bu Osmanlılara karşı toprakları geri kazanmak için hamlede bulunanlardan biri de yeğeni Hamza Kastrioti ile Osmanlı ordusundan, Niş Muharebesinde savaşmayıp, 300 Arnavut askeri ile firar eden İskender Bey'di ve Akçahisar şehrini ele geçirmesiyle Arnavutluk'taki pek çok bölge Osmanlı hakimiyetinden çıktı ve Arnavutluk'ta isyanın başlamasıyla, 25 yıl sürecek Osmanlı-Arnavutluk mücadelesi de başlamış oldu.^[14]^[15]

II. Murad 10 yıllık bir barış antlaşması imzalayıp, tahttan II. Mehmed lehine ayrıldı. Fakat barış anlaşması Macarlar tarafından bozulup, yeni bir haçlı birliği kurulunca, Murad Balkanlara ve tahta geri döndü ve Varna Muharebesi'ni Kasım 1444'te ardından 1448'de II. Kosova Muharebesi'ni kazanıp Osmanlı hakimiyetini Balkanlarda tekrar oluşturdu.^[16]

Kaynakça

^ Skënderbeu: Jeta dhe vepra by Kristo Frashëri, p. 130.
^ Martijn Theodoor Houtsma (1993), First encyclopaedia of Islam: 1913-1936, VIII, E.J. Brill and Luzac and Co., s. 466, 31 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi, "In the beginning of November 1443, Turakhan Beg commanded one of the Ottoman corps in the battle against John Hunyadi.
^ ^a ^b Babinger, Franz (1992), Mehmed the Conqueror and His Time, Princeton University Press, s. 25, ISBN 978-0-691-01078-6, 31 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 29 Mart 2013, The combined host met Ottoman forces first on November 3, 1443, between the castle of Bolvan (near Aleksinac) and the city of Niš. Here Kasim Bey, then governor of Rumelia, Ishak Bey and other standard bearers were defeated.
^ Setton, Kenneth M.; Hazard, Harry W.; Zacour, Norman P., (Ed.) (1989). A History of the Crusades, Volume VI: The Impact of the Crusades on Europe (İngilizce). Madison ve Londra: University of Wisconsin Press. s. 270. ISBN 0-299-10740-X.
^ Babinger, Frank and Ralph Manheim, William C. Hickman, Mehmed the Conqueror and His Time, (Princeton University Press, 1978), 25.
^ Riley-Smith, 275.
^ Hupchick, Dennis P., The Balkans: From Constantinople to Communism, (Palgrave Macmillan, 2004), 117.
^ Imber, Colin (Temmuz 2006). "Introduction" (PDF). The Crusade of Varna, 1443–45 (PDF). Ashgate Publishing. ss. 9-31. ISBN 0-7546-0144-7. Erişim tarihi: 19 Nisan 2007. ^{[ölü/kırık bağlantı]}
^ Babinger, Franz (1992), Mehmed the Conqueror and His Time, Princeton University Press, s. 25, ISBN 978-0-691-01078-6, 31 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 29 Mart 2013, John Hunyadi accompanied by the cardinal-legate Giuliano Cesarini.
^ Setton, Kenneth M.; Hazard, Harry W.; Zacour, Norman P., (Ed.) (1989). A History of the Crusades, Volume VI: The Impact of the Crusades on Europe (İngilizce). Madison ve Londra: University of Wisconsin Press. s. 270. ISBN 0-299-10740-X.
^ Colin Imber (2006), The Crusade of Varna, 1443-45, Aldershot ; Burlington (Vt.) : Ashgate, cop., s. 16, ISBN 978-0-7546-0144-9, OCLC 470458159, 1 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi, In the course of their flight Kasim and Turahan burned all villages between Niš and Sofia.
^ Colin Imber (2006), The Crusade of Varna, 1443-45, Aldershot ; Burlington (Vt.) : Ashgate, cop., s. 270, ISBN 978-0-7546-0144-9, OCLC 470458159, 1 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi, The Ottoman sources in general emphasize the disagreement and lack of cooperation between frontier Ottoman forces under Turakhan and sipahi army under Kasim
^ Halil İnalcık (1995), From empire to republic : essays on Ottoman and Turkish social history, İstanbul: Isis Press, s. 88, ISBN 978-975-428-080-7, OCLC 34985150, 10 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 4 Ocak 2012, Comme nous le dit Chalcocondy- las après la retraite des Ottomans dans les Balkans en 1443 devant l'Hunyade, les anciens seigneurs se dépêchèrent de tous les côtés à rentrer en possession des domaines de leurs pères....(As Chalcocondyles tells us, "Weary after Hunyadi forced the Ottomans to retreat in the Balkans in 1443, the old lords hurried on all sides to regain possession of their fathers' fields".)
^ Encyclopaedia of the Muslim World, Ed. Taru Bahl, M.H. Syed, (Anmol Publications, 2003), 45.
^ Dialogue, Volume 5, Issues 17-20. Dijalog. 1996. s. 78. 10 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mart 2012. Posle bitke kod Pirota, Skenderbeg zajedno sa sinovcem Hamzom, sinom svog starijeg brata Staniše ...
^ The Historians' History of the World By Henry Smith Williams - Page 439

[1] Skënderbeu: Jeta dhe vepra by Kristo Frashëri, p. 130.

