Plesiomorfi ve simplesiomorfi - Vikipedi

Atasal ve türemiş karakterlerin ya da özelliklerin farklı dağılımlarını tanımlamak için kullanılan terminolojiyi gösteren kladogram[1]
Hayalî kladogram.[2] Yaşayan maskeli türler için sarı maske bir plesiomorfidir çünkü atadan kalma bir karakterdir.[2] Aynı zamanda hepsi için bir simplesiomorfidir. Ancak yaşayan dört türün tamamı için ise bir apomorfidir çünkü hepsi için atasal bir karakter değildir. Sarı kuyruk ise yaşayan tüm türler için plesiomorfi ve simplesiomorfidir.

Filogenetikte plesiomorfi (“yakın biçim”) atasal karakter durumudur. Simplesiomorfi, klad içinde öncekiler de dahil olmak üzere, iki ya da daha fazla takson tarafından paylaşılan plesiomorfidir.[3] Psödoplesiomorfi ise ne bir plesiomorfi ne de bir apomorfi olarak tanımlanamayan karakterlerdir.[4]

Simplesiomorfi terimi 1950 yılında Alman entomolog Willi Hennig tarafından icat edildi.[5]

Sınırları

[değiştir | kaynağı değiştir]

Plesiomorfi ve simplesiomorfi, türemiş karakter ve paylaşılan türemiş karakter olan apomorfi ve sinapomorfiye karşılık gelir. Tüm bu terimler, tanımları itibarıyla bir görecelidir ve bir karakter bir bağlamda plesiomorfi olarak değerlendirilebilirken başka bir bağlamda apomorfi olarak görülebilir.

Evrimleşmiş kladlar üzerine birçok bilgi içeren apomorfik ve sinapomorfik karakterler taksonların tanımı için kullanılabilir ancak plesiomorfik ve simplesiomorfik karakterler kullanılamaz. Tür yalnızca morfolojik ya da genetik benzerlikler üzerine gruplanmamalıdır. Ortak atadan gelen bir plesiomorfik karakter filogenetik ağaçta herhangi bir yerde ortaya çıkabildiği için bu karakterin varlığı ağaç içindeki ilişkiler hakkında hiçbir şey açıklamaz.[6] Dolayısıyla türün gruplanması atasal ve türemiş karakterlerin ayırt edilmesini gerektirir.[7]

Bunu gösterebilmek için örnek olarak kemikli balıklar ile kıkırdaklı balıklarda soluma için kullanılan solungaçlar gösterilebilir. Bu özelliği her iki grup balık da paylaşır çünkü ortak atalarında da bulunan bir özelliktir. Ancak derileri ve akciğerleri ile soluyan kemikli balıklar yaşayan omurgalılara evrimleşmişlerdir ve karada yaşayan omurgalılara, köpekbalıkları ile kıkırdaklı balıklardan daha yakın akrabalardır.[8]

Diğer bir örnek sürüngenler ve kuşlar için termoregülasyon olarak verilebilir. Sürüngenler ektotermik yani soğukkanlı, kuşlar ise endotermik yani sıcakkanlı canlılardır. Bu durum kuşlar ve sürüngenler için plesiomorfik bir özelliktir. Soğukkanlı olmak kertenkeleler, kaplumbağalar ve timsahlar için simplesiomorfik bir karakterdir ancak kuşlar içine alınmadan bir klad oluşturmazlar çünkü timsahlar kuşlara, kertenkeleler ve kamplumbağalara olduklarından daha yakın akrabadır.[9]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Page, Roderick D.M.; Holmes, Edward C. (14 Temmuz 2009). Molecular Evolution: A Phylogenetic Approach. John Wiley & Sons. ISBN 978-1-4443-1336-9. OCLC 609843839. 14 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2021. 
  2. ^ a b Freeman, Scott; Herron, Jon C. (2015). Evolutionary analysis (5 bas.). Harlow. ISBN 9781292061276. OCLC 903941931. 
  3. ^ "Phylogenetic Systematics". Encyclopedia of Ecology and Environmental Management. John Wiley & Sons. 2009. s. 552. ISBN 978-1444313246. 1 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2021. 
  4. ^ Williams, David; Schmitt, Michael; Wheeler, Quentin (2016). The Future of Phylogenetic Systematics: The Legacy of Willi Hennig. Cambridge University Press. s. 169. ISBN 978-1107117648. 4 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2021. 
  5. ^ Calow, Peter P. (2009). Encyclopedia of Ecology and Environmental Management. John Wiley & Sons. ISBN 978-1-4443-1324-6. OCLC 1039167559. 1 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2021. 
  6. ^ Patterson, Colin (1982). "Morphological characters and homology". Joysey, Kenneth A; Friday, A. E. (Ed.). Problems in Phylogenetic Reconstruction. Systematics Association Special Volume 21. Londra: Academic Press. ISBN 0-12-391250-4. .
  7. ^ Futuyma, Douglas J. (1998). Evolutionary Biology (3 bas.). Sunderland, Massachusetts: Sinauer Associates, Inc. s. 95. ISBN 0-87893-189-9. 
  8. ^ Cracraft, Joel; Donoghue, Michael J. (2004). Assembling the Tree of Life. ABD: Oxford University Press. s. 367. ISBN 0-19-517234-5. 
  9. ^ Archibald, J. David (19 Ağustos 2014). Aristotle's ladder, Darwin's tree : the evolution of visual metaphors for biological order. New York. ISBN 9780231537667. OCLC 884645828. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Plesiomorfi_ve_simplesiomorfi&oldid=34270488" sayfasından alınmıştır