Soli, Kıbrıs - Vikipedi

Soli Antik Kenti, MÖ. 13.yy'da Truva savaşından dönen Atinalılar tarafından kurulduğuna inanılan antik bir şehir

krallığıdır. Kent, Lefke ilçesinde bulunmaktadır ve Lefke'nin en önemli tarihi yapılarından biridir. Kentin içinde bulunan kuğu mozaiği, Soli Antik Kenti'nin simgesi haline gelmiştir.

Verimli toprakları, zengin bakır madenleri, limanı ve stratejik konumu sayesinde uzun bir süre boyunca ayakta kalan Soli Antik Kenti, 7.yy'da yaşanan Arap akınları sonrasında yıkılmıştır.

Soli Antik Kenti'nin, MÖ. 13.yy'da Truva savaşından dönen Atinalılar tarafından kurulduğu düşünülmektedir. İlk kurulduğu dönemlerde "Aipeia" olarak adlandırılan kent, Yunan devlet adamı Solon tarafından, bakır ve cevher ihracatının kolaylaştırılması amacıyla, bulunduğu yerden daha aşağı kesime taşınmasıyla, Solon'dan Soli ismini almıştır

Stratejik konumu, madenleri, su kaynağına olan yakınlığı, verimli toprakları ve limanı sayesinde Soli Antik Kenti Kıbrıs'ın en önemli kentlerinden biri haline gelmiştir.

MÖ. 500 yıllarında Persler kenti devralmış ve Soli halkını kontrol altında tutmak amacıyla Soli yakınlarına Vuni Sarayı'nı inşa etmişlerdir. MÖ.498 yılında Soli halkı İyon ayaklanmasına katılmış ve Perslere karşı isyan etmiş, lakin başarılı olamamışlardır.

Kısa süre sonra Kent yine el değiştirmiş ve bu sefer Roma hakimiyeti altına girmiştir.

Roma döneminde şehir altın dönemini yaşamıştır. Madencilik ve ticaret faaliyetleri geliştirilmiş, şehir bir

hayli zenginleşmiştir.

Devam eden yıllarda kentin ana ihracat maddesi bakır tamamen tükenmiş ve limanlar çamurla dolmaya başlamıştır. Ticari ve ham maddesel zenginliğini kaybeden Soli, limanların da kapanmasıyla önemini yitirmiştir.

İşleri kötüye giden kent, 7.yy'da yaşanan Arap akınlarıyla tahrip olmuş ve bir süre sonra da yıkılmıştır.

Soli Antik Kenti son bulgularla; Pazar Alanı (Agora), Bazilika ve Antik Tiyatro olarak üç ana kısma ayrılmıştır. Bazilika kentin hemen girişinde, Pazar Yeri kentin sağ tarafında, Antik Tiyatro ise kentin bulunduğu alandaki tepenin üzerindedir.

Soli Bazilikası, Basilika A ve Basilika B olarak iki döneme ayrılmıştır. Bazilika A ilk yapılan bazilikadır. Bazilika B ise Bazilika A'nın üzerine inşa edilmiştir. İki bazilika arasında yaklaşık 200 sene vardır.

Bazilika A, kentte ilk inşa edilen bazilikadır. 4.yy'da inşa edilen bazilika; tahtadan yapılmış, 45 metre uzunluğunda ve 27 metre genişliğinde bir bazilikadır. Yerleri tamamen hayvan ve doğa mozaiklerinden oluşmaktadır. Soli'nin simgesi olan kuğu mozaiği de bu bazilikanın içine yapılmıştır.

Bazilika A, üç ana koridordan oluşmaktadır. Bunlardan birincisi (soldaki koridor) kadın ve çocuklar için, ikincisi (ortadaki koridor) din adamları için, üçünü ve sonuncusu (sağdaki koridor) erkekler içindir. Erkekler ve din adamları için olan koridorlarda çeşitli geometrik motifler varken, kadın ve çocuklar için ayrılan koridorda daha sade mozaikler bulunmaktadır.

Bazilikanın kuzey batısında ise St. Auxibius adına yapıldığı düşünülen, iki buçuk metre derinliğinde, çukur şeklinde bir ibadethane bulunur. Bu ibadethanenin Basilika A'nın yapımından daha önce, yine Basilika A'nın yerinde bulunan daha eski bir basilikanın parçası olduğu düşünülmektedir.

