Uygur resim sanatı - Vikipedi

Uygur ve peygamber Mani'nin resimlerinin yer aldığı Arzhang kitabının bir yaprağı. Mani'nin resimlerle öğretimi için kullanılırdı.^[1]

Uygur resim sanatı, yerleşik hayata geçen ilk Türk topluluğu olan Uygurların^[2] duvar resimlerinden başlayarak, minyatürlerle devam ederek gerçekleştirdikleri resim sanatına dair tüm örnekleri kapsar.

Uygur resim tarihi

İlk örnekleri 8. yüzyılda görülmeye başlayan Uygur resimlerinin bu erken örneklerinde, başta Tang hanedanı olmak üzere Çin etkisi görülmektedir.^[3]

Buda'ya Soğdlu bağışçılar (fresk, detaylı), Bezeklik Bin Buda Mağaraları, Bezeklik, Doğu Tarım Havzası, 8. yüzyıl.

Flaming Dağları'ndaki Bezeklik Mağaraları'nda bulunan duvar resmi, Turpan Depresyonu.

19. yüzyılın sonlarında ve 20. yüzyılın başlarında, Sincan'ın İpek Yolu bölgesine yapılan bilimsel ve arkeolojik keşif gezileri, çok sayıda mağara tapınağı, manastır kalıntısı ve duvar resimlerinin yanı sıra minyatürler, kitaplar ve belgeler keşfedilmesini sağladı. Bölgede 77 adet kayaya oyulmuş mağara tespit edilmiştir. Çoğu, genellikle her biri Buda duvar resmi olan dört bölüme ayrılmış yuvarlak kemerli tavanlara sahip dikdörtgen alanlardan oluşmaktadır. Etkisi, yüzlerce Buda duvar resmiyle kaplı bir tavanın tamamında görülmektedir. Bazı tavanlar, büyük bir Buda'nın yanında Hint, Pers ve Avrupalı figürler de dahil olmak üzere resmedilip boyanmıştır. Duvar resimlerinin kalitesi, bazıları sanatsal açıdan saf olmakla birlikte, diğerleri dini sanatın şaheserleri olmakla değişmektedir.^[8]

1930'larda Sincan'da gerçekleşen Kumul İsyanı sırasında, Budist duvar resimleri Müslümanlar tarafından tahrip edildi.^[9]

Ayrıca bakınız

Konu hakkındaki eserler

Berkli, Yunus (Aralık 2010). "Uygur Resim Sanatının Üslup Özellikleri". Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi (İngilizce). 10 (45): 155-166. 25 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2021.
Sındı, Gülhan (8 Eylül 2019). "Uygur Sanatı". Akademik Tarih. 19 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2021.
"Uygur Türklerinin İnanç Sistemlerinin Resim Sanatlarına Etkileri". Uygur Akademisi. 24 Nisan 2013. 28 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2021.
Yıldırım, Ömer (21 Ekim 2018). "Uygur Sanatının Özellikleri". Sanatsal. 7 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2021.

Notlar

^ Albert von Le Coq (1913) mavi gözlü, kızıl saçlı keşişin bir Tohar olduğunu varsaymasına rağmen,^[4] modern bilim insanları, etnik Soğdlar ile aynı mağara tapınağında benzer Kafkas figürlerini,^[5]^[6] şöyle tanımladılar: Tang Çin (7.-8. yüzyıl) ve Uygur egemenliği (9.-13. yüzyıl) dönemlerinde etnik azınlık topluluğu olarak Turfan'da yaşayan Doğu İran halkı.^[7]

