Türkiye'de Kürtlerin inkârı - Vikipedi

Türkiye'de Kürtlerin inkârı, Kürtlerin bir halk olduğunu reddeden ve bunun yerine Türklerin bir alt grubu olduklarını iddia eden[kaynak belirtilmeli] Türkiye hükümetlerininin onlarca yıldır resmi devlet politikasıydı ve Kürt ve Kürdistan kelimeleri devlet kurumları tarafından yasaklanmıştı.

1920'ler - 1960'lar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kürtler için "Dağ Türkleri" örtmecesi General Abdullah Alpdoğan tarafından icat edildi ve başlangıçta dağlarda yaşayan, kendi dilini değil, bir Türk lehçesini konuşan bir halkı tanımlamak için kullanılmıştır.[1] 1925-1938 yılları arasında Türk dışişleri bakanı olan Tevfik Rüştü Aras, Kürtlerin ABD'deki Kızılderililer gibi yok olması fikrini savundu.[2] Kurtuluş Savaşı'nda Türk Ordusu eski komutanı olan Kâzım Karabekir, Dersim'deki Kürtlerin aslında asimile edilmiş Türkler olduğunu ve Türklüklerinin hatırlatılması gerektiğini söyledi.[3] Adalet Bakanı Mahmut Esat Bozkurt, Türkiye'de Türk ırkından başka hak iddia edebilecek başka bir millet olmadığını, Türk olmayanların ancak kulluk veya kölelik hakkına sahip olacağını belirtti.[1]

Daha sonra Kürtler ve Kürdistan kelimelerinin basit bir şekilde anılması yasaklandı ve sırasıyla "Dağ Türkleri" ve " Doğu" gibi terimlerle değiştirildi.[4] Yasak ayrıca yabancı dillerdeki metinleri de içeriyordu.[5] Türk Tarih Tezi'ne göre Kürtlerin geçmişte Turan Orta Asya'sından göç ettiklerine inanıldığından, bir Kürt ulusunun var olduğu inkâr edilmiştir.[4][6] 1920'ler ve 1930'larda tüccarlar kullandıkları her Kürtçe kelime için ayrı ayrı para cezasına çarptırılırdı.[4] Okulda Kürtçe konuşurken yakalanan öğrenciler cezalandırılıyordu ve 1960'larda öğrencileri Kürt akrabalarından[7] ayırmak ve Kürt nüfusu Türkleştirmek için Türkçe yatılı okullar açıldı.[8]

1960'lar - 1980'ler

[değiştir | kaynağı değiştir]

"Dağ Türkü" tabiri 1961'de daha yaygın kullanılmaya başlandı. Türkiye Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel, Londra'da düzenlediği basın toplantısında ve Diyarbakır'da yaptığı konuşmada Türkiye'de Kürtlerin varlığını yalanladı.[9] Gürsel, Mehmet Şerif Fırat'ın Varto ve Doğu Vilayetleri Tarihi adlı kitabına yazdığı önsözde, Fırat'ın Kürtlerin Türklüğüne bilimsel deliller getirdiğini[10] överek Kürtlerin gerçekte Türk olduklarına dair ve "Dağ Türkleri" olduklarına dair hiçbir şüpheye yer bırakmayacak bilimsel çalışmalar talep etti.[11] Üniversite öğretim üyeleri, öğrenciler ve gazetecilere ücretsiz olarak sunulan kitap, eğitim kurumlarının kütüphanelerine de girdi.[11]

