Pullman Şirketi - Vikipedi

Pullman Şirketi, 1867 yılında George Pullman tarafından kurulmuş olan demiryolu vagonu üretim şirketidir. ABD'de sanayi devrimi sırasında artan demiryolu taşıma ihtiyacını karşılayan şirketin geliştirdiği vagon tasarımı günümüzde hala şirketin ismi olan pulman adıyla anılmaktadır. Şirketin faaliyet gösterdiği alanda yapılan işçi örgütlenmeleri ve grevleri de tarihe mal olmuştur. Şirket bünyesinde hammallık yapan Vagon Hamalları Sendikası 20.yüzyılda ABD'deki en güçlü Afrikalı-Amerikalı sendikası olmuştur.

Tarihçe

Uzun bir tren yolculuğu sırasında geceyi rahatsız bir şekilde geçiren George Pullman tüm yolcular için uygulanabilecek ve uyumayı kolaylaştıracak bir tasarım geliştirmeye karar verir. Buna göre yolcuların oturdukları kısmın üstündeki bölme kapalı bir şekilde günümüzdeki uçaklardaki gibi durmaktadır. Geceleyin ise üst kısım açılıyor ve birbirine karşılıklı bakan iki koltukla birlikte görece rahat bir gece geçirilmesini sağlıyordu. Bugünün standartlarına göre oldukça ilkel olarak tanımlansa bile dönemin standartlarında büyük bir ilerleme olarak değerlendirilmiştir. Oturma gruplarının arkasından çekilebilen perde sayesinde az da olsa bir mahremiyet sağlanıyor, her vagonun sonundaki tuvaletlerde ise hem kadın hem erkekler için ayrı bölümler bulunuyordu.

1862 yılında şirketini kurarak konforlu tren vagonları üretmeye başlayan Pullman, özellikle zengin müşterileri için o dönemde düşünülemeyecek derecede lüks yolculuk ortamları sağlamıştır. Yapılan özel vagonlarda halılar, gelişmiş tuvalet sistemleri, mobilyalar, kütüphaneler, kart oyunları için uygun masalar ve görülmemiş bir hizmet standardı yakalanmıştır.

Ancak tüm bu gelişmelere rağmen Pullman Şirketi daha çok 1894 yılında sendikalı işçiler tarafından gerçekleştirilen Pullman Grevi kötü bir şöhret elde etmiştir. Ekonomik kriz döneminde işçilerini haklarında yapılan kesintiler sonunda eyleme giden işçiler dönemin ünlü sosyalisti Eugene V. Debs liderliğindeki Amerika Demiryolu İşçileri Sendikasına örgütlenmişlerdir.

1897 yılında Pullman'ın ölümünden sonra ABD Başkanı Abraham Lincoln'un oğlu Robert Todd Lincoln şirketin başına geçmiştir. Şirket 1955 yılında Şikago'da kendi fabrikası için kurmuş olduğu Pullman kasabasından taşınır. Pullman şirketi 1930 yılında Standard Steel Fabrikasını satın alır. 1982 yılında en son üretilen Amtrak modelinden sonra vagon üretimini sona erdiren şirket Bombardier tarafından satın alınınca vagon tasarımları da el değiştirir.

Şirket tarihi

Şirket 1 Ocak 1900 tarihinde rakip şirketlerin bünyeye katılması ve hisselerin yeniden organize edilmesiyle şirket The Pullman Co. adını alır. 1924 yılında üretim kısmını içerecek şekilde Pullman Car & Manufacturing Co. kurulur. ana şirket olan Pullman Co. ise 1927 yılında Pullman Inc. olacak şekilde yeniden yapılandırılır. Şirket için en kârlı dönem 1920'li yılların ortaları olur. bu dönemde şirketin sahip olduğu vagon sayısı 10 bin seviyelerine çıkmıştır. Şirketin sağladığı hizmet sektöründe 28 bin kondüktör ve 12 bin hamal istihdam edilir. Şirket 1934 yılında standard Steel Co. ile birleşerek Pullman-Standard adını alır. Vagon üretimine yönelik olan birliktelik 1982 yılına kadar sürecektir. 1940 yılında şirket genişleme aşamasındayken Adalet Bakanlığı tarafından aleyhine açılan anti-tröst davasıyla karşı karşıya kalır. Davada şirketin vagon üretim ve tren seyahat hizmetlerinin ayrılması talep edilir. 1944 yılında alınan kararla şirketin üretim ve hizmet olarak ayrılması sonucuna varılır. Şirketin hizmet alanındaki faaliyetleri çok sayıda farklı demiryolu hizmet şirketine satılarak parçalanmıştır.^[1] 1943 yılında gemi üretim alanında faaliyete giren şirket II. Dünya Savaşına yönelik olarak küçük ölçekli savaş gemisi üretimine başlar. Bu amaçla Chicago'da Calumet Gölü kıyısına tersane kurulur. faaliyet gösterilen iki yıl boyunca 60 metre uzunluğa ve 640 ton ağırlığa sahip 34 adet Korvet ile 70 metre uzunluğa ve 520 ton ağırlığa sahip Amfibi hücum gemisi üretilir. Şirket 1944 yılındaki parçalanmadan sonra üretim, hizmet ve vagon kiralama alanında faaliyet gösteren üç şirkete ayrılır. Hizmet üretimiyle ilgili şirket 1968 yılında lağvedilecektir. Üretim yapan şirket 1981 yılına kadar varlığını sürdürecektir. Vagon tasarımları ayrı bir tasarım şirketi olan Pullman Technology Inc. bünyesinde değerlendirilecektir. Bu şirket ise günümüzde halen Bombardier bünyesinde faaliyet içindedir.

Pullman yerleşimleri

Şirket Şikago şehrinin 23 km güneyindeki 16 km² araziye 1880 yılında Pullman isimil bir kasaba kurar. Tamamen şirketin sahip olduğu kasaba 6 bin fabrika işçisi ve yan sanayi çalışanı için ev, alışveriş merkezi, kütüphane, kilise ve eğlence merkezleri içerir.

“	Pullman evinde doğdum, Pullman dükkanında beslendim, Pullman okulunda okudum, Pullman Kilisesine gittim ve ölünce Pullman Cehennemine gideceğim.	„
— Bir Pullman işçisi

Kasabada alkol tüketimi yasaktı, ancak kasabadaki Florence Otelinde çok pahalı olarak bulunabiliyordu. Pullman Grevi sonrasında yapılan denetlemelerin ardından 1898 yılında mahkeme kararıyla kasaba şirketten satın alınarak Şikago'ya dahil edildi. Bugün Pullman bölgesi National Historic Landmark ilan edilmiştir.

Pullman hamalları

Pullman Şirketi özellikle hamallarıyla tanınırdı. Bu görevde özellikle yoğun bir şekilde çalışan Afrikalı-Amerikalı işçiler döneme göre iyi ücret alırdı. Pullman hamalları sendikalarda örgütlenmiştir.