Bazilika B, 6.yy'da Bazilika A'nın üzerine inşa edilmiş bazilikadır. Yapımında sadece taş kullanılan bazilika, 54 metre yüksekliğinde ve 31 metre genişliğindedir. Bu bazilikanın yapıldığı dönemde (6.yy'da), mozaik modasının geçmesi gerekçesiyle önceden yapılan mozaikler sökülmüş veya üzerleri balçıkla sıvanmıştır.

Bu dönemde bazilikaya hayvan mozaikleriyle süslenmiş bir avlu ve avlunun içine de bir vaftiz havuzu yapılmıştır. Ayrıca bazilikanın içine, bazilikayı çevreleyen, geometrik motiflerle süslenmiş koridorlar inşa edilmiştir. Aynı dönemde, büyüyen bazilikanın yapısını desteklemesi amacıyla altı metre boyunda kolonlar inşa edilmiştir, lakin bu kolonlar daha sonra yaşanan bir depremle yerle bir olmuştur.

Soli antik tiyatrosu, 3.yy'ın başlarında, daha eski bir zamanda yapılmış başka bir Antik Yunan tiyatrosunun yerine yapılmıştır. Tiyatro yarım daire şeklindedir ve 4000 kişilik kapasitesi vardır. Sahne bölümü iki katlıdır ve eskiden heykellerle süslendiği söylenmektedir. Günümüzde tiyatro binası restore edilmiştir ve yakın bir zamana kadar konserler için kullanılmıştır.

Pazar alanı, kentin sağ kanadında bulunmaktadır. Pazar alanı mermer sütunlarla çevrelenmiş ve büyük bir alana yayılmıştır.

Soli Antik Kentinde yapılan arkeolojik kazılar,1929 yılında İsveçli arkeologlarla başlamış, Quebek Laval Üniversitesi'nin 1964 yılından 1974 yılına kadar yaptığı kazılarla devam etmiş ve KKTC eski eserler dairesi tarafından yürütülen kazılarla halen devam etmektedir.

1929'da başlayan kazılarla ilk olarak antik Roma tiyatrosu ortaya çıkmıştır. Kazılarda tiyatronun MS.2.yy'ın sonu ile MS.3.yy'ın başı arasında bir tarihte yine aynı yerde bulunan bir Yunan tiyatrosunun yerine inşa edildiği anlaşılmıştır. Devam eden çalışmalarla, tiyatronun yapımında kullanılan taş ve mermerlerin 19.yy'ın ikinci yarısında (İngiliz yönetimi sırasında) Port Said rıhtımının yapımında kullanıldığı anlaşılmıştır.Antik Roma tiyatrosunun bulgusunun arından Tapınaklar ve Soli Bazilikası ortaya çıkmıştır. Bazilikanın 4.yy'ın ikinci yarısında yapıldığı tahmin edilmektedir. Tapınağa yönelik bir kazı çalışması sonucu ortaya 1.yy'da yapılmış, mermer bir Afrodit heykeli ortaya çıkmıştır. Bazilikaya yönelik kazı çalışmaları sonucu se kentin simgesi olan Kuğu Mozaiği ortaya çıkmıştır

Kazılar sonucu Kentin; tunç çağından, Hristiyanlık dönemine kadar ayakta durduğu tespit edilmiştir. Yapılan kazılarda 22 adet mezar, 5 adet lahit, büyük oranda kap-kacak ve metal objeler bulunmuştur.

Mezarlara ve ölü gömme şekillerine bakılarak, kentin ağırlıklı olarak Helenistik kültürden olduğu, kap-kacak ve metal eşyaların yaygınlığına bakılarak da kentin güçlü bir yerli üretime sahip olduğu anlaşılmıştır.

Yine bulgular arasında yer alan gümüş takılar, kentin dönemin sanat anlayışına yabancı olmadığını bize göstermektedir.

1. http://www.lefkebelediyesi.com/lefke-hakk%C4%B1nda/gezilecek-yerler/item/14-soli-antik-kenti.html 25 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
2. https://dspace.ankara.edu.tr/xmlui/handle/20.500.12575/35524
3. https://www.visitncy.com/tr/kesfet/soli-antik-kenti/ 6 Ağustos 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
4. https://interwms.com/haber/soli-antik-kenti 19 Kasım 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.