Cemal Gürsel ayrıca, konuyla ilgili birkaç kitap yayınlayan, o zamanlar yeni kurulan Türk Kültürü Araştırma Enstitüsü (TKAE)[12] ile de yakından bağlantılıydı.[11] Ayrıca Gürsel, "Sana Kürt diyenin yüzüne tükür" ifadesinin kullanılmasını teşvik etti.[13] 1971 Muhtırası'ndan sonra Devrimci Doğu Kültür Ocaklarına (DDKO) karşı açılan davalarda[14] iddia makamı, Kürtlerin gerçekte var olmadığını ve dillerinin gerçekte Türkçenin bir lehçesi olduğunu savundu.[15] Ayrıca 1980 Darbesi'nin ardından askeri cuntanın başı olan Kenan Evren, Kürt etnik kökeninin varlığını inkâr ederek, Kürt kelimesinin karın üzerinde yüründüğünde çıkardığı sesten kaynaklandığını iddia etmiş ve Kürtçe kullanımını kısıtlamıştır.[16] "Dağ Türkü" terimi, 1980'de resmi olarak yeni örtmece "Doğu Türkü" ile değiştirildi.[17] PKK'nın ortaya çıktığı 1980'lerde olduğu gibi, üyeleri Doğu Türklerini Kürt olduklarına ikna etmeye çalışmakla suçlandı.[11]

21'inci yüzyıl

[değiştir | kaynağı değiştir]

Akademide sansür

[değiştir | kaynağı değiştir]

İsmail Beşikçi Vakfının Türkiye'deki Kürt araştırmalarında var olan sansür üzerine 2020 tarihli bir raporu olan rapor, cezalandırılma korkusuyla Kürtler ve onların tarihi, coğrafyası, kültürü ve dili hakkında yazarken hem sansürün hem de otosansürün sık görüldüğünü ortaya koydu. "Kürdistan", "sömürge" ve "sömürge karşıtı" gibi kelimeler de Kürtler hakkında yazarken bir tabu olmaya devam ediyor.[18]

Devlet sansürü

[değiştir | kaynağı değiştir]

Mart 2021'de Türkiye Milli Eğitim Bakanlığı, Kürtlerin çoğunlukta olduğu Diyarbakıri ili hakkında Kürtlerden veya Kürt dilinden hiç bahsetmeyen bir okul kitabı yayınladı. Diyarbakır'da konuşulan dilin Azerbaycan'ın Bakü şehrinde konuşulan Türkçe lehçesine benzediği de iddia ediliyor.[19] Ağustos 2021'de yetkililerin Kilis'te 17. yüzyıldan kalma bir caminin adını "Kürtlerin camisi" iken "Türklerin camisi" olarak değiştirilmesi Kürt toplumunun eleştirilerine yol açtı.[20]

Mücahit Bilici, Erdoğan'ın Kürt söylemi üzerine şunları yazıyor:[21]

Erdoğan'ın dilinde ve aslında tüm İslamcı muhatapların Kürtlere yaklaşımında net bir kalıp var. Öncelikli amaç, Kürtlerin Müslümanlığını ön plana çıkararak Kürtlüğünü en aza indirmek ve görünmez kılmaktır. “Kürt” kelimesinin kendisinden kaçınılır ve sadece çok stratejik olarak kullanılır. Çoğu zaman, bir etnik kökenler listesinin -Lazlar, Çerkesler, Gürcüler, Araplar, Boşnaklar, Arnavutlar- tüm özgüllükleri sahte çeşitlilikle boğulmuş bir parçası olarak ortaya çıkar. Kürtler ancak İslam'ın hizmetkarları ve savunucuları olarak meşruiyet ve önem kazanabilirler. Kürt şehirleri, derin dinsel ikametgâhlar olarak yeniden sunuluyor. Örneğin Urfa şehri hep “peygamberler şehri”, Diyarbakır ise “sahabe (Hz. Muhammed'in) şehri” olarak anılır. Amaç Kürtçe bir şeye salt Kürt muamelesi yapmaktan kaçınmaktır.