Kaynakça

^ Arnold, Sir Thomas Walker (1924). Survivals of Sasanian and Manichean Art in Persian painting (İngilizce). Oxford: Clarendon Yayınları. s. 23-24. 25 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2021.
^ Çandarlıoğlu, Gülçin (2012). "Uygurlar: Orta Asya'da bir Türk kavmi.". İslâm Ansiklopedisi. 4. ss. 242-244. 19 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2021.
^ Russell-Smith, Lilla (2005). Uygur Patronage In Dunhuang: Regional Art Centres On The Northern Silk Road In The Tenth and Eleventh Centuries (İngilizce). BRILL. ss. 141, [https://books.google.com/books?id=hzsnT67gykkC&pg=PA157 157, 181. ISBN 978-90-04-14241-1. 25 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2021.
^ von Le Coq, Albert (1913). "Chotscho: Facsimile-Wiedergaben der Wichtigeren Funde der Ersten Königlich Preussischen Expedition nach Turfan in Ost-Turkistan" (Almanca). Berlin: Dietrich Reimer (Ernst Vohsen), im Auftrage der Gernalverwaltung der Königlichen Museen aus Mitteln des Baessler-Institutes. s. 19. doi:10.20676/00000194. 30 Nisan 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2021.
^ Gasparini, Mariachiara (2014). Rudolf G. Wagner; Monica Juneja (Ed.). "A Mathematic Expression of Art: Sino-Iranian and Uighur Textile Interactions and the Turfan Textile Collection in Berlin". Transcultural Studies (İngilizce). Ruprecht-Karls Universität Heidelberg (1): 134-163. ISSN 2191-6411. 16 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2021.
^ Gasparini, Mariachiara. "endnote #32" (İngilizce). 16 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2021.
^ Hansen, Valerie (2012). The Silk Road: A New History (İngilizce). Oxford Üniversitesi Yayınları. s. 98. ISBN 978-0-19-993921-3. .
^ "Bizaklik Thousand Buddha Caves". www.showcaves.com (İngilizce). 29 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2007.
^ "OLD STERILE DEATH LEAVES ITS MARK OVER SINKIANG". Life dergisi (İngilizce). 15 (24): 99. 13 Aralık 1943. ISSN 0024-3019. 8 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2021.

[8] Albert von Le Coq (1913) mavi gözlü, kızıl saçlı keşişin bir Tohar olduğunu varsaymasına rağmen,^[4] modern bilim insanları, etnik Soğdlar ile aynı mağara tapınağında benzer Kafkas figürlerini,^[5]^[6] şöyle tanımladılar: Tang Çin (7.-8. yüzyıl) ve Uygur egemenliği (9.-13. yüzyıl) dönemlerinde etnik azınlık topluluğu olarak Turfan'da yaşayan Doğu İran halkı.^[7]

[1] Arnold, Sir Thomas Walker (1924). Survivals of Sasanian and Manichean Art in Persian painting (İngilizce). Oxford: Clarendon Yayınları. s. 23-24. 25 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2021.

[2] Çandarlıoğlu, Gülçin (2012). "Uygurlar: Orta Asya'da bir Türk kavmi.". İslâm Ansiklopedisi. 4. ss. 242-244. 19 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2021.

[3] Russell-Smith, Lilla (2005). Uygur Patronage In Dunhuang: Regional Art Centres On The Northern Silk Road In The Tenth and Eleventh Centuries (İngilizce). BRILL. ss. 141, [https://books.google.com/books?id=hzsnT67gykkC&pg=PA157 157, 181. ISBN 978-90-04-14241-1. 25 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2021.

[4] von Le Coq, Albert (1913). "Chotscho: Facsimile-Wiedergaben der Wichtigeren Funde der Ersten Königlich Preussischen Expedition nach Turfan in Ost-Turkistan" (Almanca). Berlin: Dietrich Reimer (Ernst Vohsen), im Auftrage der Gernalverwaltung der Königlichen Museen aus Mitteln des Baessler-Institutes. s. 19. doi:10.20676/00000194. 30 Nisan 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2021.

[gasparini_2014_ss.134-163-5] Gasparini, Mariachiara (2014). Rudolf G. Wagner; Monica Juneja (Ed.). "A Mathematic Expression of Art: Sino-Iranian and Uighur Textile Interactions and the Turfan Textile Collection in Berlin". Transcultural Studies (İngilizce). Ruprecht-Karls Universität Heidelberg (1): 134-163. ISSN 2191-6411. 16 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2021.

[6] Gasparini, Mariachiara. "endnote #32" (İngilizce). 16 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2021.

[7] Hansen, Valerie (2012). The Silk Road: A New History (İngilizce). Oxford Üniversitesi Yayınları. s. 98. ISBN 978-0-19-993921-3. .

[9] "Bizaklik Thousand Buddha Caves". www.showcaves.com (İngilizce). 29 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2007.

[10] "OLD STERILE DEATH LEAVES ITS MARK OVER SINKIANG". Life dergisi (İngilizce). 15 (24): 99. 13 Aralık 1943. ISSN 0024-3019. 8 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2021.

[1]

[2]

[3]

[not 1]

[8]

[9]

[4]

[5]

[6]

[7]