[2] Martijn Theodoor Houtsma (1993), First encyclopaedia of Islam: 1913-1936, VIII, E.J. Brill and Luzac and Co., s. 466, 31 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi, "In the beginning of November 1443, Turakhan Beg commanded one of the Ottoman corps in the battle against John Hunyadi.

[Babinger_1992_25-3] Babinger, Franz (1992), Mehmed the Conqueror and His Time, Princeton University Press, s. 25, ISBN 978-0-691-01078-6, 31 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 29 Mart 2013, The combined host met Ottoman forces first on November 3, 1443, between the castle of Bolvan (near Aleksinac) and the city of Niš. Here Kasim Bey, then governor of Rumelia, Ishak Bey and other standard bearers were defeated.

[4] Setton, Kenneth M.; Hazard, Harry W.; Zacour, Norman P., (Ed.) (1989). A History of the Crusades, Volume VI: The Impact of the Crusades on Europe (İngilizce). Madison ve Londra: University of Wisconsin Press. s. 270. ISBN 0-299-10740-X.

[5] Babinger, Frank and Ralph Manheim, William C. Hickman, Mehmed the Conqueror and His Time, (Princeton University Press, 1978), 25.

[6] Riley-Smith, 275.

[7] Hupchick, Dennis P., The Balkans: From Constantinople to Communism, (Palgrave Macmillan, 2004), 117.

[varna-8] Imber, Colin (Temmuz 2006). "Introduction" (PDF). The Crusade of Varna, 1443–45 (PDF). Ashgate Publishing. ss. 9-31. ISBN 0-7546-0144-7. Erişim tarihi: 19 Nisan 2007. ^{[ölü/kırık bağlantı]}

[9] Babinger, Franz (1992), Mehmed the Conqueror and His Time, Princeton University Press, s. 25, ISBN 978-0-691-01078-6, 31 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 29 Mart 2013, John Hunyadi accompanied by the cardinal-legate Giuliano Cesarini.

[10] Setton, Kenneth M.; Hazard, Harry W.; Zacour, Norman P., (Ed.) (1989). A History of the Crusades, Volume VI: The Impact of the Crusades on Europe (İngilizce). Madison ve Londra: University of Wisconsin Press. s. 270. ISBN 0-299-10740-X.

[11] Colin Imber (2006), The Crusade of Varna, 1443-45, Aldershot ; Burlington (Vt.) : Ashgate, cop., s. 16, ISBN 978-0-7546-0144-9, OCLC 470458159, 1 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi, In the course of their flight Kasim and Turahan burned all villages between Niš and Sofia.

[12] Colin Imber (2006), The Crusade of Varna, 1443-45, Aldershot ; Burlington (Vt.) : Ashgate, cop., s. 270, ISBN 978-0-7546-0144-9, OCLC 470458159, 1 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi, The Ottoman sources in general emphasize the disagreement and lack of cooperation between frontier Ottoman forces under Turakhan and sipahi army under Kasim

[13] Halil İnalcık (1995), From empire to republic : essays on Ottoman and Turkish social history, İstanbul: Isis Press, s. 88, ISBN 978-975-428-080-7, OCLC 34985150, 10 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 4 Ocak 2012, Comme nous le dit Chalcocondy- las après la retraite des Ottomans dans les Balkans en 1443 devant l'Hunyade, les anciens seigneurs se dépêchèrent de tous les côtés à rentrer en possession des domaines de leurs pères....(As Chalcocondyles tells us, "Weary after Hunyadi forced the Ottomans to retreat in the Balkans in 1443, the old lords hurried on all sides to regain possession of their fathers' fields".)

[14] Encyclopaedia of the Muslim World, Ed. Taru Bahl, M.H. Syed, (Anmol Publications, 2003), 45.

[15] Dialogue, Volume 5, Issues 17-20. Dijalog. 1996. s. 78. 10 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mart 2012. Posle bitke kod Pirota, Skenderbeg zajedno sa sinovcem Hamzom, sinom svog starijeg brata Staniše ...

[16] The Historians' History of the World By Henry Smith Williams - Page 439

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]