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ a b Sagnic, Ceng (July 2010). "Mountain Turks: state ideology and the Kurds in Turkey". Information, Society and Justice. 3 (2). ss. 127-134. 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2022. 
  2. ^ Yilmaz, Özcan (26 Kasım 2015). La formation de la nation kurde en Turquie (Fransızca). Graduate Institute Publications. s. 66. ISBN 978-2-940549-28-3. 23 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2022. 
  3. ^ Bayir, Derya (22 Nisan 2016). Minorities and Nationalism in Turkish Law (İngilizce). Routledge. s. 134. ISBN 978-1-317-09579-8. 
  4. ^ a b c Hassanpour, Amir (1992). Nationalism and Language in Kurdistan, 1918-1985 (İngilizce). Mellen Research University Press. ss. 132-133. ISBN 978-0-7734-9816-7. 3 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2022. 
  5. ^ Hassanpour, Amir (1992). s.135
  6. ^ Poulton, Hugh (1997). Top Hat, Grey Wolf, and Crescent: Turkish Nationalism and the Turkish Republic (İngilizce). C. Hurst & Co. s. 121. ISBN 0-81476648-X. 
  7. ^ Hassanpour, Amir (1992). p.133
  8. ^ "SEÇBİR Konuşmaları-41: Bir Asimilasyon Projesi: Türkiye'de Yatılı İlköğretim Bölge Okulları | Haberler / Duyurular Arşivi | İstanbul Bilgi Üniversitesi". www.bilgi.edu.tr. 10 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ocak 2021. 
  9. ^ Deschner, Günter (1989). Die Kurden Das betrogene Volk. Straube. s. 111. ISBN 3927491020. 
  10. ^ De Bellaigue, Christopher (2010). Rebel land : unraveling the riddle of history in a Turkish town. Internet Archive. New York : Penguin Press. ISBN 978-1-59420-252-0. 
  11. ^ a b c d Scalbert-Yücel, Clémence; Ray, Marie Le (31 Aralık 2006). "Knowledge, ideology and power. Deconstructing Kurdish Studies". European Journal of Turkish Studies. Social Sciences on Contemporary Turkey (İngilizce), 5. doi:10.4000/ejts.777. ISSN 1773-0546. 23 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2022. 
  12. ^ Aytürk, İlker (8 Kasım 2017). "The Flagship Institution of Cold War Turcology". European Journal of Turkish Studies. Social Sciences on Contemporary Turkey (İngilizce), 24. doi:10.4000/ejts.5517. ISSN 1773-0546. 23 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2022. 
  13. ^ Gunter, Michael (2000). "The continuing Kurdish problem in Turkey after O¨calan's capture" (PDF). Third World Quarterly. 21 (5). ss. 849-869. doi:10.1080/713701074. 8 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 23 Aralık 2022. 
  14. ^ Beşikçi, İsmail (2004). International Colony Kurdistan (İngilizce). Parvana. ss. 84-88. ISBN 978-1-903656-31-0. 
  15. ^ Orhan, Mehmet (16 Ekim 2015). Political Violence and Kurds in Turkey: Fragmentations, Mobilizations, Participations & Repertoires (İngilizce). Routledge. s. 40. ISBN 978-1-317-42044-6. 
  16. ^ Jones, Gareth (2 Mart 2007). "Turkey's ex-president Evren probed for Kurd remarks". Reuters. 1 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  17. ^ "Turkey - Linguistic and Ethnic Groups". 27 Eylül 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  18. ^ "'Censorship and self-censorship in Kurdish Studies in Turkey's universities'". Bianet. 31 Aralık 2020. Erişim tarihi: 20 Haziran 2022. 
  19. ^ "'Baku Turkish' spoken in Kurdish-majority Diyarbakır, according to Ministry". Bianet - Bagimsiz Iletisim Agi. 19 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2021. 
  20. ^ "'Kurds Mosque' changed to 'Turks Mosque' due to restoration, says gov't". Ahval. 15 Ağustos 2021. 22 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ağustos 2021. 
  21. ^ Bilici, Mucahit (2022). "Turkish Islam and Kurdish difference". HAU: Journal of Ethnographic Theory. 12 (1). ss. 33-38. doi:10.1086/718932. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Türkiye%27de_Kürtlerin_inkârı&oldid=33388238" sayfasından alınmıştır